Asya-Pasifik Bölgesi, son dönemde gerek Kuzey Kore Sorunu gerek Tayvan üzerinde yoğunlaşan Amerika Birleşik Devletleri (ABD)-Çin rekabeti gerekse de Japonya’nın silahlanma çabaları nedeniyle güvenlik açısından her geçen gün daha da hassaslaşan bir coğrafyadır. Bölgenin iç dinamiklerine bölge dışı devletlerin de dahil olmasıyla bu hassasiyet, tarafların daha hırçın davranmalarına neden olmaktadır. Zira Kuzey Kore’nin askeri faaliyetleri, bölge güvenliğini olumsuz etkilerken; Çin’in Kuzey Kore’ye verdiği destek, Pyongyang’a hareket alanı sağlamakta ve Güney Kore-Çin münasebetlerini olumsuz etkilemektedir.
Kuzey Kore’nin hareket alanını genişletmesi, Seul’u Washington ve Tokyo’yla ilişkilerini geliştirmeye ve Japonya’yla sorunlarının üstesinden gelmeye dönük somut bir irade geliştirmeye itmektedir. Örneğin 7 Haziran 2023 tarihinde yayınlanan Güney Kore’nin yeni stratejik güvenlik belgesinde Kuzey Kore tehdidinin üstesinden gelmek için Washington’la daha yakın ilişkilere sahip olma arzusu ifade edilmiştir.[1] Dolayısıyla söz konusu ifade, Çin’in Kuzey Kore’ye desteğinin artmasının izlerini barındırmaktadır.
İlişkilerdeki gerilimin bir kısmı, Kuzey Kore’nin askeri faaliyetleri ve Çin’in Kuzey Kore’ye karşı kendisinden beklenen tavrı sergilememesinden; diğer bir kısmı ise tarafların yaptıkları açıklamalardan kaynaklanmaktadır. Örneğin 23 Nisan 2023 tarihinde Güney Kore lideri Yoon Suk-yeol, Reuters Haber Ajansı’na verdiği röportaj sırasında Tayvan’ın Kuzey Kore gibi bir küresel sorun olduğunu ifade etmiştir. Buna karşılık Çin Dışişleri Bakanlığı ise Güney Kore Büyükelçisi’ni bakanlığa çağırmış ve kullanılan ifadenin kabul edilemez olduğunu belirtmiştir.[2]
Tüm bunlara ek olarak Kuzey Kore’nin 1 Haziran 2023 tarihinde gerçekleştirdiği casus uydu fırlatması başarısızlıkla sonuçlanmış[3] ve roket, Sarı Deniz açıklarına düşmüştür. Daha sonra da Güney Kore ile Çin, bölgede roket kalıntıları üzerinde bir rekabete girişmiştir. Çünkü Çin, olay sonrasında Sarı Deniz’deki devriyelerini yoğunlaştırmıştır.[4]
Başarısızlıkla sonuçlanan fırlatmanın ardından Kuzey Kore lideri Kim Jong Un’un kız kardeşi Kim Yo-jong, bu tarz denemelerin devamının geleceğine işaret etmiş ve Pyongyang yönetiminin casus uydu amacından vazgeçmediğini göstermiştir. Bu hadise gerçekleştikten sonra Birleşmiş Milletler (BM) nezdinde de tartışmalar yaşanmıştır. 2 Haziran 2023 tarihinde ABD liderliğindeki Batı ittifakı, Pyongyang’ın bahse konu uydu fırlatmasının birçok Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK) kararını ihlal etmesi nedeniyle kınanması gerektiğini savunurken; Rusya ve Çin, bu talebe karşı çıkmıştır.[5]
Güney Kore’den gelen tepki ise 9 Haziran 2023 tarihinde Güney Kore Dışişleri Bakanı Park Jin’in Yonhab Haber Ajansı’na verdiği bir röportajda görülmüştür. Park, BMGK’nın Kuzey Kore’nin askeri eylemlerine karşılık verme konusunda felç geçirdiğini dile getirmiş ve Seul’un Moskova ve Pekin’i Kuzey Kore konusunda yapıcı rol oynamaya çağırdığını dile getirmiştir.[6]
İlişkilerdeki mevcut gerilimin ortaya çıkmasına sebebiyet veren bir başka husus ise 8 Haziran 2023 tarihinde Çin Büyükelçisi Xing Haiming’in muhalefet partisi Kore Demokratik Partisi (KDP) lideri Lee Jae-myung’la gerçekleştirdiği görüşmede kullandığı ifadelerdir. Xing, görüşme sırasında Güney Kore’nin ABD tarafına gereğinden fazla ilgi gösterdiğini ve en büyük ticaret ortağıyla ilişkilerine zarar verdiğini ifade etmiştir.[7]Açıklamaların ardından Güney Kore Dışişleri Bakanlığı, Xing’i bakanlığa çağırmış ve kullandığı ifadelerin sorumsuz, anlamsız ve provakatif olduğunu belirtmiştir.
Buna karşılık Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Wang Wenbin, konuyla ilgili yöneltilen soruya yanıt olarak Kore Cumhuriyeti ile Çin arasında yaşanan sorunların Pekin’den kaynaklanmadığına işaret ederken; Güney Kore Hükümeti ve diğer partilerle yüksek derecede ilişki kurmanın Xing’in görevinin bir parçası olduğuna işaret etmiştir.[8] Ayrıca 11 Haziran 2023 tarihinde Çin Dışişleri Bakanlığı’nın yaptığı açıklamada, Güney Kore’nin Çin Büyükelçisi’ne olayla ilgili memnuniyetsizliklerin iletildiği duyurulmuştur.[9]
Yapılan açıklamalar göz önüne bulundurulduğunda, Seul’un Pyongyang karşısında uzun süredir sessiz kalması ve BM nezdinde Kuzey Kore’ye karşı hareket edilmesinin önünde durması nedeniyle Pekin’e karşı tutumunu sertleştirdiğini söylemek mümkündür. Ayrıca Güney Kore’de seçimlere bir yıldan daha az kaldığı düşünüldüğünde, Çin Büyükelçisi Xing Haiming’in Yoon Hükümeti karşısında konumlanan KDP lideri Lee Jae-myung’la görüşerek Seul’un dış politika yönelimlerini eleştirmesi, Güney Kore hükümeti açısından kabul edilebilir görülmeyecektir. Tüm bu olaylar nedeniyle Yoon yönetiminin Pekin’le ilişkilerinde daha temkinli davranmaya çalıştığı söylenebilir.
Sonuç olarak Çin-Güney Kore ilişkilerinde gelinen durum, ilişkilerin yıpranmaya başladığını göstermektedir. Buna neden olan birçok faktör bulunsa da bilhassa ABD-Çin rekabetinin Asya-Pasifik’te yoğunlaştığı bir dönemde Seul-Washington-Tokyo ittifakının kemikleşmesi muhtemeldir.
[1] “Yoon’s Security Strategy Focuses on ROK-US Alliance, Stronger Deterrence Against NK”, The Korea Times, www.koreatimes.co.kr/www/nation/2023/06/356_352515.html, (Erişim Tarihi: 07.06.2023).
[2] “China Lodges Complaint over S Korean President’s Taiwan Comments”, Al Jazeera, www.aljazeera.com/news/2023/4/23/china-lodges-complaint-over-s-korean-presidents-taiwan-comments, (Erişim Tarihi: 23.06.2023).
[3] “North Korean Spy Satellite Crashes into the Sea After Failed Launch”, Euronews, www.euronews.com/2023/05/31/north-korean-spy-satellite-crashes-into-the-sea-after-failed-launch, (Erişim Tarihi: 31.05.2023).
[4] Anton Sokolin, “China and ROK Competing to Recover North Korean Rocket Debris, Data Suggests”, NK News, www.nknews.org/2023/06/china-and-rok-competing-to-recover-north-korean-rocket-debris-data-suggests/, (Erişim Tarihi: 09.06.2023).
[5] “US, Allies Clash with Russia, China over North Korea’s Failed Military Spy Satellite Launch”, AP News, apnews.com/article/us-china-north-korea-spy-satellite-un-4c32ecaa9fc95c77ce9cdf53d0e09b0b, (Erişim Tarihi: 02.06.2023).
[6] Chang Dong-woo,” (Yonhap Interview) UNSC Virtually ‘Paralyzed’ in Dealing with N.K. Provocations; S. Korea to Urge China, Russia to Play Constructive Role: FM”, Yonhab News Agency, en.yna.co.kr/view/AEN20230608009200325, (Erişim Tarihi: 09.06.2023).
[7] “South Korea Summons China Envoy over US Ties Remarks”, Aljazeera, www.aljazeera.com/news/2023/6/9/south-korea-summons-china-envoy-over-us-ties-remarks, (Erişim Tarihi: 09.06.2023).
[8] “Foreign Ministry Spokesperson Wang Wenbin’s Regular Press Conference on June 9, 2023”, Ministry of Foreign Affairs of People’s Republic of China, www.fmprc.gov.cn/mfa_eng/xwfw_665399/s2510_665401/202306/t20230609_11094406.html, (Erişim Tarihi: 09.06.2023).
[9] “China Complains to South Korean Ambassador in Tit-for-Tat Move After Seoul Summoned Beijing’s Envoy”, ABC News, abcnews.go.com/International/wireStory/china-complains-south-korean-ambassador-tit-tat-move-99991984, (Erişim Tarihi: 11.06.2023).
