Yunanistan ve Mısır Dışişleri Bakanları, 20 Eylül 2022 tarihinde Birleşmiş Milletler (BM) 77. Genel Kurulu’nun oturum aralarında bir araya gelmiştir. Son yıllarda Atina ile Kahire arasındaki ilişkiler, enerji bağlamında oldukça gelişmiştir. Bunun yanı sıra iki ülke, Doğu Akdeniz’de birlikte hareket etmekte ve ortak tatbikatlar yapmaktadır. Söz konusu görüşme, iki ülke arasındaki ortaklığın teyit edilmesi açısından oldukça mühimdir.
Yunanistan Dışişleri Bakanı Nikos Dendias, Mısırlı mevkidaşı Samih Şukri’yle çok ilginç bir görüşme yaptıklarını ve ardından Güney Kıbrıs Rum Yönetimi (GRKY) temsilcisinin de katılımıyla üçlü bir toplantı gerçekleştirdiklerini belirtmiştir. Görüşme bağlamında tarafların bölgedeki tüm sorunları tartıştığını ve çeşitli meseleler hakkında aynı görüşleri paylaştıkları ifade edilmiştir.[1]
Ayrıca görüşmede enerji konusuna, Yunanistan’ın Mısır’la olan bağlantısına ve Mısır’ın Avrupa Birliği’nin (AB) enerji güvenliğindeki rolüne de değinilmiştir. Kriakos Miçotakis Hükümeti’nin Mısır’la olan bağlantısı sayesinde Yunanistan’ı bir enerji merkezine dönüştürmek istediği ve Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin neden olduğu enerji dengesi krizinin karşılanması amacıyla Avrupa pazarına iddialı bir proje sunmaya hazırlandığına vurgu yapılmıştır.[2]
Söz konuşu görüşmede göze çarpan en önemli detaylardan biri, enerji konusunun ön plana çıkmasıdır. Mısır Dışişleri Bakanı, Akdeniz’de enerji ve doğalgaz keşifleri alanlarındaki üç yönlü işbirliğine ve Mısır’dan AB ülkelerine elektrik ihracatını kolaylaştıracak elektrik ara bağlantısının önemine dikkat çekmiştir.[3]
Atina ile Kahire arasındaki siyasi bağların gün geçtikçe artması, tarafları uzun soluklu projeler hayata geçirmeye yöneltmektedir. Zira Atina ile Kahire arasında hayata geçirilmesi düşünülen deniz altı kablosu projesiyle, Mısır’dan Yunanistan’a elektrik ihracatı planlanmaktadır.[4] Bu projenin en önemli ayrıntısı, Avrupa ve Afrika kıtalarını Mısır ve Yunanistan aracılığıyla enerjinin taşınması konusunda birleştirecek olmalarıdır. Bu deniz altı kablosu sayesinde Afrika’dan Avrupa’ya elektrik ihraç edilebilecektir. Mısır’dan gelecek elektriğin büyük kısmını Yunanistan kullanacak; bir bölümü de diğer Avrupa ülkelerine ihraç edilecektir.[5]
Söz konusu proje; Rusya-Ukrayna Savaşı nedeniyle enerji konusunda Moskova’ya olan bağımlılığını azaltmaya çalışan çoğu AB ülkesi için oldukça mühimdir. Dolayısıyla mevzubahis proje sayesinde Yunanistan ve Mısır’ın Avrupa jeopolitiğindeki önemlerini enerji güvenliği bağlamında arttırabileceği söylenebilir.
Yunanistan, Rusya-Ukrayna Savaşı’yla başlayan süreçte kendisini enerji konusunda bir transit nokta olarak ön plana çıkarmaya çalışmaktadır. Dendias’ın Mısır’ın katkılarıyla Yunanistan’ın bir enerji merkezi hâline geleceğine ilişkin sözlerini de bu politikanın bir yansıması olarak okumak gerekmektedir.
Ayrıca Yunanistan Dışişleri Bakanı, Mısır’ın AB’nin enerji güvenliğindeki rolüne dikkat çekerek bir bakıma AB içinde Mısır adına lobicilik faaliyetleri yapmaktadır. Bu anlamda Mısır ile Yunanistan arasındaki ilişkilerin AB boyutunun da olduğu ve bu hususun Mısır için Yunanistan’ın önemini arttırdığı ileri sürülebilir. Zira Yunan diplomatlarının AB içinde Mısır’ın eleştirilmesini engellemeye yönelik faaliyetler yürüttüğü ortaya çıkmıştır.[6] Bu husus, Yunanistan’ın Mısır için neden çok önemli bir ortak olduğunu gözler önüne sermektedir.
Dikkat çekilmesi gereken bir diğer nokta ise Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) Yunanistan ile Mısır arasındaki işbirliğini desteklemesi ve teşvik etmesidir. Eski ABD Dışişleri Bakanı John Kerry, Yunanistan’ın Kathimerini Gazetesi’ne verdiği röportajda, Atina yönetimin harika bir iş çıkardığını söyleyerek, Mısır ve muhtemelen Suudi Arabistan’dan gelecek elektrik bağlantısının Avrupa için bir oyun değiştirici olabileceğini ifade etmiştir.[7]
Yunanistan, Mısır’la gerçekleştirmek istediği projenin bir benzerini de Suudi Arabistan’la gerçekleştirmeye çalışmaktadır. Atina ile Riyad, 2022 yılının Temmuz ayında Avrupa ile Asya kıtalarını birbirine bağlayacak denizaltı veri kablosunun hayata geçirilmesi konusunda anlaşmışlardır.[8] Görüleceği üzere Mısır ve Suudi Arabistan örnekleri, Yunanistan’ın enerji merkezi hâline gelme politikasında önem arz etmektedir. Yunanistan, Mısır aracılığıyla Avrupa ile Afrika’nın ve Suudi Arabistan vesilesiyle de Asya ile Avrupa’nın birleşeceğine dikkat çekmektedir.
Ayrıca Yunanistan ve Mısır arasında özellikle de enerji bağlamında gelişen ilişkilerin kültür ve spor alanlarına da yansımaya başladığı görülmektedir. Bu açıdan kısa bir süre önce Atina, Kahire ve Riyad’ın 2030 yılında düzenlenecek FIFA Dünya Kupası’na müşterek biçimde ev sahipliği yapmalarının gündeme gelmesi dikkate değer bir gelişmedir.[9] Dolayısıyla Yunanistan ve Mısır’ın ikili ilişkilerde spor diplomasisini de hayata geçirmeye çalıştıkları söylenebilir.
Sonuç olarak Atina ile Kahire arasında enerji başta olmak üzere siyasi, ekonomi ve kültürel alanlarda çok yönlü bir ilişki vardır. Söz konusu görüşmede, iki ülkenin Dışişleri Bakanları’nın Atina ve Kahire arasındaki stratejik işbirliğini teyit ettiği görülmektedir. Yunanistan’ın Mısır’la olan ikili ilişkilerine üçüncü bir taraf olarak, GKRY’yi de dahil etme politikasına devam ettiği anlaşılmıştır. Tüm bunlarla birlikte enerji odaklı geçen görüşmeler, taraflar arasındaki işbirliğinin daha da artacağı sonucunu ortaya çıkarmıştır.
[1] “Minister of Foreign Affairs Nikos Dendias’ Statements To Journalists Following His Meeting with the Foreign Ministers of Egypt, Sameh Shoukry, and the Republic of Cyprus I. Kasoulides, on the sidelines of the UN General Assembly (New York, 20.09.2022)”, Hellenic Republic Ministry of Foreign Affairs, https://www.mfa.gr/en/current-affairs/statements-speeches/minister-of-foreign-affairs-nikos-dendias-statements-to-journalists-following-his-meeting-with-the-foreign-ministers-of-egypt-sameh-shoukry-and-the-republic-of-cyprus-kasoulides-on-the-sidelines-of-the-un-general-assembly-new-york-20092022-2.html, (Erişim Tarihi:29.09.2022).
[2] Aynı yer.
[3] “Egypt’s Participation in the Meetings of the 77th Session of the United Nations General Assembly”, Egypt State Information Service, https://www.sis.gov.eg/Story/171484/Egypt’s-participation-in-the-meetings-of-the-77th-session-of-the-United-Nations-General-Assembly?lang=en-us, (Erişim Tarihi:29.09.2022).
[4] “Undersea Power Cable to Connect Egypt to Europe via Greece”, Africanews, https://www.africanews.com/2022/09/15/undersea-power-cable-to-connect-egypt-to-europe-via-greece/, (Erişim Tarihi:29.09.2022).
[5] Aynı yer.
[6] “Egypt: Greek Diplomats Worked with Cairo to Block EU Criticism of Sisi”, Middle East Eye, https://www.middleeasteye.net/news/egypt-eu-criticism-sisi-blocked-greece-diplomats-worked, (Erişim Tarihi:30.09.2022).
[7] “Greece Taking ‘Lead’ in New Energy Landscape”, Ekathimerini, https://www.ekathimerini.com/opinion/interviews/1192453/greece-taking-lead-in-new-energy-landscape/, (Erişim Tarihi:30.09.2022).
[8] Cemal Ege Özkan, “Rusya-Ukrayna Savaşı Bağlamında Yunanistan’ın Enerji Hamleleri”, ANKASAM, https://www.ankasam.org/rusya-ukrayna-savasi-baglaminda-yunanistanin-enerji-hamleleri/, (Erişim Tarihi:30.09.2022).
[9] Ali Walker- Nektaria Stamouli, “Greece faces backlash over joint World Cup bid with Saudi Arabia, Egypt”, Politico, https://www.politico.eu/article/greece-criticism-joint-fifa-world-cup-bid-saudi-arabia-egypt/, (Erişim Tarihi:30.09.2022).
