Tarih:

Paylaş:

Kazakistan Diplomasisi: Ülkeye, Ulusal Ekonomiye ve Vatandaşlara Fayda Sağlayan Dış Politika Anlayışı

Benzer İçerikler

Kazakistan Cumhuriyeti Kurucu Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev’in 1992 yılında imzaladığı “Kazakistan Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı Hakkında”, “Kazakistan Cumhuriyeti Büyükelçiliği Hakkında” ve “Kazakistan Cumhuriyeti Olağanüstü ve Tam Yetkili Büyükelçisinin Temel Görevleri Hakkında” başlıklı kararnamelerin yürürlüğe girmesinin üzerinden 27 yıl geçti. Bahse konu olan kararnamelerle, Kazak diplomasi tarihinde yeni bir sayfa başlamıştı.

27 yıllık süre zarfında, Kurucu Cumhurbaşkanı-Elbaşı liderliğinde Kazakistan, kendi benzersiz ve pragmatik dış politika modelini geliştirmiştir. Kazak dış politika anlayışının temelinde Batı ile Doğu; Avrupa ve Asya’yla işbirliğini esas alan çok yönlü ve dengeli bir yaklaşım vardır. Dünya siyasetinde meydana gelen değişimlere rağmen Kazakistan, uyguladığı dış politikada çok yönlü ve dengeli siyaset anlayışını sürdürmeye devam etmektedir.

Ortaklık ilişkisi tesis edilen devletlerle yapılan işbirliğinde istikrar ve stratejik ilkelere bağlılık, Kazak diplomasisinin önemli bir simgesi haline gelmiştir. Kazakistan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Kasım Jomart Tokayev de göreve başlaması için düzenlenen yemin töreninde bu konuya değinerek, “Kazakistan, dünyada büyük saygınlık kazandı. Kendisini barışçıl, güvenilir ve sorumlu bir ortak olarak tanıttı. Yapıcı, dengeli ve çok yönlü bir dış politika anlayışıyla yola devam edeceğiz.” demiştir.

Kazakistan, uzun yıllar boyunca uluslararası güvenlik, diyalog ve işbirliği alanlarında etkin girişimlerde bulunmuştur. Söz konusu girişimlerin başında küresel düzeyde nükleer güvenliğin sağlanması ve kitle imha silahlarının yayılmasının önlenmesi gelmektedir. Ayrıca Kazakistan; Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ), Kollektif Güvenlik Anlaşması Örgütü (KGAÖ), Asya’da İşbirliği ve Güven Arttırıcı Önlemler Konferansı (AİGK) gibi çeşitli uluslararası örgütlerin kuruluşuna da büyük katkı vermiştir. Tüm bunlara ek olarak Kazakistan’ın dış politika yönelimleri; dinler arası diyalog ortamının güçlendirilmesi, barışın koruması için etkin bir diplomasi yürütülmesi ve ihtiyacı olan ülkelere insani yardım sağlanması gibi konuları da içermektedir.

Bahsi geçen girişimler tek tek sayılmak istendiğinde, çok daha uzun bir liste ortaya çıkabilir. Ancak burada vurgulanmak istenen konu; Kazakistan’ın çok kısa bir dönemde, kendisini dünyaya tanıtmasından küresel meselelere aktif olarak katılmasına kadar pek çok aşamayı başarıyla kat ettiğidir. Nitekim Kazakistan, çağdaş dünyanın bölgesel ve küresel sorunlarının çözümüne yapıcı katkıda bulunmuş ve bulunmaya devam etmektedir. Kazakistan, bilinçli olarak birçoğu uzun zamandır uygulanan pragmatik hamleleri ve fikirleri teşvik ederek uluslararası düzeyde proaktif bir duruş sergilemektedir.

Kazakistan, etrafındaki ülkelerle iyi komşuluk ilişkisi kurmuş ve dünyadaki tüm devletlerle ve uluslararası örgütlerle güvenilir bir ilişki tesis etmiştir. Bunun sonucunda Kazakistan; saygın, güvenilir ve barış yanlısı bir aktör olarak tanınmıştır. Nitekim Kazakistan, kendisini bölgesel istikrarın direği ve uluslararası diyalog ortamının yaratılmasını sağlayabilen mühim bir arabulucu olarak konumlandırmaktadır.

Bu yapıcı dış politika anlayışı, adım adım somut ekonomik faydalara ve kalkınma avantajlarına dönüşmektedir. Örneğin Kazakistan ekonomisine on yıllar boyunca 300 milyar dolardan fazla doğrudan yabancı yatırım yapılması, dünya toplumunun Kazakistan’a olan güveninin açık bir  göstergesidir.  Kazakistan, bu güveni çalışkanlığı, rasyonel dış politika kararları ve uluslararası işbirliğinde gösterdiği sorumlulukla kazanmıştır.

Aynı zamanda Kazakistan’ın küresel jeoekonomik süreçlerdeki rolü de artmaktadır. Günümüzde modern İpek Yolu’nun inşası sayesinde Kazakistan, Büyük Avrasya’nın uzak bölgelerini birbirine başarılı bir şekilde bağlamaktadır. Böylece Kazakistan; Pasifik, Atlantik ve Hint gibi üç okyanus arasında bir kara köprüsü konumuna ulaşmıştır. Bu durum, denize sınırı olmayan Kazakistan’ın ekonomi perspektifini kökten değiştirmiş ve ülkenin gelişmesi için yeni fırsatlar sunmuştur.

Okyanuslar arasındaki kara köprüsü olma konumu nedeniyle uluslararası toplumun Kazakistan’a olan ilgisi her geçen yıl daha da artmaktadır. İç istikrar ve altyapının gelişmesi neticesinde, malların Kazakistan aracılığıyla Asya’dan Avrupa’ya ve Avrupa’dan Asya’ya teslimatı, geleneksel deniz yollarıyla yapılan taşımacılığın dörtte biri gibi bir zamanda gerçekleşmektedir. Bunun somut sonuçları da vardır. Mesela Kazakistan’ın 2018 yılında transit taşımacılıktan elde ettiği gelir, 1,5 milyar doları aşmıştır. Bu rakamın gelecekte 5 milyar dolara ulaşacağı öngörülmektedir.

Komşu ülkelerle olan ilişkiler ve uygulanan dış politika stratejileri sayesinde Kazakistan, Avrasya’nın ticaret alanındaki ana giriş kapısı ve kilit bir geçiş bağlantısı haline gelmiştir. Bu Büyük Bozkır ülkesi, artan iletişim ağı sayesinde Avrupa, Asya ve Ortadoğu pazarlarını birleştirmekte ve mevzubahis coğrafyanın yeni jeoekonomisinin temelini oluşturmaktadır. Bu durum, dış politika kazanımlarını ekonomik kazanıma dönüştürmenin somut bir örneğidir.

Dünyamız hızlı bir dönüşüm sürecindedir. Kabul etmeliyiz ki ekonomi, teknoloji ve sosyal düzen dinamik bir şekilde değişmektedir. Bu bağlamda Cumhurbaşkanı Tokayev, devletin uluslararası politika anlayışını açık ve çok yönlü siyaset olarak belirlemiş ve bunu göreve başlaması için düzenlenen yemin töreninde, “Ulusal çıkarlarımızı dünya sahnesinde sıkı bir şekilde savunacağız. Ülkenin dış politikası; ülkeye, ulusal ekonomiye ve vatandaşlara somut faydalar sağlayacaktır” sözleriyle net bir biçimde ifade etmiştir.

Kazakistan Dışişleri Bakanlığı; profesyonel, tecrübeli ve güçlü kadrosu sayesinde değişen küresel şartlara hızla adapte olmaktadır. Kazakistan Dışişleri Bakanlığı, diyaloğu teşvik etme ve güvenliği güçlendirme konularında uluslararası toplumla olan yapıcı işbirliğine devam etmektedir. Bununla birlikte Kazakistan’ın diplomasi anlayışı, ülke ekonomisinin büyümesini de hedeflemektedir. Bu kapsamda Kazak diplomasisi, yeni uluslararası şartlar altında devletin ekonomik çıkarlarını aktif olarak desteklemeye odaklanmıştır.

Bilindiği üzere ekonominin sürdürülebilir büyümesi ve kalkınması için etkili olan en önemli faktör, doğrudan yatırımlar ve onlara eşlik eden sanayi projeleri ile teknolojik yetkinliklerdir. Yatırımlar; yeni iş imkanları yaratmak, Kazakistan kadrosunun niteliğini artırmak, yenilikleri getirmek gibi konulardaki faydalarına ek olarak vergi geliri sayesinde devlet bütçesine de katkı sağlamaktadır.

Kazakistan, ülkeye yabancı yatırımcı çekme konusunda yeni bir yöntem kullanmaktadır. Dünyadaki yeni eğilimlere karşı, ülkeye yatırım çekmek ve bu yatırımları elde tutmak için yeni bir ekosistem oluşturulmaktadır.

Kazakistan Dışişleri Bakanlığı; ülke içi, bölgesel ve uluslararası düzeyde yatırım faaliyetlerini her seviyede koordine etme görevini üstlenmiştir. Bu anlamda Kazakistan Dışişleri Bakanlığı, tüm ilgili devlet kuruluşlarını, söz konusu kurumların bilgi ve tecrübelerinden faydalanarak, senkronize etmeye odaklanmaktadır. Bu konudaki en önemli gelişme, ekonomiyi etkileyen kilit organlardan biri olan Yatırım Komitesi’nin Dışişleri Bakanlığı’nın yetkisi altına girmiş olmasıdır. Günümüzde yurt dışındaki 93 diplomatik misyon, bu kurumun çalışmalarını da yürütmektedir. Bu durum, ülkeye yabancı yatırım çekme konusunda avantaj sağlamaktadır.

Kazakistan doğrudan yatırım girişinin istikrarını pekiştirmekle birlikte kendisini dünyanın önde gelen şirketleri için de cazip bir ülke olarak tanıtmayı amaçlamaktadır. Yatırımcılarla işbirliği kurmanın güncellenmiş yapısında, Kazakistan Cumhurbaşkanlığı altındaki Yabancı Yatırımcı Konseyi’nin rolü oldukça önemlidir. 20 yıldan fazla bir süredir faaliyette bulunan konsey, gerekli yatırım ortamını sağlamak için stratejik sorunları çözme konusunda başarılı ve verimli bir şekilde çalışmaktadır. Bahsi geçen konsey, ülkenin yatırım imajını iyileştirmeye yönelik doğrudan görüş, fikir ve teklif alışverişi için saygın bir platform haline gelmiştir.

Cumhurbaşkanlarının katılımıyla gerçekleşecek olan 32. Genel Yatırımcı Konseyi Genel Kurulu toplantısında, Kazakistan’ın ulusal sermayeye doğrudan yabancı yatırım çekmek için insan sermayesini geliştirmesi yönündeki çalışmalarına yeni bir seviye kazandırması amaçlanmaktadır. Konseyin faaliyetleri, artık Dışişleri Bakanlığı tarafından koordine edilmektedir. Yeni şartlar altında Kazakistanlı diplomatlar, yıllarca elde edilen dış politika fırsatlarını ekonomik etkiye dönüştürebilmek için her türlü çalışmayı yapacaklardır. Çünkü Kazak diplomatlar, bu konuda yeterli tecrübe ve bilgiye sahiptir.

Beybut ATAMKULOV
Beybut ATAMKULOV
1986 yılında Lenin Kazak Politeknik Enstitüsü’nden metalürji mühendisi olarak mezun oldu. 2000 yılında St. Petersburg Devlet Ekonomi ve Finans Üniversitesi’nden mezun oldu. İlerleyen yıllarda iktisat alanında doktora yaptı. Bakan Atamkulov, iş hayatına 1985 yılında Norilsk Zavenyagin Madencilik ve Metalurji Tesisi’nde bakır eritme ustası olarak başladı. 1986-1991 yılları arasında Çimkent Kurşun Fabrikası’nda sırasıyla eritici usta, vardiya ustabaşı, kıdemli ustabaşı, baş mühendis, bölüm başkan yardımcısı olarak çalıştı. 1991-1995 yılları arasında sırasıyla Kazakistan Cumhuriyeti Dış Ekonomik İlişkiler Bakanlığı Baş Uzmanı, Dış Ekonomi İşletmesi “Kazmetallexport” ile “Chermeteksport”un Müdürlüğü ve “Kazakistan Sauda” Dış Ticaret Şirketi Genel Müdür Yardımcısı olarak görev yaptı. 1995’ten 1996 yılına kadar Karagandı Metalurji Tesisi (Temirtau) Genel Müdür Yardımcısı olarak çalıştı. 1996’dan 2006 yılına kadar birçok girişimcilik faaliyetinde bulundu. Bakan Atamkulov, 2006 yılından itibaren birçok diplomatik görev ifa etti. 2006-2007 yılları arasında Kazakistan Cumhuriyeti Moskova Büyükelçiliği Müşaviri ve 2007-2008 yılları arasında Kazakistan Cumhuriyeti Tahran Büyükelçiliği Müşaviri olarak görev yaptı. 2008-2010 yıllarında Kazakistan Cumhuriyeti Frankfurt Başkonsolosu, 2010-2012 yılarında ise Kazakistan Cumhuriyeti’nin Malezya, Filipinler Cumhuriyeti, Endonezya Cumhuriyeti, Bruney Sultanlığı’ndaki Büyükelçiliği görevlerini eş zamanlı olarak üstlendi. Kasım 2012’den itibaren Kazakistan Cumhuriyeti Sanayi ve Endüstri Teknolojileri Bakanlığı Genel Sekreteri vazifesini üstlenen Bakan Atamkulov, Ağustos 2014’ten itibaren bir yıl boyunca Kazakistan Cumhuriyeti Kalkınma ve Yatırım Bakanlığı Genel Sekreterliği görevini gerçekleştirdi. Ağustos 2015-Ekim 2016 arasında Güney Kazakistan Valisi ve Ekim 2016-Aralık 2018 tarihleri arasında Kazakistan Cumhuriyeti Savunma, Havacılık ve Uzay Sanayi Bakanı vazifesini üstlenen Atamkulov, 26 Aralık 2018 tarihinden beri Kazakistan Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı olarak görev yapmaktadır. Bakan Atamkulov, Kazakça, Rusça, İngilizce bilmektedir.