2019 yılı, birçok olayın gerçekleşmesi nedeniyle Asya-Pasifik açısından yoğun bir sene olarak kayıtlara geçmiştir. Küresel çapta etkili olan ve tedarik zincirlerinin aksamasına yol açan Covid-19 salgınının yanı sıra resmi olarak 2018 yılında başlayan Amerika Birleşik Devletleri (ABD)-Çin ticaret savaşlarının etkileri de net bir şekilde gün yüzüne çıkmıştır. Örneğin 2019 yılında Avustralya-Çin savunma görüşmeleri, Kanberra yönetiminin nükleer denizaltılar alacağı yönünde bilgilerin ortaya çıkmasının ardından Çin tarafından askıya alınmıştır.[1] 2020 senesinde ise Çin, Avustralya’ya arpa, şarap ve sığır etini de kapsayan bir dizi yaptırım açıklamıştır.[2]
Söz konusu olayların ardından Washington yönetimi, bölgede tekrar nüfuzunu pekiştirme arayışları içerisine girmiş ve bunun sonucunda da 15 Eylül 2021 tarihinde ABD, Birleşik Krallık ve Avustralya arasında Kanberra yönetimine nükleer denizaltı sağlamak maksadıyla AUKUS kurulmuştur. Tahmin edileceği üzere AUKUS, geniş yankı uyandırmış ve çeşitli tartışmalara yol açmıştır. Tahmin edileceği üzere, bu gelişmeye ilişkin en sert tepki de Pekin’den gelmiştir.
2023 yılının Mart ayına gelindiğinde The Sydney Morning Herald ve The Age isimli medya kuruluşları tarafından yayınlanan “Red Alert” kategorisindeki makalelerde Çin ve Avustralya’nın üç yıl içerisinde savaşa girebileceklerine yönelik uyarılarda bulunulmuştur.[3] Buna ek olarak mevzubahis makalelerde olası bir savaşta Tayvan’ın Çin tarafından ele geçirilebileceğine de işaret edilmiştir.
Bahse konu olan iddiaların akabinde 23 Mart 2023 tarihinde Çin’in Avustralya Büyükelçisi Xiao Qian, The Sydney Morning Herald bünyesinde yayınlanan “Taiwan is always part of China, but war with Australia is a fallacy” isimli makalesinde, Çin’in Tayvan üzerinde Song ve Yuan hanedanlık dönemlerinden itibaren devlet uygulamasında bulunduğunun altını çizerek Tayvan’ın antik zamanlardan itibaren Çin’in bir parçası olduğuna işaret etmiştir.[4]
Bunun yanı sıra savaş iddialarına da cevap veren Xiao, Avustralya ile Çin arasında savaş çıkabileceğine yönelik söylemlerde bulunan uzmanlara, Don Kişot benzetmesi yaparak olmayan bir düşmana karşı savaşmanın bölgesel istikrar ve Avustralya’nın ulusal çıkarları açısından yıpratıcı etkilere sahip olacağını öne sürmüştür. Ayrıca Pekin ve Kanberra’nın savaşacağı iddialarının tutarlı olmadığını ve bu senaryonun iki devletin ulusal çıkarlarıyla da örtüşmediğini vurgulamıştır.[5]
İddiaların iki ülkenin savaşacağı yönünde olması nedeniyle çeşitli etkenlerin göz önünde bulundurulması gerekmektedir. Örneğin ekonomi yönünde incelenecek olunursa, ticari verilerin önemi ciddi anlamda artmaktadır. Bu bağlamda Avustralya’nın Çin’e ihracatı ve Çin’den ithalatı önemli birer faktör olarak dikkat çekmektedir.
Avustralya’nın Çin’e yönelik ihracatı 2023 yılının Ocak ayında 11.5 milyar dolar seviyesindeyken;[6] aynı dönemde Avustralya’nın Çin’den gerçekleştirdiği ithalat, 6.2 milyar dolar bandındadır.[7] Çin’in yaptırımlarının hala yürürlükte olduğu göz önünde bulundurulduğunda, Çin-Avustralya ilişkilerindeki ticaret hacminin büyüklüğü çok daha iyi anlaşılabilmektedir.
Avustralya’nın en büyük ticaret ortağının Çin olduğu ve Avustralya’nın ihracatının %25.9’unun Çin’e gerçekleştiği[8] düşünüldüğünde, Pekin ile Kanberra’nın savaş boyutunda karşı karşıya gelmesinin Avustralya ekonomisine büyük bir zarar vereceği öne sürülebilir. Ayrıca savaş süresince ülkelerin mühimmat ve askeri teçhizata harcama yapmak zorunda olduğu da değerlendirildiğinde hem en büyük ticaret ortağının kaybedilmesi hem de ek askeri harcamaların Avustralya açısından yüksek maliyete neden olacağı ifade edilebilir.
Politik olarak da Çin ve Avustralya’nın 2019 yılından bu yana askıya alınmış olan savunma görüşmelerine tekrardan başlamaları taraflar arasındaki ilişkilerin pozitif momentum kazandığına işaret etmektedir. Bu pozitif ivme, Avustralya’nın büyük güçler arasında rekabet sürerken; daha özgür dış politika alanına sahip olma amacına da uygun düşmektedir. Buna ek olarak Çin’in gerek Rusya gerekse de Kuzey Kore’yle olan yakın ilişkileri nedeniyle hem Rusya-Ukrayna Savaşı’nın barışa ulaşması hem de Kore Yarımadası’nda bir çözüme varılabilmesi için önemli bir devlet olduğu da aşikardır.
Nitekim Avustralya Dışişleri Bakanı Penny Wong’un 2022 yılının Aralık ayında Çin’e üç senenin ardından ilk kez düzenlediği ziyaretin brifing notlarına ulaşılmıştır. The Guardian Australia tarafından yayınlanan notlarda, Wong’un Çinli mevkidaşına Rusya’nın kendi nükleer söyleminden sorumlu olduğu ve Ukrayna’yle savaşı bitirmesi konusunda uyarıda bulunması çağrısını yaptığı görülmüştür.[9]
Neticede 2019 yılında zarar gören Avustralya-Çin ilişkileri, aradan geçen üç yılın ardından iyileşme işaretleri göstermiştir. Bu iyileşme sinyalleri ortaya çıkarken; Avustralya ile Çin arasında savaş çıkma ihtimalinden söz edilmeye başlanmış ve Avustralyalı medya kuruluşlarında Çin’de yankı uyandıran makaleler yayınlanmıştır. Bu bağlamda Çin ile Avustralya’nın bir savaşa girmesi rasyonel gözükmemektedir.
[1] “Australia, China Hold ‘Professional’ Defense Talks”, Al Arabiya, english.alarabiya.net/News/world/2023/03/23/Australia-China-hold-professional-defense-talks-, (Erişim Tarihi: 23.03.2023).
[2] Aynı yer.
[3] Richard Wood, “Australia ‘Facing Threat of War with China within Three Years’”, 9 News, www.9news.com.au/national/australia-faces-threat-of-war-with-china-within-three-years-experts-warn/9c757e9c-d0e7-4b33-9a0f-70546858c736, (Erişim Tarihi: 07.03.2023).
[4] Xiao Qian, “Taiwan is Always Part of China, but War with Australia is a Fallacy”, The Sydney Morning Herald, www.smh.com.au/world/asia/taiwan-will-be-ours-but-war-with-australia-is-a-fallacy-20230322-p5cuaj.html, (Erişim Tarihi: 23.03.2023).
[5] Aynı yer.
[6] “Australia Total Exports to China”, CEIC Data, www.ceicdata.com/en/indicator/australia/total-exports-to-china#:~:text=What%20was%20Australia’s%20Total%20Exports,table%20below%20for%20more%20data., (Erişim Tarihi: 27.030.2023).
[7] “Australia Total Imports from China”, CEIC Data, www.ceicdata.com/en/indicator/australia/total-imports-from-china#:~:text=What%20was%20Australia’s%20Total%20Imports,table%20below%20for%20more%20data., (Erişim Tarihi: 27.03.2023).
[8] Daniel Workman, “Australia’s Top Trading Partners”, World’s Top Exports, www.worldstopexports.com/australias-top-import-partners/, (Erişim Tarihi: 27.03.2023).
[9] Daniel Hurst, “Penny Wong Advised to Pressure China over Russian Invasion of Ukraine, Documents Reveal”, The Guardian, www.theguardian.com/australia-news/2023/mar/28/penny-wong-advised-to-pressure-china-over-russian-invasion-of-ukraine-documents-reveal, (Erişim Tarihi: 27.03.2023).
