21 Eylül 2022 tarihinde Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, “kısmi seferberlik” ilan edildiğini duyurmuştur. Kremlin’den yapılan açıklamada, söz konusu kararın, “ülkenin toprak bütünlüğünü korumak ve kurtarılan topraklardaki vatandaşların güvenliğini sağlamak için verildiği” ifade edilmiştir. Ayrıca açıklamada, “yalnızca neo-Nazi oluşumlara değil; kolektif Batı’nın tüm askeri baskılarına” karşı durulacağı da vurgulanmıştır.[1]
Konuya ilişkin yaptığı değerlendirmede Rusya Savunma Bakanı Sergey Şoygu ise Ukrayna’daki 1000 km’lik temas hattını ve “kurtarılmış bölgeleri” kontrol etmek gerektiğini, bu sebeple toplam 300.000 yedek askerin göreve çağrılacağını, bunun da ülkenin toplam seferberlik kaynağının sadece %1’inden biraz fazlası olduğunu dile getirmiştir.[2]
Öte yandan Putin, yalnızca yedek asker listesinde bulunanların zorunlu askerliğe tabi olduğunu şu ifadelerle vurgulamıştır:[3]
“Bunlar; askerlik hizmeti yapmış, askeri uzmanlığa sahip ve deneyimli kişilerdir. Ayrıca bu insanlar, ilgili birimlerine gönderilmeden önce ek eğitime tabi tutulacaktır.”
24 Şubat 2022 tarihinde Putin’in “Kiev rejimi tarafından sekiz yıl boyunca soykırıma maruz kalan mağdurların korunması”[4] iddiasıyla başlattığı özel askeri operasyon kapsamında Rus askerleri, savaşın ilk günlerinde hızlı bir ilerleme kat ederek Donbas sınırlarına alan üstünlüğünü elde etmeyi başarmış ve Herson ve Harkov bölgelerine konuşlanarak Kiev yönetiminin Azak Denizi’yle bağlantısını kesmiştir. Ancak son dönemde Ukrayna Ordusu, Rusların elinden bazıları büyükşehirler olmak üzere 300’den fazla yerleşim birimini geri almıştır. Buna ek olarak Ukrayna Cumhurbaşkanı Vladimir Zelenski’nin yaptığını açıklamada, 2022 senesinin Eylül ayında Rus Ordusu tarafından işgal edilen 6000 km2’lik toprağın geri alındığı belirtilmiştir.[5]
Putin için başta kolay görülen; ancak beklediğinden daha uzun süren ve somut bir başarı getirmeyen söz konusu savaş, artık Rusya’yı yeni arayışlar içine sokmuş ve birtakım adımlar atmaya itmiştir. “Kısmi seferberlik” hamlesiyle Kremlin, “özel operasyon” olarak nitelendirdiği sürecin bir savaş olduğunu zımni bir şekilde kabul ederken; nükleer güç kullanmaktan çekinmeyeceğine dair beyanlarıyla Batı’yı tehdit etmekten de geri kalmamıştır.[6]
Ayrıca işgal ettiği topraklarda kurduğu “halk cumhuriyeti” modellerinin işlevsizliğin farkına varan Rusya, bu bölgeleri elinde tutmak için 2014 yılında Kırım’ın ilhakında başvurduğu yöntemi seçmiş ve “self determinasyon” süsü verilecek referandumların “güvenli koşullar” altında hayata geçmesi ve “resmi olarak” Rusya topraklarına katılmasıyla, Putin’in Novorossiya hülyasının en azından bir kısmını gerçekleştirmeye çalışacaktır. Rusya’da yaz ayları boyunca seferberlik hazırlıkları sürdüğü için bu karar, Kiev yönetimi için şaşırtıcı olmamıştır.
Ülke geneline bakıldığı zaman mevzubahis karar, halkın belli bir kesiminde rahatsızlık yaratırken; Putin’in açıklamalarının ardından sokaklarda protestolar başlamıştır. Buna ek olarak Rusya’yı terk eden kişi sayısı da artmıştır. Yapılan protestolarda 1500’e yakın insan gözaltına alınmıştır. Ayrıca uçak bileti fiyatları tavan yapmış ve birçok yerde bilet stokları tükenmiştir.[7]
Diğer taraftan Finlandiya, sınır kapısını Rus vatandaşlarına tamamen kapatmıştır. Dikkat çeken bir diğer nokta ise Rusya Ceza Kanunu’nda sıkıyönetim veya silahlı çatışmalar sırasında askeri operasyonlara katılmayı reddetmenin “ağır sonuçlara yol açması” nedeniyle 10 yıla kadar hapis cezası öngören değişikliklerin onaylanmasıdır.
Batılı güçler, referandumları geçersiz sayacağını bildirirken; referandumları “uluslararası hukukun ihlali” olarak nitelendirmiş, seferberlik ilanını ise Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısının başarılı olamamasıyla ilişkilendirmiştir.
Öte yandan Litvanya, Rusya’daki kısmi seferberlik ilanını ciddiye alarak ordunun teyakkuza geçmesi yönünde bir karar almıştır. Litvanya Savunma Bakanı Anusauskas, “Rus askeri seferberliği, Kaliningrad bölgesinde de gerçekleştirileceği için Litvanya bazı hazırlıklar yapmak zorunda” ifadelerini kullanmıştır.[8] Ayrıca Litvanya, Batı’yı Ukrayna’ya yapılan askeri destekleri arttırmaya çağırmıştır.[9]
Sonuç olarak Kısmi seferberlik kararıyla birlikte Rus Ordusu’nun Ukrayna üzerindeki işgal hedefine ulaşamadığını itiraf ettiğini söylemek mümkündür. Aslında Putin’in olası riskler nedeniyle harekete geçmeye karar vermesi kolay olmamıştır. Ancak Rus lider, Kiev yönetimini manipüle etmek için baskıları arttırmayı seçmiştir. Yani Rusya’nın, giderek daha fazla kaynak sıkıntısı yaşadığı bellidir. Bunun yanı sıra Rusya’nın Ukrayna’yı müzakere masasına oturmaya zorlamak için böyle bir hamlede bulunduğu da söylenebilir.
[1] “Частичная мобилизация в России. Главные заявления Путина и Шойгу”, Gazerta.ru, https://www.gazeta.ru/politics/2022/09/21/15488425.shtml, (Erişim Tarihi: 22.09.2022).
[2] Aynı yer.
[3] “Путин объявил о частичной мобилизации в России”, BBC NEWS, https://www.bbc.com/russian/news-62977634, (Erişim Tarihi: 22.09.2022).
[4] “Обращение Президента Российской Федерации”, Kremlin, http://kremlin.ru/events/president/news/67843, (Erişim Tarihi: 22.09.2022).
[5] “Зеленский: ВСУ освободили свыше 6000 кв. км, движение войск продолжается”, Ukrainskaya Pravda, https://www.pravda.com.ua/rus/news/2022/09/12/7367187/, (Erişim Tarihi: 22.09.2022).
[6] “Это не блеф”: Путин пригрозил Западу ядерным оружием”, RBK-Ukraina, https://www.rbc.ua/ukr/news/tse-blef-putin-prigroziv-zahodu-dernoyu-zbroeyu-1663741633.html, (Erişim Tarihi: 22.09.2022).
[7] “Побег из России, билеты распроданы и цены взлетели до небес. Протесты в городах, более тысячи арестов”, L’unionesarda.it, https://www.unionesarda.it/news/mondo/fuga-dalla-russia-dopo-lannuncio-di-putin-biglietti-esauriti-e-prezzi-alle-stelle-oofx9ybl, (Erişim Tarihi:22.09.2022).
[8] “Литва привела силы в боевую готовность из-за мобилизации в Калининграде”, BigMir.net, https://news.bigmir.net/world/6872685-litva-privela-sily-v-boevuyu-gotovnost-iz-za-mobilizatsii-v-kaliningrade, (Erişim Tarihi: 22.09.2022).
[9] “Министр обороны Литвы: Запад должен усилить военную поддержку Украины”, EurAsia Daily, https://eadaily.com/ru/news/2022/09/21/ministr-oborony-litvy-zapad-dolzhen-usilit-voennuyu-podderzhku-ukrainy, (Erişim Tarihi: 22.09.2022).
