New York Times’ın 20 Ağustos 2024 tarihli haberine göre;[i] Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Başkanı Joe Biden, Rusya, Çin ve Kuzey Kore’yle olası koordineli nükleer çatışmalara hazırlanmak üzere ülkenin nükleer stratejisini onaylamıştır.
Planın bu yılın başlarında ABD Başkanı tarafından onaylandığını ve tek bir ülkeye ya da tehdide yanıt olmadığını açıklayan Beyaz Saray Sözcüsü Sean Savett, “kılavuzun spesifik metni gizli olsa da varlığı hiçbir şekilde gizli değildir. Bu yılın başlarında yayınlanan kılavuz herhangi bir kuruluşa, ülkeye ya da tehdide karşı bir yanıt değildir.” ifadelerini kullanmıştır.[ii]
Times’ın haberine göre caydırıcı politika, Çin’in önümüzdeki on yıl içinde ABD ve Rusya’nın stoklarının büyüklüğü ve çeşitliliğine rakip olacak nükleer cephaneliğinin hızla artmasını dikkate almakta ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Ukrayna’da nükleer silah kullanma tehdidinde bulunduğu bir döneme denk gelmektedir.[iii]
Nükleer silahlar, İkinci Dünya Savaşı sonrasında Soğuk Savaş’ı tetiklemede ve iki ayrı kutbun oluşmasında kritik bir rol oynamıştır. ABD, Sovyetler Birliği tarafından yapılacak bir saldırıya karşı nükleer silahla yanıt vereceğini savunan Kitlesel Misilleme Stratejisi’ni uygulasa da 1950’lerin sonlarında Sovyetlerin nükleer kapasitesini artırmasıyla bu strateji etkinliğini yitirmiştir.
Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Antlaşması (NPT), nükleer silahların yayılmasını önlemek, nükleer enerjinin barışçıl kullanımında işbirliğini teşvik etmek ve nükleer silahsızlanma amacıyla 1970 tarihinde yürürlüğe girmiştir ve 1995’te süresiz olarak uzatılmıştır.
Devletlerarasında güven artırıcı bir önlem olarak Antlaşma, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’nın (UAEA) sorumluluğu altında bir koruma sistemi oluşturmaktadır. Koruma tedbirleri, UAEA tarafından yürütülen denetimler yoluyla Antlaşmaya uyulduğunu doğrulamak için kullanılır. Antlaşma, barışçıl nükleer teknoloji alanında işbirliğini ve bu teknolojiye eşit erişimi teşvik etmektedir.[iv]
Çin, 1955 yılında atom enerjisi endüstrisini geliştirmek için stratejik bir karar almıştır. Bu tarih aynı zamanda Çin’in nükleer endüstrisinin doğuşu olmuştur. Geçtiğimiz 65 yıl boyunca Çin’in nükleer endüstrisi sıfırdan bir dizi büyük atılım gerçekleştirmiş ve kendi başına bir dizi büyük sıçramaya imza atmıştır.[v]
Atom Bilimcileri Bülteni, Çin’in şu anda yaklaşık 500 nükleer savaş başlığına sahip olduğunu tahmin etmekte ve uzmanlar bu sayının önümüzdeki yıllarda hızla artacağına inanmaktadır. Pentagon’un 2023 tarihli bir raporu, Çin’in Devlet Başkanı Şi Cinping yönetimindeki operasyonel nükleer cephaneliğinde önemli bir artış olduğunu iddia etmekte ve 2030 yılına kadar 1.000’den fazla savaş başlığından oluşan bir cephanelik öngörmektedir.[vi]
Bu yüzden ABD’nin nükleer stratejik hamlesi, yalnızca küresel caydırıcılığı değil aynı zamanda Rusya, Kuzey Kore ve Çin’in nükleer kapasitesini dengelemeyi hedeflemektedir.
Batı’nın iddiasına göre; Çin, nükleer alanda ABD ve Rusya’ya karşı bir denge arayışı içerisindedir. ABD Savunma Bakanlığı, önümüzdeki on yıl içinde Çin’in nükleer cephaneliğinin büyüklüğü ve çeşitliliğinin ABD ve Rusya’nınkiyle karşılaştırılabilir olacağına inanmaktadır.[vii] Sonuç olarak Biden’ın nükleer strateji yönündeki kararı, dünyada nükleer tırmanmanın yaşandığına işaret etmektedir. Caydırıcılık amacıyla üretilen nükleer silahların ileride bir çatışmaya yol açma ihtimali halen vardır. Çünkü ekonomik ve askeri anlamda rekabet eden ülkelerin nükleer gücünü artırması, çatışmasızlık durumunda taraflar için bir denge unsuru oluşturacaktır. ABD’nin devam etmekte olan Rusya-Ukrayna Savaşı, Gazze’deki çatışmalar ve Tayvan’daki gerginlikler bağlamında nükleer kapasitesini caydırıcı bir unsur olarak kullanmaya hazır olduğu söylenebilir. Fakat bu adımlar, Rusya ve Çin’i daha fazla provoke edebilir ve Soğuk Savaş mantalitesinin yayılmasına hizmet edebilir.
[i] “Biden Approved Secret Nuclear Strategy Refocusing on Chinese Threat”, NYTimes, https://www.nytimes.com/2024/08/20/us/politics/biden-nuclear-china-russia.html, (Erişim Tarihi: 21.08.2024).
[ii] “Biden Approves Nuclear Strategy Refocusing on China Threat” The Guardian, https://www.theguardian.com/us-news/article/2024/aug/20/biden-nuclear-strategy-china-threat, (Erişim Tarihi: 21.08.2024).
[iii] Aynı yer.
[iv] “Treaty on the Non-Proliferation of Nuclear Weapons (NPT) United Nations Office for Disarmament Affairs, https://disarmament.unoda.org/wmd/nuclear/npt/, (Erişim Tarihi: 23.08.2024).
[v] “65年前的今天 他们开始研制原子弹、氢弹、核潜艇”, 人民网、https://baijiahao.baidu.com/s?id=1655796004473903658&wfr=spider&for=pc, (Erişim Tarihi: 23.08.2024).
[vi] “Understanding China’s Growing Nuclear Arsenal” The Cipher Brief, https://www.thecipherbrief.com/chinas-nuclear-weapons, (Erişim Tarihi: 23.08.2024)
[vii] “拜登批准机密核战略，首次重点聚焦中国”, 金融界、https://baijiahao.baidu.com/s?id=1807982366432845608&wfr=spider&for=pc, (Erişim Tarihi: 23.08.2024).
