24 Şubat 2022 tarihinde başlayan Rusya-Ukrayna Savaşı’nın ardından Rusya’nın ilişkilerinin en çok bozulduğu ülkelerden biri de Yunanistan olmuştur. Atina yönetimi, Moskova’nın Kiev’e yönelik müdahalesine son derece sert tepki göstermiştir. Nihayetinde Rusya, Yunanistan’ı dost olmayan ülke olarak ilan etmiştir.
Söz konusu iki ülkenin tarihi, dini ve kültürel münasebetleri göz önünde bulundurulduğunda bu durum, Moskova için Avrupa jeopolitiğinde bir başka büyük kayıp olarak nitelendirilebilir. Zira Yunanistan, Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO) üyesi olup da Moskova’dan silah alımına devam eden sayılı devletlerden biri olmuştur. Bu anlamda Atina, ittifak içinde Moskova’yla denge politikası yürütmeye çalışan bir siyaset takip etmiştir. Lakin bahsi geçen savaş, Atina’nın bu politikasının sona ermesine sebebiyet vermiştir.
Tüm bunlarla birlikte Yunanistan, Avrupa Birliği (AB) üyeleri arasında Rusya’ya doğalgaz konusunda en bağımlı ülkelerden biri olarak dikkat çekmiştir. Bu durum, Atina’nın savaş boyunca Moskova’ya yönelik politikasının şekillenmesinde mühim bir rol oynamıştır. Yunanistan, bu bağımlılığın kendi zayıf karnını oluşturduğunu bildiği için halihazırda kendisini enerji hususunda transit nokta olarak tanımlayan bir siyaset yürütmekte ve çeşitli enerji projelerini hayata geçirmeye çalışmaktadır. Buna 2022 yılının Ekim ayında faaliyete geçen ve Azerbaycan doğalgazının aktarımını sağlayan Yunanistan-Bulgaristan Doğalgaz Ara Bağlantısı örnek verilebilir.
Öte yandan Yunanistan, savaş sırasında Ukrayna’ya silah yardımında bulunan ülkelerden olmuştur. Bu doğrultuda 16 Eylül 2022 tarihinde Berlin ve Atina, Yunanistan Savunma Bakanı Nikos Panagiotopoulos ile Alman mevkidaşı Christine Lambrecht arasında gerçekleşen görüşmenin ardından Ukrayna’ya zırhlı araç sevkiyatını kolaylaştırma konusunda anlaşmıştır. Söz konusu anlaşmayla Yunanistan, Ukrayna’ya 40 Sovyet BMP-1 tankı göndermeyi kabul etmiştir ve bunun karşılığında Almanya’dan bir o kadar Marder tipi tank alacaktır.[1]
Diğer taraftan bu yardım, Yunanistan iç siyasetinde tartışmalara neden olmuştur. Ülkenin ana muhalefetinde bulunan Radikal Sol Koalisyon (SYRIZA), Yunanistan Başbakanı Kriakos Miçotakis’i mevzubahis anlaşma sebebiyle eleştirmiştir. SYRIZA milletvekilleri, anlaşmanın ülkenin güvenliğini tehdit edebileceğine dikkat çekmiştir. Buna karşılık 14 Ekim 2022 tarihinde Yunanistan Savunma Bakanı Nikolaos Panagiotopoulos, Berlin’le yapılan anlaşmanın Atina’nın güvenliğinde herhangi bir eksiklik yaratmayacağını ifade etmiştir.[2]
Görüleceği üzere, Yunanistan’da hükümet ve ana muhalefet, Ukrayna’ya yönelik silah yardımı hususunda farklı noktalarda konumlanmaktadır. SYRIZA, daha itidalli bir politika uygulanmasını savunurken; Miçotakis’in liderliğindeki Yeni Demokrasi Partisi (ND) ise tam tersi bir siyaset izlemektedir.
Mevzubahis anlaşma incelendiğinde, Atina’nın Kiev’e yönelik askeri yardımının “koşulsuz” bir yardım olmadığı göze çarpmaktadır. Yunanistan, Ukrayna’ya askeri yardım yapmayı; ancak vereceği silahların muadillerini Almanya’dan alma şartıyla kabul etmiştir. Üstelik Yunanistan’ın Ukrayna’ya yaptığı silah yardımları, Yunan Ordusu tarafından bir anlamda elden çıkarılmak istenen türde silahlardır. Yunanistan, BMP-1 tanklarından da görüleceği gibi, oldukça eski ağır silahları envanterinden çıkaracak ve Almanya’dan daha kaliteli tanklar alacaktır. Dolayısıyla söz konusu anlaşmanın Yunanistan’ın lehine olduğunu söylemek yanlış olmayacaktır.
Öte yandan Atina’nın Kiev’e yönelik silah yardımı, S-300 Hava Savunma Sistemi vesilesiyle ikinci kez gündeme gelmiştir. Bu kapsamda 17 Aralık 2022 tarihinde Yunan medyasına Panagiotopoulos’un şu sözleri yansımıştır:[3]
“Amerika Birleşik Devletleri (ABD), Girit’e bir Patriot sistemi kurarsa ve entegre edildikten sonra hava savunma sistemine bağlanırsa o zaman S300’ler kaldırılabilir. Aynı prosedür, Ukrayna’ya göndermek isteyebilecekleri diğer Rus yapımı hava savunma sistemleri için de geçerli.”
Bu bağlamda Yunanistan Savunma Bakanı’nın ifadelerinden anlaşılabileceği üzere Atina, S300’leri Washington’la bir pazarlık unsuru olarak kullanmak istemektedir. Dolayısıyla Yunanistan’ın bu konuyu Ukrayna’nın güvenliğinden ziyade; kendi güvenliği adına gündeme getirmiştir.
Ayrıca son zamanlarda Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik hava saldırılarını arttırması, Batı’da Kiev’e hava savunma sistemi gönderilmesi fikrini daha da perçinlemiştir. Ukrayna’nın Batı’nın savunma sistemlerine ihtiyacı olduğu kadar Rus teknolojisiyle üretilmiş sistemlere de ihtiyacı vardır. Yunanistan, eski Rus hava savunma sistemlerine ev sahipliği yaptığından dolayı kendisini ön plana çıkarmaya çalışmaktadır. Dolayısıyla Atina’nın bu durumdan kendi adına faydalanmak istediği görülmektedir.
Bu kapsamda Yunanistan, Almanya’yla uyguladığı modelin bir benzerini de ABD’yle hayata geçirmek istemektedir. Atina, Berlin’le yaptığı anlaşmada olduğu gibi Washington’la da gerçekleştirmek istediği anlaşma noktasında değiş-tokuş modelini gündeme getirmeye çalışmaktadır. Lakin Yunanistan’ın Patriot almadan, S-300’leri Ukrayna’ya gönderme ihtimali son derece zayıftır. Zira Yunanistan, henüz Ukrayna’ya karşılıksız bir şekilde silah yardımı yapmamıştır.
Diğer taraftan Yunanistan Savunma Bakanı, 21 Aralık 2022 tarihinde Atina’nın Washington’dan Patriotlar konusunda resmi bir teklif almadığını dile getirmiştir. Bunun yanı sıra Panagiotopoulos, S-300’leri Kiev’e göndermenin hiç de basit bir mesele olmadığını ve kendi güvenliklerini zayıflatma gibi bir niyetlerinin bulunmadığını ifade etmiştir.[4] Bu noktada Atina’nın siyasetinin bekle-gör anlayışına dayandığı ileri sürülebilir. Üstelik S-300’ler, halihazırda Yunanistan tarafından aktif bir şekilde kullanılmaktadır. Dolayısıyla söz konusu sistem, Atina’nın güvenlik politikasında son derece önemli bir yere sahiptir. Bu bakımdan Yunanistan’ın ABD’den bir teklif ya da güvence almayı beklediği öngörülebilir.
Diğer taraftan Yunanistan’ın S-300 konusunu gündeme getirmesi, Rusya’nın sert tepkisine yol açmıştır. 28 Aralık 2022 tarihinde Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Moskova’nın Atina’nın S-300 hususundaki niyetini değerlendirdiğini belirtmiştir. Lavrov, iki ülke arasındaki anlaşma uyarınca Yunanistan’ın Rusya’nın rızası olmadan bu sistemleri transfer etme hakkına sahip olmadığını dile getirmiştir. Atina’ya bu konuyu aktardıklarını ifade eden Rusya Dışişleri Bakanı, Yunan yetkililerin Moskova’ya kendi taahhütlerine dikkat ettiklerini söylediklerini belirtmiştir.[5] Anlaşılacağı gibi Moskova, Atina’nın Kiev’e S-300 göndereceği olası bir senaryoya sessiz kalmayacaktır. Yunanistan’ın ise bu konuda ABD’nin ve Rusya’nın tepkilerini ölçerek zemin yokladığı öne sürülebilir.
Sonuç olarak bahsi geçen savaş, Moskova ile Atina arasındaki ilişkilerin tarihteki en düşük seviyeye düşmesine yol açmıştır. Yunanistan, Ukrayna’yı söylem bazında desteklemenin yanı sıra ağır silahlar vasıtasıyla da desteklemiştir. Tüm bunlara rağmen Atina, Ukrayna’daki savaş boyunca daha çok kendi güvenlik gereksinimlerini karşılayan bir siyaset yürütmüştür. Almanya örneği, bunun en somut delillerindendir. Bunun yanı sıra S-300’lerin Patriot’lar karşılığında gündeme getirilmesi de Atina’nın politikasını ortaya koyması bakımından oldukça mühimdir.
[1] “Greece to Send 40 of Its Soviet Tanks to Support Ukraine, Greek City Times, https://greekcitytimes.com/2022/09/17/greece-soviet-tanks-ukraine/, (Erişim Tarihi: 30.12.2022).
[2] “Defense Minister Rejects Shipment of Military Vehicles to Ukraine Creates Gap in Greece’s Security”, Ekathimerini, https://www.ekathimerini.com/news/1195688/def-minister-rejects-shipment-of-military-vehicles-to-ukraine-creates-gap-in-greeces-security/, (Erişim Tarihi: 30.12.2022).
[3] “Greece is Ready to Transfer S-300 to Ukraine if the US deploys Patriot Air Defense Systems in Crete”, Greek City Times, https://greekcitytimes.com/2022/12/17/greece-is-ready-to-transfer-s-300-to-ukraine-if-the-us-deploys-patriot-air-defense-systems-in-crete/, (Erişim Tarihi: 30.12.2022).
[4] “Greece did not Receive Formal Proposal from US on Swap of S-300 with Patriot: Defense Chief”, AA, https://www.aa.com.tr/en/europe/greece-did-not-receive-formal-proposal-from-us-on-swap-of-s-300-with-patriot-defense-chief/2770759, (Erişim Tarihi: 30.12.2022).
[5] “Greece can’t Supply S-300 Systems Without Russia’s Approval: Lavrov”, TRT World, https://www.trtworld.com/europe/greece-can-t-supply-s-300-systems-without-russia-s-approval-lavrov-63987, (Erişim Tarihi: 30.12.2022).
