Kazakistan ile Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) arasında 12 Mayıs 2025 tarihinde imzalanan 5 milyar dolar değerindeki 20’den fazla anlaşma paketi, yalnızca ikili ilişkiler açısından değil, Orta Asya’daki ekonomik dengelerin ele alınması açısından da dikkate değer bir gelişmedir. Bu anlaşmalar, enerji, ulaştırma, eğitim, dijital dönüşüm ve sağlık gibi pek çok farklı sektörü kapsamakta olup her iki ülkenin uzun vadeli stratejik ortaklık vizyonunun bir yansımasıdır. Bu gelişmenin arka planında, Kazakistan’ın diğer ülkelerdeki yatırımları çekme kapasitesini artırmaya yönelik reformları ile BAE’nin “Vizyon 2031” çerçevesinde Orta Asya’ya açılma stratejisi de bulunmaktadır. Her iki hükümetin sürdürülebilir kalkınma, ekonomik çeşitlilik ve bölgesel entegrasyon amaçları doğrultusunda attığı bu adımlar, sadece ticari değil, aynı zamanda diplomatik yakınlaşmanın da birer göstergesidir.
Anlaşma paketinin en dikkat çekici yönlerinden biri, Masdar Firması ile gerçekleştirilen ve toplam olarak 500 MW baz yük yenilenebilir enerji üretimi ve 2 GW enerji depolama kapasitesine ulaşması öngörülen projeler olmaktadır. Bu projeler, Kazakistan’ın 2030 yılına dek elektrik üretiminin %15’ini, 2050 yılına kadar ise %50’sini yenilenebilir kaynaklardan sağlama hedefleriyle de doğrudan ilişkilidir. Masdar’ın hâlihazırda Kazakistan’da yürütmekte olduğu 1 GW’lık rüzgar enerjisi projesi de bu perspektifte stratejik bir yatırım aracı olarak değerlendirilmektedir. Bunun yanı sıra enerji depolama altyapıları ve batarya teknolojileri, Kazakistan’ın sadece üretici değil, enerji yönetiminde de kapasite inşa etmekte olan bir ülke konumuna gelmesi amaçlanmaktadır.[i]
Yapay zekâ ve dijital altyapı alanlarında Presight ve AIQ firmaları ile yapılan iş ortaklıkları, Kazakistan’ın dijital dönüşüm yolculuğunda dış teknoloji ortaklığına dayalı bir model benimsediğinin göstergesi sayılabilir. Astana’da kurulması hedeflenen veri işleme merkezi ve süper bilgisayar kümeleri gibi önemli projeler, sadece kamu yönetimi değil, ayrıca özel sektör ve güvenlik alanlarında da kapasite artışı sağlaması beklenmektedir.[ii] Bu projeler, veri güvenliği, dijital egemenlik ve yüksek işlem kapasitesi gibi alanlarda Kazakistan’ın bölgesel öncülük hedefiyle de örtüşmektedir.
Ulaştırma ve lojistik alanında ise Nursultan Nazarbayev Uluslararası Havalimanı’nın modernizasyonuna yönelik anlaşma da diğer ön plana çıkan konular arasında yer almaktadır. Yeni yolcu terminalleri, kargo tesisleri ve “aerotropolis” modeliyle entegre edilen bu dönüşüm, Kazakistan’ın bölgesel hava taşımacılığı merkezine dönüşmesi yönünde atılmış somut bir adımdır.[iii] Ayrıca sertifikalı personel eğitimi gibi bileşenlerle nitelikli iş gücünün geliştirilmesi de hedeflenmektedir. Bu tür projeler yalnızca altyapı yatırımı değil; hizmet kalitesi, sürdürülebilirlik ve dijital entegrasyon açısından da kritik önem arz etmektedir.
Sağlık ve eğitim alanlarında da işbirliği belgeleri imza altına alınmıştır. Bilhassa Türkistan’da kurulması planlanan doğum hastanesi ile SABIS Uluslararası Okulu’nun Astana’da açılması, sosyal kalkınmayı destekleyen altyapı yatırımlarının kapsamını göstermektedir. Bu yatırımların hem yerel toplulukların refahını artırması hem de Kazakistan’ın sosyal hizmetlerde uluslararası standartları yakalamasına katkı sağlaması beklenmektedir.[iv]
İki ülke arasında tarım ve gıda sektöründe de dikkat çekici işbirlikleri de mevcuttur. QazaqArab Sugar ile Almatı bölgesinde şeker fabrikası kurulmasına yönelik anlaşma, tarımsal üretimde katma değerin artırılmasını ve işlenmiş gıda ihracatının güçlendirilmesini amaçlamaktadır. Lulu Group ile yapılan işbirliği ise Kazak tarım ürünlerinin Körfez pazarlarına açılması açısından stratejik bir adım olarak değerlendirilmektedir.[v]
Mayıs 2025 tarihinde imzalanan Kazakistan-BAE anlaşmaları, bir tek mevcut ticari ilişkileri derinleştirmekle kalmamış; ayrıca her iki ülkenin de kalkınma vizyonlarının nasıl kesiştiğini de gözler önüne sermiştir. Enerji dönüşümünden dijital altyapıya, ulaştırmadan sosyal hizmetlere del uzanan bu çok boyutlu ikili ilişki, Kazakistan’ın bölgesel aktörlük kapasitesini olumlu yönde kuvvetlendirmektedir. Ayrıca BAE’nin Orta Asya’ya yönelik artan stratejik ilgisi, Çin ve Rusya dışında alternatif sermaye ve teknoloji kaynaklarının da bölgeye yöneldiğini göstermektedir. Gerçekleştiren bu işbirlikleri, Kazakistan’ın klasik enerji ihracatçısı rolünden çıkıp çok yönlü bir kalkınma aktörüne dönüşme arzusunu da göstermektedir. Bu durum, Kazakistan’ın sadece Çin ve Rusya gibi geleneksel büyük ortaklara değil, Körfez Ülkeleri gibi alternatif stratejik ortaklara da yöneldiğini açıkça ortaya koymaktadır. Önümüzdeki yıllarda bu anlaşmaların hayata geçirilme süreci, Kazakistan’ın yatırımcı dostu ortamı sürdürme ve yapısal reformları kararlılıkla uygulama iradesiyle yakından bağlantılı olması beklenmektedir. Genel olarak bakıldığında, Kazakistan’ın çok kutuplu bir jeo-ekonomik düzende stratejik esneklik kazandığı ve küresel yatırım ortamında giderek daha fazla söz sahibi olmaya başladığı net olarak görülmektedir
[i] “Kazakhstan, UAE Sign Over $5 Billion in Agreements During Crown Prince’s Visit”, Astana Times, https://astanatimes.com/2025/05/kazakhstan-uae-sign-over-5-billion-in-agreements-during-crown-princes-visit/ (Erişim Tarihi: 14.05.2025).
[ii] “Agreements worth USD 5 bln signed at Kazakhstan-UAE Business Forum”, Qazinform, https://qazinform.com/news/agreements-worth-usd-5-bln-signed-at-kazakhstan-uae-business-forum-6131cf, (Erişim Tarihi: 14.05.2025).
[iii] “Kazakhstan and UAE sign agreements worth $5bn at business forum”, Daryo.uz, https://daryo.uz/en/2025/05/13/kazakhstan-and-uae-sign-agreements-worth-5bn-at-business-forum, (Erişim Tarihi: 14.05.2025).
[iv] “Kazakhstan Signs Renewable Energy Deal with UAE’s Masdar”, The Electricity Hub, https://theelectricityhub.com/kazakhstan-signs-renewable-energy-deal-with-uaes-masdar/, (Erişim Tarihi: 14.05.2025).
[v] “Kazakhstan Seals UAE Deal For Nursultan Nazarbayev Airport”, Visaverge, https://www.visaverge.com/news/kazakhstan-seals-uae-deal-for-nursultan-nazarbayev-airport/, (Erişim Tarihi: 14.05.2025).
