Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) Afganistan’dan çekilme sürecinde en çok konuşulan konulardan biri bu kararın neden alındığı olmuştur. Bazı uzmanlar, ABD’nin yenildiği için çekildiğini savunurken; bazı araştırmacılar ise Washington yönetiminin bölgede bir karışıklık ve kriz ortamı yaratmak için aniden çekildiğini öne sürmüştür. Bu tartışmalar bağlamında bölgesel çapta yaşanan gelişmelere bakıldığında, özelde Afganistan’da ve genel anlamda ise Güney Asya’da belirli bir istikrar sağlansa da terör örgütlerinin saldırılarının devam ettiği görülmektedir.
ABD’nin çekilmesi sürecinde tartışmaları körükleyen en önemli konu ise geri çekilen Amerikan Ordusu’nun arkasında yaklaşık 7,1 milyar dolar değerinde silah bırakmasıdır.[1] Zira bu silahların çeşitli terör örgütlerinin eline geçmesi hem Afganistan’ı hem de bölgeyi olumsuz etkileme potansiyeline sahiptir. Nitekim son dönemde hem Afganistan’da hem de Pakistan’da yaşanan terör saldırıları incelendiğinde de ABD’nin amacının bu olabileceği anlaşılmaktadır.
Nitekim ABD’nin çekilmesi esnasında bıraktığı silahların imha edilmemesi veya daha sonraki yönetime kontrollü bir şekilde devredilmemesi, bölgedeki terör örgütlerinin silahlanmasını kolaylaştırmıştır. Nitekim terör örgütü Devletü’l Irak ve’ş Şam’ın (DEAŞ) sözde Horasan Emirliği (ISKP), ABD’nin bıraktığı silahların bir kısmını ele geçirmiştir. Silahlar arasında roketler, makineli tüfekler ve insansız hava araçları (İHA) bulunmaktadır.[2] Söz konusu durum, bölgedeki terör örgütlerinin saldırı kapasitelerini arttırdığı anlamına gelmektedir.
Silahları ele geçiren terör örgütlerinden bir diğerinin de terör örgütü Tehrik-i Taliban Pakistan (TTP) olduğu düşünülmektedir. 16 Kasım 2022 tarihinde Hayber Pahtunhva Eyaleti’ndeki Lakki Marwat bölgesinde bir terör saldırısı düzenlenmiştir. Saldırıda altı Pakistan polisi hayatını kaybederken;[3] olaya ilişkin yapılan bir açıklama dikkatleri çekmektedir. 17 Kasım 2022 tarihinde hadiseyi değerlendiren Hayber Pakhtunkhwa Polis Genel Müfettişi Moazzam Jah Ansari, ABD’nin çekilirken arkasında bıraktığı silahları alan terör örgütlerinin Pakistan’a saldırdığını iddia etmiştir.[4] Ayrıca terör örgütü TTP’nin son dönemde yaptığı bir açıklama da bunu doğrular niteliktedir. Zira örgüt, ellerinde bulunan silahlar ve mühimmatlarla uzun süre boyunca saldırı düzenleyebileceklerini duyurmuştur.[5]
Diğer yandan terör örgütü ISKP’nin son dönemde Afganistan’daki saldırılarının yoğunluk kazandığı bilinmektedir. 5 Eylül 2022 tarihinde Rusya’nın Kabil Büyükelçiliği’ne saldıran ISKP,[6] 2 Aralık 2022 tarihinde de Pakistan’ın Kabil Büyükelçiliği’ni hedef almıştır.[7] Söz konusu terör örgütü, 12 Aralık 2022 tarihinde de Kabil’de Çin vatandaşlarının bulunduğu bir otele saldırı düzenlenmiştir.
Bahsi geçen saldırıların en kritik ayrıntısı ise zamanlamasıdır. İslamabad yönetimi ile terör örgütü TTP arasında yürütülen görüşmeler sürecinde DEAŞ’ın sözde Pakistan Emirliği (ISPP) de saldırılarını yoğunlaştırmaktadır. Bilindiği üzere ISPP, 2019 yılında ISKP’den ayrılarak Pakistan özelinde kurulmuştur. ISPP ile ISKP, bağları bulunan terör örgütlerdir. Bu nedenle aynı amaca hizmet ettikleri söylenebilir. ISPP, 2022 yılının Ocak-Kasım ayları arasında 15 saldırı üstlenmiştir. Bu saldırıların sekizi ise 2022 yılının Eylül ve Ekim aylarında gerçekleşmiştir. Söz konusu tarih aralıkları, Pakistan ile TTP arasındaki görüşmelerin gerçekleştiği dönemi kapsamaktadır.[8]
ISPP’nin bu dönemde saldırılarını yoğunlaştırmasının sebebi ise TTP’nin Pakistan yönetimiyle görüşmesinden rahatsız olan teröristleri kendi saflarına çekmek istemesidir. Ayrıca ISPP, yeni kurulan bir terör örgütü olduğu için gerçekleştirdiği saldırılar aracılığıyla propaganda yapmakta ve bölgedeki huzursuzluktan yararlanmak istemektedir. Son olarak ISPP’nin Pakistan-TTP görüşmelerinde “barış bozucu aktör” rolü oynadığı görülmektedir.[9] ISKP ile ISPP’nin arasındaki güçlü bağlar göz önünde bulundurulduğunda, bu örgütün de ABD’nin bıraktığı silahları kullandığı iddia edilebilir.
Anlaşılacağı üzere, ABD’nin bıraktığı silahlar, sadece Afganistan’ı değil; Güney Asya’nın genelini etkilemekte ve istikrarsızlıklara sebebiyet vermektedir. Nitekim Hindistan Ordusu’ndan Tümgeneral Ajay Chandpuria, Afganistan’da kullanılan Amerikan silahlarının Kontrol Hattı’ndan sızmaya çalışan teröristler tarafından kullanıldığını dile getirmiştir. Dolayısıyla söz konusu silahların terör örgütlerinin saldırı kapasitesini arttırdığı ifade edilebilir.[10]
Sonuç olarak ABD’nin Afganistan’da bıraktığı silahlar, bölgedeki terör örgütlerinin eline geçmiş ve bu da bölge devletlerinin tehdit algılamalarının derinleşmesine yol açmıştır. Çünkü bu terör örgütleri, bırakılan silahları kullanarak bölgenin istikrarını ve güvenliğini hedef almaktadır. Bu noktada ABD’nin çekilme kararının arkasındaki temel planın bölgeyi kaosa sürükleyecek bu güç boşluğunu yaratmak olduğu öne sürülebilir.
[1] Jeff Seldin, “Pentagon Downplays $7B in US Military Equipment Left in Afghanistan”, Voice of America, https://www.voanews.com/a/pentagon-downplays-7-billion-in-us-military-equipment-left-in-afghanistan/6549546.html, (Erişim Tarihi: 19.12.2022).
[2] Nolan Fahrenkopf, “Taliban, Islamic State arm Themselves with Weapons US Left Behind”, The Conversation, https://theconversation.com/taliban-islamic-state-arm-themselves-with-weapons-us-left-behind-167960, (Erişim Tarihi: 19.12.2022).
[3] “Six Police Killed in Militant Ambush in Northwest Pakistan”, RFE/RL, https://www.rferl.org/a/pakistan-militants-attack-police/32133125.html, (Erişim Tarihi: 19.12.2022).
[4] “Weapons Left by US in Afghanistan Being Used by Militants Against Security Forces in KP”, SAMAA, https://www.samaaenglish.tv/news/40021607, (Erişim Tarihi: 19.12.2022).
[5] “طالبان پاکستانی: با روحیه و جنگ افزاری که در پاکستان داریم میتوانیم چندین دهه بجنگیم”, Sputnik, https://l24.im/B6grsR, (Erişim Tarihi: 19.12.2022).
[6] “Afghanistan: Deadly Suicide Attack at Russian Embassy in Kabul”, Al Jazeera, https://www.aljazeera.com/news/2022/9/5/suicide-bomb-blast-near-russian-embassy-in-kabul-afghan-police, (Erişim Tarihi: 19.12.2022).
[7] “Islamic State Claims Responsibility for Attack on Pakistani Embassy in Kabul”, Reuters, https://www.reuters.com/world/asia-pacific/islamic-state-claims-responsibility-attack-pakistani-embassy-kabul-2022-12-04/, (Erişim Tarihi: 19.12.2022).
[8] Kathryn Tyson, “Salafi-Jihadi Global Tracker”, Critical Threats, https://www.criticalthreats.org/briefs/al-qaeda-global-tracker/islamic-state-increases-attacks-as-pakistani-taliban-negotiates, (Erişim Tarihi: 19.12.2022).
[9] Aynı yer.
[10] “Weapons Left by US Troops in Afghanistan found On Terrorists Killed at LoC: Maj Gen Chandpuria”, The Times of India, https://timesofindia.indiatimes.com/india/weapons-left-by-us-troops-in-afghanistan-found-on-terrorists-killed-at-loc-maj-gen-chandpuria/articleshow/89684068.cms, (Erişim Tarihi: 19.12.2022).
