Intervision Müzik Yarışması, ilk olarak 1977-1980 yılları arasında Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nin (SSCB) liderliğinde organize edilen ve özellikle Doğu Bloku ülkelerinin katılım gösterdiği uluslararası bir müzik organizasyonudur. Polonya’nın Sopot kentinde düzenlenen yarışma, esasen 1961 yılından itibaren süregelen Sopot Uluslararası Şarkı Festivali’nin bir devamı niteliğindedir.
Intervision’un doğuşu, yalnızca kültürel bir etkinlikten ibaret olmamakla birlikte Soğuk Savaş koşullarında kültürün siyasi bir araç olarak kullanıldığı bir dönemin ürünüdür. Eurovision’un Batı Avrupa’nın kültürel gücünü pekiştirdiği bir ortamda, Intervision, sosyalist dünyanın alternatifini temsil etmeyi amaçlamıştır. Bu bağlamda yarışmanın formatı, şarkı sunumu ve değerlendirme yöntemleri Eurovision’u taklit etmekle birlikte ideolojik duruş açısından tamamen farklı bir yönelim arz etmiştir.
Yarışmanın ideolojik çerçevesi, Sovyetlerin kültürel hegemonya stratejisinin bir parçası olarak şekillenmiştir. Intervision sahnesi, yalnızca müziğin değil, sosyalist değerlerin de sahnelendiği bir platform olmuştur. Öyle ki yarışmaya katılan şarkıların temalarında kolektivizm, halkçılık ve işçi sınıfı değerleri sıkça vurgulanmıştır. Bu durum, yarışmanın yalnızca bir eğlence programı değil, aynı zamanda kültürel bir propaganda aracı olarak da işlev gördüğünü göstermektedir.
Bu yarışma 1980 itibarıyla sona ermiştir. Polonya’daki “Dayanışma Hareketi”nin yükselişi, SSCB’nin bölgesel kontrolünü sarsmış ve Intervision gibi merkeziyetçi kültürel projelerin sürdürülebilirliğini zayıflatmıştır. Dolayısıyla Intervision, tarihsel olarak belirli bir dönemin ve ideolojik mücadelenin ürünü olarak kalmış, yıllar içinde kültürel hafızadan büyük ölçüde silinmiştir. Ancak bu durum, son yıllarda değişmekte ve Intervision yeniden uluslararası gündeme taşınmaktadır.
2025 yılında Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in doğrudan girişimiyle yarışmanın yeniden düzenlenmesi planlanmaktadır. Şubat 2025 tarihli bilgilere göre, yarışmanın 20 Eylül tarihinde Moskova’da yapılması kararlaştırılmıştır ve bu organizasyon, Rusya’nın Eurovision’dan dışlandığı bir dönemde kültürel karşı hamle olarak yorumlanmaktadır.[1] Rusya, özellikle LGBT+ sanatçılara sahne veren Eurovision’u ahlaki çöküşün sembolü olarak nitelendirmekte ve Intervision’ı bu düzene alternatif olarak sunmaktadır. Bu yeni Intervision, LGBT+ bireylerin katılımına izin vermeyecek ve “geleneksel değerlere” vurgu yapacaktır.[2] Bu durum, yarışmanın yalnızca sanatsal değil, doğrudan ideolojik bir duruş sergileyeceğini de ortaya koymaktadır.
Belarus’un resmi haber ajansı BelTA’nın duyurduğu üzere, Belarus da 2025 Intervision’una katılacağını açıklamış ve kendi temsilcisini belirlemiştir.[3] Yarışmaya katılması beklenen ülke sayısının 25’i aşması, organizasyonun yalnızca eski Sovyet coğrafyasıyla sınırlı kalmayacağını, aynı zamanda Asya, Afrika ve Latin Amerika’dan da destek görebileceğini göstermektedir.[4] Özellikle BRICS ülkelerinin ilgisi, Intervision’ın jeopolitik bir araca dönüşme potansiyelini artırmaktadır.
Yarışmada Rusya’yı temsil edecek sanatçının, savaş yanlısı söylemleriyle bilinen pop şarkıcısı Shaman olması, Intervision’un resmi söyleminde “apolitik” olarak tanımlansa da gerçekte siyasi mesajlar taşıdığına dair yorumları güçlendirmiştir. Shaman’ın “Ya Russky (Ben Rus’um)” ve “Moi Boy (Benim Savaşım)” gibi parçaları, savaş döneminde Rus kimliğini ve devlet politikasını yücelten bir müzik dili sunarken, bu temsilin sadece sanatsal değil, ideolojik boyutlar da içerdiği söylenebilir.[5] Putin’in bizzat yarışmanın organizasyon komitesine Kremlin’den üst düzey isimleri ataması da bu bağlamda düşündürücü durumdadır.
Eurovision ile Intervision arasında yapısal benzerlikler bulunsa da içeriksel ve siyasal farklılıklar son derece belirgindir. Eurovision, Avrupa Yayın Birliği (EBU) üyesi ülkeler tarafından katılım sağlanan, sanatsal özgürlüğün ön planda olduğu ve özellikle 1990’lardan itibaren kültürel çeşitliliği destekleyen bir platform haline gelmiştir. Özellikle LGBT+ temsiliyetinin yoğun olduğu Eurovision, çoğu zaman Batı Avrupa’nın toplumsal değerlerinin yansıması olarak değerlendirilmektedir. Buna karşın Intervision, kültürel muhafazakârlığın, geleneksel aile yapısının ve siyasi iktidara yakın sanat anlayışının egemen olduğu bir yapı çizmektedir. Dolayısıyla iki yarışma, yalnızca formatları bakımından değil, temsil ettikleri değer sistemleri açısından da birbirine taban tabana zıttır.
Intervision’ın 2025 versiyonu, sadece eski Sovyet ülkeleriyle sınırlı kalmamakta; kültürel Batı karşıtı söylemleri benimseyen ülkeler için bir cazibe merkezi hâline gelmektedir. Bu durum, kültürün artık sadece yumuşak güç unsuru değil, aynı zamanda jeopolitik kutuplaşmanın parçası hâline geldiğini göstermektedir. Nitekim Rusya’nın bu projeyi doğrudan Kremlin destekli medya ağlarıyla birlikte yürütmesi, kültürel etkinliğin aynı zamanda stratejik iletişim aracı olarak kullanılacağını ortaya koymaktadır.
Geleceğe yönelik olarak Intervision’ın potansiyel etkileri hem bölgesel hem de küresel düzeyde değerlendirilebilir. Birincisi, Rusya’nın küresel kültürel rekabet arenasında yeniden pozisyon alma çabasıdır. Intervision aracılığıyla Batı’nın kültürel temsil gücüne karşı alternatif bir değer sistemi inşa edilmeye çalışılmaktadır. İkincisi, bu yarışmanın, Rusya’nın müttefiki olan ülkeler arasında daha güçlü bir kültürel bağ yaratma amacı taşımasıdır. Bu bağlamda Intervision, yalnızca bir müzik yarışması değil, aynı zamanda kültürel bir ittifak projesi olarak ele alınmalıdır.
Ancak bu çabanın başarılı olup olmayacağı birçok değişkene bağlıdır. Yarışmanın siyasi propagandaya fazla yer vermesi, sanatsal çeşitliliği kısıtlaması ya da katılımcı ülkeler arasında eşit temsiliyeti sağlamaması durumunda, geniş kitleler nezdinde meşruiyet kazanması zorlaşacaktır. Ayrıca, Batı medyasının ve dijital platformların hâkim olduğu küresel medya düzeninde, Intervision gibi alternatif projelerin görünürlüğü de sınırlı kalabilir. Bu da yarışmanın yalnızca içe dönük bir söylem üretme riskiyle karşı karşıya kalmasına yol açabilir.
Özetle Intervision’ın yeniden canlandırılması, çağdaş uluslararası ilişkilerde kültürün artan önemini gözler önüne sermektedir. Bu yarışma, yalnızca müzik yoluyla değil, temsil ettiği değerler ve hedeflediği ülkeler aracılığıyla da yeni bir jeokültürel eksen yaratma potansiyeline sahiptir. Ancak bu potansiyelin somut sonuçlara dönüşebilmesi için yarışmanın yalnızca siyasi bir araç olarak değil, aynı zamanda evrensel kültürel ifade alanı olarak yapılandırılması gerekmektedir. Aksi takdirde Intervision, yalnızca tarihsel bir nostalji veya jeopolitik bir karşı çıkış sembolü olarak kalacaktır.
[1] Theo Farrant, “Russia to relaunch Soviet-era Eurovision Song Contest rival in Moscow under Putin’s orders”, Euronews, https://www.euronews.com/culture/2025/02/05/russia-to-relaunch-soviet-era-eurovision-song-contest-rival-in-moscow-under-putins-orders, (Erişim Tarihi: 20.05.2025).
[2] Aynı yer.
[3] “Belarus reveals its entry for Intervision Song Contest 2025”, Belta, https://eng.belta.by/society/view/belarus-reveals-its-entry-for-intervision-song-contest-2025-168124-2025/ (Erişim Tarihi: 20.05.2025).
[4] “More Than 25 Countries Interested in Participating in Intervision 2025, Eurovix”, https://eurovoix-world.com/2024/12/27/more-than-25-countries-interested-in-participating-in-intervision-2025/, (Erişim Tarihi: 20.05.2025).
[5] “Pro-War Pop Icon Shaman to Represent Russia at Upcoming Eurovision Copycat“, The Moscow Times, https://www.themoscowtimes.com/2025/05/19/pro-war-pop-icon-shaman-to-represent-russia-at-upcoming-eurovision-copycat-a89124, (Erişim Tarihi: 20.05.2025).
