Çin Başkanı Xi Jinping, 1 Ocak 2017 tarihinde BRICS ülkeleri, yani Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika liderlerine gönderdiği mektupta, daha parlak bir gelecek için ortaklıkları derinleştirme çağrısında bulunmuştur.
Xi bu çağrıyı; Rusya Başkanı Vladimir Putin, Güney Afrika Başkanı Jacob Zuma, Brezilya Başkanı Michel Temer ve Hindistan Başbakanı Narendra Modi’ye gönderilen ve 2017 yılında Çin’in başkanlığı esnasında BRICS’teki işbirliğini arttırma yönündeki planların özetlendiği bir mektupla yapmıştır. Xi mektupta şu hususlar üzerinde durmuştur:
- Çin, dokuzuncu BRICS liderler zirvesini Eylül ayında Çin’in güneydoğusundaki Fujian eyaletinin bir sahil şehri olan Xiamen’de gerçekleştirecektir.
- Son on yıl içerisinde, BRICS ülkeleri siyaset, ekonomi ve halklar arasındaki etkileşimi geliştirmek üzerine ortak bir çaba göstermişlerdir.
- BRICS ülkeleri arasındaki işbirliğine yeni bir dinamizm katan devlet liderleri zirvelerinde önemli ilerlemeler kaydedilmiştir.
- Gelişmekte olan pazarlar ve ülkelerarası işbirliğinin örneği olan BRICS işbirliği, hem BRICS ülkelerinin halklarına fayda sağlamış hem de küresel yönetişimi güçlendirerek ve uluslararası ilişkilerin demokratikleşmesini sağlayarak, küresel ekonomik kalkınmaya büyük bir katkı sağlamıştır.
- BRICS işbirliğinin 2017 yılında başlayacak olan ikinci on yılında, BRICS ülkeleri işbirliklerinde daha büyük bir ilerleme kaydedecekler ve uluslararası ilişkilerde daha büyük bir rol oynayacaklardır.
- Uluslararası ortamda artan belirsizlikler ve istikrarsızlıklara karşılaşan BRICS ülkeleri, dayanışma ve işbirliklerini geliştirecek ve ortak çıkarlarını koruyacaklardır.
- BRICS’in açık, kapsayıcı ve kazan-kazan ruhuyla uyumlu olarak, Xiamen Zirvesi’ni bir başarı hikâyesine dönüştürmek ve BRICS işbirliğini yeni bir seviyeye taşımak üzere Çin diğer BRICS ülkeleriyle beraber çalışacaktır.
- Xi, 2017 Xiamen Zirvesi’nin de şu dört konuya odaklanacağını belirtmiştir:
- Ortak kalkınma için pragmatik işbirliğinin derinleştirilmesi
- Müşterek tehditlere karşı küresel yönetişimin güçlendirilmesi
- İşbirliğine kamuoyu desteğini arttırmak amacıyla halklar arası iletişim sağlanması
- Daha geniş kapsamlı bir ortaklık inşa etmek için gerekli mekanizmaların kurulması
BRICS’in Küresel Politikadaki Artan Rolü
BRIC’in İşbirliği Mekanizması 2006’da kurulmuştur. İlk BRIC Zirvesi 2009 yılında Yekaterinburg/Rusya’da, gerçekleştirilmiştir. Güney Afrika, 2010 yılında diğer BRIC liderleri tarafından kabul edilmiş ve örgütün orijinal ismine bir “S” eklenmiştir. Şu ana kadar sekiz BRICS zirvesi gerçekleştirilmiştir.
Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika (BRICS), 2009 yılından bu yana tutarlı bir ekonomik bir grup olarak varlığını sürdürmektedir. Bu ülkeler, dünya nüfusunun yaklaşık %40’ını temsil etmekte; dünya çıktısının yaklaşık %20’sini üretmekte; 2009 yılının sonundan bu yana dünya büyümesinin %50’sine karşılık gelmekte ve küresel değer zincirlerinin egemen olduğu gelişmekte olan sanayilerde hayati bir rol oynamaktadırlar.
BRICS işbirliğini yönlendiren sadece ekonomik ve siyasi etkenler değil, aynı zamanda mevcut küresel ekonomik yönetişim çerçevesinin bu ülkelerin ihtiyaçlarını tatmin etmedeki başarısızlığı olmuştur. Sonuç olarak, BRICS ülkeleri, Birleşmiş Milletler’deki (BM) siyasi ve güvenlik yönetişim yapısını ve uluslararası mali, parasal ve ticaret sistemlerini yeniden biçimlendirecek yeni bir “işbirliği mekanizması” kurmuşlardır. Daha da önemlisi, BRICS ülkeleri arasındaki işbirliği sadece kendi çıkarlarıyla uyumlu neticeler yaratmakla kalmamakta; aynı zamanda diğer ülkelerin çıkarlarını da yansıtmaktadır. İşbirlikleri, uluslararası sistemde tedrici değişikliklere yol açacak ve reformla neticelenebilecek kaçınılmaz şokları asgari seviyeye indirmektedir.
BRICS ülkelerinin tümünün kurucu ve temel üye olarak katıldıkları tek küresel ekonomik yönetim mekanizması G20’dir. BRICS ülkeleri, aynı zamanda G20 zirveleri esnasında düzenli olarak gayri resmi liderler toplantısı da gerçekleştirmektedir. Bu durum sadece BRICS’in ittifaklar oluşturarak nüfuzunu arttırmasına yardımcı olmakla kalmamakta, aynı zamanda belirli küresel meselelerle ilişkili duruşlarını ifade edecekleri bir de platform sağlamaktadır.
Diğer, daha geleneksel çok taraflı, ekonomik organizasyonlarla beraber BRICS ülkeleri de tutarlı bir şekilde uluslararası ekonomik ilişkilere ağırlıklarını koymaktadırlar. Örneğin, APEC ve OECD forumları vasıtasıyla, BRICS ülkeleri ortak kaygıları olan küresel ve bölgesel meselelerde çeşitli biçimlerde uluslararası işbirliği faaliyetleri gerçekleştirmişlerdir.
BRICS’in mali ve ekonomik işbirliği, Güney-Güney işbirliğinin derinleştirilmesi yönünde yeni ve yenilikçi bir model görevi de görmüştür. Bu durum, BRICS ülkelerinin BM Milenyum Kalkınma Hedefleri eylem planlarını yürütmeleri ve nakit güvenceler, borç kapama, piyasaya giriş ve fakir ülkelere teknoloji transferi sağlamalarında da gözlenmektedir. Münferit BRICS ülkeleri de, gelişmemiş ülkelere yabancı destek ölçeklerini genişletmişlerdir.
Genel itibariyle, BRICS ülkeleri uluslararası ilişkilerde ortak bazı çıkarları paylaştıklarını yavaş yavaş fark etmiş ve uluslararası çok taraflı işbirliğine etkin olarak katılmaya başlamışlardır. G20, ekonomik işbirliklerini güçlendirmeleri açısından onlara önemli bir platform sağlamış ve küresel ekonomi yönetimine katılımları için yeni bir destek mekanizması sunmuştur.
Her ne kadar BRICS ve diğer yükselen piyasalar küresel yönetişimde derin reformları zorluyor olsalar da; ulusal çıkarları ve dünya görüşlerindeki farklılıklar nedeniyl G20 içerisinde işbirliği gerçekçilikten uzaklaştırmaktadır. 2013 yılından bu yana, BRICS ekonomilerindeki yapısal sorunlar da önem kazanmıştır. Bu sorunlar arasında, büyük gelir uçurumları, mali saydamlığın olmaması ve altyapıdaki kusurlar bulunmaktadır.
Aynı zamanda, dış ekonomik ortam da BRICS lehinde değildir. Çünkü yükselen piyasalar son dönemlerde keskin yavaşlamalar yaşamışlardır. Bu da, BRICS ekonomileri arasındaki kalkınma eğilimlerinin sapmasına neden olmuştur. Zayıf coğrafi bağlar, karmaşık iç ve dış ilişkiler ve yetersiz yönetim yeteneği de BRICS’in karşısında duran önemli sorunlardır.
Bu zorluklar ışığında, Çin’in BRICS içerisindeki işbirliğinin güçlendirilmesi amacıyla ayağa kalkarak liderliği eline alması için daha önce hiç bu kadar uygun bir zaman olmamıştır. Çin, 2016 yılında G20’ye ev sahipliği yapmış ve 1 Ocak 2017 tarihinden itibaren BRICS İşbirliği Mekanizması’nın başkanlığını devralmıştır. Çin, geçmişte verilen siyasal sözlerin yerine getirilmesi, yenilikçilik ve yapısal reformlar vasıtasıyla uzun vadeli kalkınmanın desteklenmesi ve yükselen piyasalardaki mali istikrarın korunması konularında başarı sağlayabilecek gibi gözükmektedir.
Çin, aynı zamanda yükselen piyasaların temsilini artıran, istikrarlı ve esnek bir uluslararası mali yapıyı desteklemeye de devam edebilir. Son olarak da, BRICS ile G20 üyeleri arasında politikaların koordine edilmesinde önemli bir rol oynayabilir.
BRICS’in yapacak daha çok işi vardır; bu çizgi küresel ticaretin gelişiminin müşterek bir şekilde desteklenmesinden, bölgesel ticaret anlaşmalarının saydamlığının arttırılmasına kadar uzanmaktadır. Fakat bunu yapmak için, BRICS ülkelerinin aralarındaki paylaşımlarını artırmaları, bilgilerini paylaşmaları ve seslerinin daha yüksek çıkması ve G20’de tam olarak yankılanması için tutumlarını birleştirmeleri şarttır.
