Tarih:

Paylaş:

Sırbistan Yeni Fransız-Alman Planı Sonrası Tutumunu Değiştirecek mi?

Benzer İçerikler

Bu yazı şu dillerde de mevcuttur: English Русский

Kosova’nın 2008 yılında bağımsızlığını ilan etmesine rağmen Sırbistan’ın bu ülkeyi tanımamasının etkisi halen devam etmektedir. Bu bağlamda Sırbistan, Kosova’nın Birleşmiş Milletler (AB) ve Avrupa Birliği (AB) gibi ulus üstü ve uluslararası örgütlere girmesini önlemeye çalışmaktadır.

Bilindiği üzere, Sırbistan ile Kosova arasında araç plakaları üzerine trafikte serbest dolaşım konusunda yapılan anlaşmanın 2021 yılında süresinin dolmasıyla taraflar arasındaki gerginlik tırmanmıştır. Bu nedenle de Kosova’nın kuzeyindeki Sırpların barikatlar kurarak yolları kapattığı görülmektedir. Taraflar arasında adeta bir rutin haline gelen ve kuzeyde barikatların kurulmasıyla yükselen tansiyona son vermek için AB, arabuluculuk faaliyetlerinde bulunmaktadır.

Hem Sırbistan’ın 2023 yılı itibarıyla Kosova konusunda karşı karşıya olduğu koşullar hem de Priştine-Belgrad hattındaki ilişkilerin gidişatı nedeniyle Fransız-Alman Planı öne çıkmaktadır. Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ve AB gibi arabulucu rolündeki uluslararası aktörlerin de desteklediği söz konusu plan, Avrupa tarafından Sırbistan ve Kosova’ya ilk olarak 2022 senesinin Eylül ayında sunulmuştur. Fakat taraflar arasında uzlaşı sağlanamamış ve böylece iki ülke arasındaki münasebetlerin iyileşmesine yönelik süreç dondurulmuştur. Hatta AB’nin sunduğu plan görüşülürken bile Sırbistan Cumhurbaşkanı Alexander Vucic, anayasaya aykırı olacağı için Kosova’nın Birleşmiş Milletler (BM) üyesi olmasının Belgrad açısından kabul edilemez bulunduğunu dile getirmiştir.[1]

İlk Fransız-Alman Planı, temelde iki ülke arasındaki iyi komşuluk ilişkilerini, toprak bütünlüğüne ve yargı yetkisine karşılıklı saygıyı ve Avrupa’da bölgesel güvenlik ve işbirliği kapsamında Batı Balkanlar’da barışçıl ilişkilerin geliştirilmesini öngörmektedir.[2] Bu plana ilişkin anlaşma sağlanamamasının ardından 2022 senesinin Aralık ayında Sırp kökenli bir polis memurunun gözaltına alınması üzerine Kosova’nın kuzeyinde Sırplar tarafından barikatların kurulmasıyla bölgedeki gerginlik yeniden yükselmiştir.[3] Sonrasında AB, taraflar arasında uzlaşı sağlamak için çalışmalarını yoğunlaştırmıştır. Bu bağlamda revize edilerek hem Kosova’ya hem de Sırbistan’a sunulan yeni Fransız-Alman Planı’nın ise ilk haliyle benzer noktalara değindiği görülmektedir.

Sırp gazetesi Danas tarafından, diplomatik kaynaklardan elde edilen Fransız-Alman Planı’nın ikinci halinin yayınlanmasının akabinde AB Özel Temsilcisi Miroslav Lajcak, planın felsefesinin değişmediğini belirtmiştir.[4] Buna karşılık planın yeni halinde yer alan bir madde, Sırbistan’ın tutumunda değişikliğe sebebiyet verebilir. Zira Fransız-Alman Planı’nın yeni halinin 7. maddesinde, son günlerde Kosova’ya daha fazla baskı yapılmasına neden olan Sırp Belediyeler Birliği’nin kurulması konusuna ayrıntılı bir şekilde yer verilmiştir. Bahsi geçen maddede şu ifadeler yer almaktadır:[5]

Her iki taraf da Kosova’daki Sırp topluluğu için uygun bir özyönetim düzeyi ve hizmet sağlamak amacıyla Avrupa Konseyi’nin ilgili araçlarına ve mevcut Avrupa deneyimlerinin kullanımına uygun olarak somut anlaşmalara varılmasını savunmaktadır.”

Ayrıca ilgili metinde, Kosova’da Sırp Ortodoks Kilisesi’nin statüsünü resmileştirecek bir düzenleme de vardır. Fakat planın 4. maddesinde Sırbistan’ın Kosova’nın herhangi bir örgüte üye olmasına karşı çıkmayacağını da taahhüt etmesi istenmektedir.[6] Bu noktada 2022 yılının Kasım ayında taraflar arasında görüşmeler yapılırken; Vucic’in Kosova’nın Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO) ve AB gibi örgütlere üye olmasını kabul etmeyeceklerini belirttiği hatırlatılmalıdır.

Belgrad’ın bu yaklaşımına rağmen arabulucular, Sırbistan’ın tutumunu değiştirebilecek bir uyarıda bulunmuştur. Çünkü 23 Ocak 2023 tarihinde yaptığı basın açıklamasında Vucic, arabulucuların kendisine önerilerin kabul edilmemesi halinde Sırbistan’ın Avrupa entegrasyon sürecinin kesintiye uğrayacağını, ülkeye yönelik yatırımların durdurulacağını ve geri çekileceğini söylediklerini dile getirmiştir.[7]

Bu kapsamda Vucic’in son dönemlerde yaptığı açıklamalara bakıldığında, son kararı Sırp halkına bırakmakla birlikte Avrupa’nın önerisinin kabulüne ılımlı yaklaştığı ifade edilebilir. Vucic’in açıklamasını takip edecek şekilde Sırbistan Dışişleri Bakanı Ivica Dacic de 24 Ocak 2023 tarihinde AB üyeliğinin Sırbistan için stratejik bir hedef olmaya devam ettiğini vurgulayarak Rusya-Ukrayna Savaşı konusunda AB’nin fikirlerine yönelik ılımlı bir açıklamada bulunmuştur.[8]

Sonuç olarak tüm bu gelişmelere bakıldığında, Sırbistan’ın hem AB üyeliği motivasyonuyla hem de yatırımların geri çekilmesi ihtimali nedeniyle Rusya’ya benzer bir yalıtılmışlık korkusuyla yeni Fransız-Alman Planı’na ılımlı yaklaştığı söylenilebilir. Ayrıca Beglrad’ın sık sık dile getirdiği Kosova’da bir Sırp Belediyeler Birliği’nin kurulmasının da planda geçmesi, Sırbistan’ın plana olumlu yaklaşmasında etkili olacaktır. Bu yüzden de Sırbistan-Kosova ilişkilerinde önemli bir dönüm noktası yaşanabilir.


[1] “Belgrade, Pristina Confirm German-French Proposal for Kosovo Deal”, Balkan Insight, https://balkaninsight.com/2022/10/10/belgrade-pristina-confirm-german-french-proposal-for-kosovo-deal/, (Erişim Tarihi: 27.01.2023).

[2] “Leak: Franco-German plan to resolve the Kosovo-Serbia dispute”, Euractiv, https://www.euractiv.com/section/enlargement/news/leak-franco-german-plan-to-resolve-the-kosovo-serbia-dispute/, (Erişim Tarihi: 27.01.2023).

[3] “Serbia Puts Troops on High Alert as Tensions with Kosovo Rise”, The Guardian, https://www.theguardian.com/world/2022/dec/27/serbia-puts-troops-on-high-alert-as-tensions-with-kosovo-rise, (Erişim Tarihi: 27.01.2023).

[4]  “Lajçak jep detaje për propozimin franko-gjerman: I ka 11 pika, duhet t’i japim fund krizave me një marrëveshje”, Gazeta Express, https://www.gazetaexpress.com/lajcak-jep-detaje-per-propozimin-franko-gjerman-i-ka-11-pika-duhet-ti-japim-fund-krizave-me-nje-marreveshje/, (Erişim Tarihi: 27.01.2023).

[5] “Danas publikon 10 pikat e planit franko-gjerman: Kosova dhe Serbia ia njohin njëra-tjetrës simbolet e dokumentet”, Gazeta Express, https://www.gazetaexpress.com/danas-publikon-10-pikat-e-planit-franko-gjerman-kosova-dhe-serbia-ia-njohin-njera-tjetres-simbolet-e-dokumentet/, (Erişim Tarihi: 27.01.2023).

[6] Aynı yer.

[7] “Ako ne prihvatimo plan petorke, prekidaju se evropske integracije Srbije“: Šta je sve rekao Vučić u svom obraćanju?”, Danas, https://www.danas.rs/vesti/politika/obracanje-vucica-o-kosovu/, (Erişim Tarihi: 27.01.2023).

[8] “Членството во ЕУ останува стратешка цел на Србија, рече Дачиќ”, Nova Makedonija, https://novamakedonija.com.mk/svet/balkan/chlenstvoto-vo-eu-ostanuva-strateshka-cel-na-srbija-reche-dachikj/, (Erişim Tarihi: 27.01.2023).

Begüm AKKAYA
Begüm AKKAYA
Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Uluslararası İlişkiler Bölümü