Hindistan, Rusya-Ukrayna Savaşı’nın başlamasından itibaren çok vektörlü politikasını önemli ölçüde geliştirmiştir. Bu süreçte Rusya’yla olan münasebetleri de dikkat çekmiştir. İkili arasında özellikle de enerji boyutundaki ilişkilerde bir gelişim söz konusudur.
29 Mart 2023 tarihinde Rusya’nın en büyük petrol üreticisi Rosneft ve Hindistan’ın en büyük şirketi Indian Oil Corp, petrol arzını önemli ölçüde artırmak ve Hindistan’a teslim edilen petrol kalitelerini çeşitlendirmek için bir vadeli anlaşma imzalamıştır. Şirket, anlaşmanın Rosneft CEO’su Igor Sechin tarafından Hindistan’a yapılan bir çalışma gezisi sırasında imzalandığını belirtmiştir.[1]
Tarafların, ulusal para birimleriyle ödeme yapma ihtimali de dahil olmak üzere enerji sektöründeki işbirliğini güçlendirme konusunda görüş alışverişinde bulunduğu bilinmektedir. Rosneft’in farklı Hintli şirketlerle ortak yürüttüğü, halihazırda devam eden başka projeler de vardır.[2]
Şirketler arasındaki işbirliklerinin artmasının yanı sıra son dönemlerde ilişkilerini geliştiren Moskova ve Yeni Delhi arasındaki petrol ihracında da önemli bir artış yaşanmıştır. Rusya Hindistan’ın en büyük beş ticaret ortağından biri haline gelmiştir.[3] Rusya Başbakan Yardımcısı Alexander Novak da 28 Mart 2023 tarihinde yaptığı açıklamada ülkesinin Hindistan’a petrol ihracatının bir önceki yıla kıyasla 22 kattan fazla arttığını belirtmiştir.[4]
Rusya-Ukrayna Savaşı öncesinde de Yeni Delhi-Moskova münasebetlerinde güçlü ortaklıklar bulunmaktaydı. Bilhassa askeri ilişkiler noktasında taraflar arasında derin bağlar olduğu bilinmektedir. Lakin savaşla birlikte enerji sektöründeki işbirliğinin derinleştiği görülmektedir. Bu durum, Rusya’nın yaptırımlar karşısında enerji kaynaklarını Asya pazarına yönlendirmesi sonucunda ortaya çıkmışsa da taraflar arasında yakınlaşma sağladığı aşikardır. Bu yakınlığın ve ortaklığın devam edeceğini söylemek mümkündür.
2022 yılının Kasım ayında Hindistan Dışişleri Bakanı Subrahmanyam Jaishankar da Moskova ziyaretinde Rus petrolünü almaya devam edeceklerini açıklamıştır.[5] Söz konusu ticaret, Hindistan açısından ekonomik ve stratejik olarak avantajlıdır.
Ayrıca Hindistan, petrolü savaş öncesindeki fiyatlardan varil başına 35 dolara varan indirimlerle almaktadır. Moskova, yapılan ticareti Yeni Delhi için daha cazip hale getirebilecek bir teklifte bulunarak Rusya’nın mesajlaşma sistemi SPFS’yi kullanarak rupi-ruble cinsinden ödemeler önerisinde de bulunmuştur.[6] Ancak bu konuda somut adım atılmadığı görülmektedir.
Taraflar arasındaki enerji anlaşmaları, son dönemlerde artış göstermektedir. Ancak enerji ortaklığının geçmişi de bulunmaktadır. Rusya’da yatırımlarını arttırma girişimlerinde bulunan Hindistan, 2016 yılında Rusya’nın Imperial Energy Corporation’ın %100 hissesini, Kuzey Rusya’daki Vankorneft petrol sahasındaki %26’lık payını ve Sibirya’daki Taas-Yuryakh petrol sahasındaki %29,9’luk hisseyi satın almıştır.[7] Ayrıca 2019 yılının Eylül ayında tarafkar, iki ülke arasındaki enerji ortaklığını artırmak için bir Vladivostok-Chennai Enerji Koridoru girişimini başlatmıştır. Hindistan, geleneksel yakıt tedarikçilerine olan bağımlılığını azaltmak için böyle bir girişimde bulunmuştur.[8]
Günümüzde de Moskova’yla derinleştirilen enerji ortaklığının Körfez ülkelerine olan bağımlılığın azaltılmasına yönelik bir alternatif olduğu söylenebilir. Enerji zengini coğrafya olarak Körfez ülkelerinin enerji kartını jeopolitik bir araç olarak kullanması durumunda hazırlıksız yakalanmamak amacıyla işbirliklerinin geliştirilmesi önemli görülmektedir. Üstelik son dönemlerde Körfez-Pakistan yakınlaşması da dikkat çekmektedir. Bölgesel rakibi Pakistan’ın bahse konu ülkelere olan yakınlığı karşısında Hindistan’ın Rus enerjisine daha fazla yöneldiği söylenebilir.
İşbirliği ve ortaklıklar, iki ülke arasındaki üst düzey ziyaretlere de sirayet etmektedir. 6 Aralık 2021 tarihinde Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Yeni Delhi’ye ziyarette bulunmuş ve taraflar, ilk 2+2 diyaloğunu gerçekleştirmiştir. Aynı zamanda Vladivostok-Chennai Enerji Koridoru’nun güçlendirilmesine dönük adımlar atılması konusunda da anlaşma sağlanmıştır.[9] Dolayısıyla ortaklıkların yeni etkileşimlere zemin hazırladığı görülmektedir.
Enerji işirliğinde gelinen nokta ve geçmişe dayanan güçlü askeri bağlar, Hindistan’ın Rusya-Ukrayna Savaşı konusundaki tutumuna da etki etmektedir. Bu da Yeni Delhi’yi savaş sürecindeki en kilit ve etkili ülkelerden biri haline getirmektedir. Gerek Batı Dünyası ve Amerika Birleşik Devletleri’yle (ABD) olan münasebetleri gerekse de Rusya’yla derinleştirdiği bağlar, Hindistan’ı uluslararası alanda daha etkili bir aktöre dönüştürmektedir.
Hindistan’ın bu konumunun ilerleyen dönemlerde Rusya-Ukrayna Savaşı’nda arabuluculuk yapmasına zemin hazırladığı da değerlendirilebilir. Yeni Delhi yönetiminin G20 ve Şanghay İşbirliği Örgütü’nün dönem başkanlıklarını yürütüyor olması da Hindistan’ın uluslararası alandaki etkinliğini arttırmıştır. Dolayısıyla Yeni Delhi’nin bu konjonktürel avantajları kullanması şaşırtıcı olmayacaktır.
Görünen o ki; Rusya, Hindistan’ın temel silah ve enerji tedarikçisi olmaya devam edecektir. Bu etkenlerin Hindistan’ın dış politik adımlarında oynadığı önemli rolü sürdüreceği de söylenebilir. Aynı zamanda yaşanan gelişmeler, Yeni Delhi’nin uluslararası alandaki görünürlüğünün ve etkisinin artmasına de katkı sağlamaktadır.
Özetle Hindistan, Rusya-Ukrayna Savaşı’nda bağımsız dış politika yürütmeye yönelik duruşunu sürdürmekte ve konjonktürün sunduğu tüm avantajları kullanmaya çalışmaktadır. Enerji krizinin oluşturduğu atmosferde Rusya’yla ortaklıkların pekiştirilmesi fırsatını değerlendirmesi de bundan kaynaklanmaktadır. Böylece Yeni Delhi, kaynak çeşitliliğini sağlamakta ve bağımlılıklardan kurtulmayı amaçlamaktadır. Hindistan’ın Rus petrol ve gaz sektörüne yaptığı yatırımlar da bu minvalde okunabilir. Rusya ise enerji kaynaklarını Asya pazarına yönlendirme stratejisinin bir parçası olarak çeşitli alanlarda ortaklıklara sahip olduğu Hindistan’la olan diyaloğundan yararlanmaktadır. Neticede küresel enerji krizinin taraflar arasındaki işbirliğinde yeni atılımları beraberinde getireceği açıktır.
[1] “Russia’s Rosneft Signs Deal to Boost Oil Supplies to India”, Reuters, https://www.reuters.com/business/energy/russias-rosneft-signs-deal-boost-oil-supplies-india-2023-03-29/, (Erişim Tarihi: 31.03.2023).
[2] “Russia’s Rosneft Signs Deal to Boost Oil Supplies to India”, Economic Times, https://economictimes.indiatimes.com/industry/energy/oil-gas/russias-rosneft-signs-deal-to-boost-oil-supplies-to-india/articleshow/99089218.cms, (Erişim Tarihi: 31.03.2023).
[3] Aynı yer.
[4] “Russia Says Oil Sales to India Soared 22-fold Last Year”, Al Jazeera, https://www.aljazeera.com/news/2023/3/28/russia-says-oil-sales-to-india-soared-22-fold-last-year, (Erişim Tarihi: 31.03.2023).
[5] “India to Continue Buying Oil from Russia As Ties Deepen”, Al Jazeera, https://www.aljazeera.com/news/2022/11/8/india-to-continue-buying-oil-from-russia-as-ties-deepen, (Erişim Tarihi: 31.03.2023).
[6] “Russia Remains India’s Most Dependable Energy Partner”, East Asia Forum, https://www.eastasiaforum.org/2023/01/20/russia-remains-indias-most-dependable-energy-partner/, (Erişim Tarihi: 31.03.2023).
[7] “Indian Companies Invest $5 bln in Vankorneft and TAAS-Yuryakh Neftegazodobycha-ONGC”, TASS, https://tass.com/economy/905972?utm_source=google.com&utm_medium=organic&utm_campaign=google.com&utm_referrer=google.com,
[8] “India to Open Russian Energy Corridor to Cut Reliance on Traditional Suppliers”, Times of India, https://timesofindia.indiatimes.com/business/india-business/india-to-open-russian-energy-corridor-to-cut-reliance-on-traditional-suppliers/articleshow/70930463.cms, (Erişim Tarihi: 31.03.2023).
[9] “The India-Russia Strategic Partnership is Key to Indo-Pacific Stability”, East Asia Forum, https://www.eastasiaforum.org/2021/12/27/the-india-russia-strategic-partnership-is-key-to-indo-pacific-stability/#more-545835, (Erişim Tarihi: 31.03.2023).
