Tarih:

Paylaş:

 Gürcistan’da “Hileli Seçim” Tartışmaları ve Gakharia’nın İstifası

Benzer İçerikler

18 Şubat 2021 tarihinde Başbakan Giorgy Gakharia’nın istifa etmesi, uluslararası kamuoyunun dikkatini Gürcistan’a çevirmesine neden olmuştur. Mevzubahis istifa, muhalefetin başarısı olarak yorumlanabileceği gibi, ülkedeki seçimlerin güvenilirliği tartışmasını da alevlendirecektir. Bu nedenle de Gürcistan’da yaşanan “Hileli Seçim” tartışmalarına ve Gakharia’nın istifasına değinilmelidir.

Gürcistan’da 2020 yılının Aralık ayından bu yana, muhalefet milletvekilleri seçimde hile yapıldığını düşündükleri için görevlerini bırakmak istemektedir. Nitekim 51 milletvekilinin Gürcistan Parlamentosu’nda yeni meclisin çalışmalarını dört aydan fazla bir süredir boykot ettiği bilinmektedir. Bu nedenle Aralık 2020 tarihinden beri yetkilerinin ellerinden alınmasını talep eden muhalefet temsilcileri, kendilerinden istenilen mülkiyet beyannamesini vermeyi de reddetmektedir. Bahse konu olan mülkiyet beyannamesini, ülkedeki her milletvekilinin yıl başında doldurup teslim etme zorunluluğu vardır. Beyanname ibraz edilmediği takdirde, çeşitli cezalar uygulanmaktadır. Bu kapsamda Gürcistan Parlamentosu’nun 2 Şubat 2021 tarihinde muhalefet milletvekillerinin istifalarının kabul edilmemesi yönünde karar almasının ardından Birleşik Ulusal Hareket Partisi milletvekili Khatia Dekanoidze, beyanname doldurmayacağını belirten bir açıklamayı kişisel sosyal medya hesapları üzerinden duyurarak şunları söylemiştir:[1]

“Eğer birisi benim mal varlığımla ilgileniyorsa buna ilişkin tüm gerekli belgeleri gazetecilere göstermeye hazırım. Benim saklayacak hiçbir şeyim yoktur.”

Aynı zamanda Daha Fazla Özgürlük Partisi’nden Zurab Japaridze de beyanname doldurmayacağını şu sözlerle dile getirmiştir:[2]

“Milletvekili olmak istemediğime dair bir açıklama yazdım. Ancak parlamentoda kalmaya zorlanıyorum. Aynı zamanda bir beyanname doldurmamı; aksi takdirde yargılanacağımı söylüyorlar.”

Muhalefet milletvekilleri tarafından yapılan açıklamalar, parlamento seçimlerinden sonra ülke genelinde yaşanan siyasi krizin halen aşılamadığını göstermektedir. Bu çerçevede milletvekillerini parlamentonun işleyişini boykot etmeye doğru iten esas nedenin ele alınması gerekmektir.

Yapılan parlamento seçimlerini ele almadan önce, seçim sisteminin izahı elzemdir. Bilindiği gibi Gürcistan, parlamenter bir cumhuriyettir. Dolayısıyla 31 Ekim 2020 tarihli seçimleri kazanan kadroların önümüzdeki dört yıl boyunca ülkeyi yönetmesi gerekmektedir. Bununla birlikte mevzubahis seçimler, yeni seçim sisteminin uygulandığı ilk seçim olmuştur. Bu çerçevede Gürcistan Parlamentosu’ndaki 150 milletvekilinden 120’sinin orantılı seçme sistemiyle seçilmesi, kalan 30 sandalyenin ise seçim bölgesinde çoğunluğu sağlayan adaylar arasından belirlenmesi planlanmıştır.[3] Söz konusu yeni seçim sistemi, 2020 yılının bahar aylarında patlak veren ve yaklaşık altı ay süren protestoların ardından Batılı diplomatların arabuluculuğuyla yapılan müzakereler neticesinde kabul edilmiştir.

Yeni seçim sistemine uygun olarak, 31 Ekim 2020 tarihinde Gürcistan’da parlamento seçimlerinin ilk turu gerçekleştirilmiştir. Seçimlerin ilk turunun resmî sonuçlarına göre, iktidardaki Demokratik Gürcistan Partisi (Gürcü Rüyası) %48,22 oy alırken; ikinci sırada %27,18’le Eski Cumhurbaşkanı Mihail Saakaşvili’nin kurduğu Birleşik Ulusal Hareket Partisi’nin başını çektiği Birleşik Muhalefet Bloğu yer almıştır.[4] 31 Ekim 2020 tarihli parlamento seçimlerini denetleyen uluslararası gözlemciler ise düzenlenen seçimlerin kusursuz olmadığını söylemişlerdir. Raporda, temel özgürlüklerin genel olarak korunduğu; fakat seçmenlere baskı yapıldığı vurgulanmış ve bazı usulsüzlüklerin kaydedildiği dile getirilmiştir. Ardından muhalefet partileri, seçimlerde hile olduğunu ileri sürerek itiraz etmeye başlamıştır. Durum böyle olunca Gürcistan’da siyasi kriz ortaya çıkmış ve seçimleri hileli olarak nitelendiren muhalefet, parlamento görevlerinden vazgeçmek isteyerek seçimleri protesto etmiştir. Söz konusu protestolarda muhalefetin ileri sürdüğü temel şartlar erken parlamento seçimlerinin yapılması ve siyasi tutukluların serbest bırakılması olmuştur. Bu koşullar altında seçimlerin ikinci turunun yapılması kararlaştırılmıştır.

21 Kasım 2020 tarihli ikinci tur parlamento seçimleri, ilk turda en çok oy alan adaylar arasında gerçekleştirilmiştir. Durum böyle olunca, muhalefet partileri gözlemcilerini geri çekmiş ve komisyon üyelerini çağırmıştır. Bunun yanı sıra muhalefet, tüm adaylarını oylamadan çekilmeye davet etmiştir. Bu protestonun sebebi ise ilk turun meşruiyetinin muhalefet tarafından kabul edilmiyor olmasından kaynaklanmaktadır. Böylece iktidardaki Gürcü Rüyası Partisi, ikinci tura katılan tek parti haline gelmiştir. Ancak muhalefetin böyle bir karar almasına rağmen ikinci tura çıkan tüm adaylar oy pusulalarında listelenmiştir.

Merkez Seçim Komisyonu’ndan (MSK) 3 Aralık 2020 tarihinde alınan verilere göre, seçmenlerin %26,29’u ikinci turda sandığa gitmiştir. İktidardaki Gürcü Rüyası Partisi’nin adayları, 17 tek üyeli seçim bölgesinin hepsinde kazanmıştır. Toplamda yedi parti ve iki siyasi blok parlamentoya girmeyi başarmıştır. Bunun üzerine muhalefet partileri, seçim sonuçlarını tanımayarak sonuçların hileli olduğunu dile getirmişlerdir. Erken seçimlerin yapılmasını ve MSK Başkanı Tamar Zhvania’nın istifasını isteyen protesto eylemleri düzenlenmiş ve milletvekilleri, yetkilerinden feragat etmek istediklerini dile getirmiştir. Ancak ilk oturuma muhalefetin katılmamasına rağmen düzenlenen 10. toplantıda parlamentonun 150 milletvekilinden 90’ının Gürcü Rüyası Partisi’nin temsilcilerinden oluşan üyeleri, parlamentonun yetkilerini resmen tanımıştır. Sonrasında Gürcistan Parlamentosu’ndaki muhalefet milletvekillerinin yetkilerinin ellerinden alınmaması yönünde karara varılması ve iktidarın yeni seçimler yapmayı reddetmesi, muhalefeti tekrar harekete geçirmiştir.

Bu kapsamda muhalefet, 25 Şubat 2021 ile 31 Mart 2021 tarihleri arasında Gürcistan’da geniş çaplı protestolar düzenlemeyi planlamaktadır. Bahse konu haber, muhalefet partilerinin liderlerinin İşçi Partisi Genel Merkezi’ndeki toplantısının ardından açıklanmıştır. 25 Şubat 2021 tarihindeki protestonun Gürcistan’ın Sovyetleşmesinin ve 31 Mart 2021 tarihindeki protestonun ise Gürcistan’ın bağımsızlığını ilan ederek Sovyetler Birliği’nden ayrılmasının yıl dönümüne denk geliyor olması dikkat çekicidir. Yapılması planlanan protestolarla ilgili konuşan İşçi Partisi Lideri Şalva Natelaşvili şöyle söylemiştir:[5]

“İktidarın istifa etmesiyle birlikte yeni seçimlerin yapılması anlamına gelecek olan hedefe ulaşmada, ilkbaharın tarihi bir aşama olacağı düşüncesindeyim. Aynı zamanda bu da gerçek siyasi baharımızın başlangıcı anlamına gelmektedir. Bu protesto dalgası, yalnızca başkentte değil; aynı zamanda diğer bölgelerde de başlatılacaktır. Protestolara nüfusun tüm kesimi dahil olacak ve zafere ancak birlikte hareket ederek, birlikte savaşarak ulaşabileceğiz.”

Neticede kendi aralarında bile fikir ayrılıkları yaşayan Gürcistan muhalefetinin sürece ilişkin tutumunda birlik gösterdiğini söylemek mümkündür. En uzlaşmaz gruplar bile, Gürcü Rüyası Partisi’ne karşı birleşmiş durumdadır. Bu noktada “Parlamento görevlerini reddeden, seçimlerin geçersiz ilan edilmesini isteyen, MSK’nın lağvedilmesini ve parlamento seçimlerinin tekrar yapılmasını talep eden muhaliflerin; yapacağı protestolar kesin bir siyasi sonuca ulaşabilecek midir?” sorusu tartışılmaktadır. Gürcistan Başbakanı Gakharia’nın 18 Şubat 2021 tarihindeki istifası ise muhalefetin başarısı olarak yorumlanabilir. Mevzubahis istifa, ülkede birtakım değişimler yaşanabileceğinin habercisidir. Ancak Gürcistan’ın siyasi geleceğinin nasıl şekilleneceğini şimdiden kestirmek de mümkün değildir. Dolayısıyla ülkedeki siyasi krizin nasıl bir duruma evrileceğini zaman gösterecektir.


[1] “Оппозиционные Депутаты Парламента в Грузии Отказываются Заполнять Декларации (Oppozitsionnyye Deputaty Parlamenta v Gruzii Otkazyvayutsya Zapolnyat Deklaratsii)”, Georgia.ru, https://sputnik-georgia.ru/politics/20210207/250814457/Oppozitsionnye-deputaty-parlamenta-v-Gruzii-otkazyvayutsya-zapolnyat-deklaratsii.html, (Erişim Tarihi: 16.02.2021).

[2] Aynı yer.

[3] “Выборы в Грузии: Подсчет, Протест, Бойкот (Vybory v Gruzii: Podschet, Protest, Boykot)”, Vlast.kz, https://vlast.kz/politika/42396-vybory-v-gruzii-podscet-protest-bojkot.html, (Erişim Tarihi: 16.02.2021).

[4] “Второй Тур Парламентских Выборов Пройдет в Грузии (Vtoroy Tur Parlamentskikh Vyborov Proydet v Gruzii)”, Tass.ru, https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/10062277, (Erişim Tarihi: 16.02.2021).

[5]“Грузинская Оппозиция Анонсировала Новую Волну Протестов (Gruzinskaya Oppozitsiya Anonsirovala Novuyu Volnu Protestov)”, NewsGeorgia.gehttps://www.newsgeorgia.ge/грузинская-оппозиции-анонсировала-н/, (Erişim Tarihi: 16.02.2021).

Dr. Nazrin ALIZADA
Dr. Nazrin ALIZADA
1992 yılında Azerbaycan’da dünyaya gelen Dr. Nazrin Alizada, 2013 senesinde Bakü Devlet Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü’nden mezun olmuştur. 2015 yılında Azerbaycan Devlet İktisat Üniversitesi Türk Dünyası İşletme Fakültesi Uluslararası İlişkiler ve Diplomasi Anabilim Dalı’nda savunduğu yüksek lisans teziyle alan uzmanı unvanını kullanmaya hak kazanmıştır. 2021 yılında Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Uluslararası İlişkiler Anabilim Dalı’nda sunduğu tezle doktorasını tamamlayan Alizada, iyi derecede İngilizce ve orta derecede Rusça ve Farsça bilmektedir.