Avustralya, Okyanusya kıtasında olmasına rağmen konjonktürel olarak Batı perspektifine sahip bir ülkedir. Söz konusu durum da Asya-Pasifik Bölgesi’nde Kanberra ile Pekin arasında önemli bir nüfuz mücadelesi yaşanmasına neden olmaktadır. Zira Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ve Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü’nün (NATO) öncülüğündeki Batı İttifakı, Soğuk Savaş döneminde Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’ne (SSCB) karşı uyguladıkları çevreleme politikasını[1] günümüzde Çin’e karşı hayata geçirmektedir. Bu stratejide Avustralya’nın oldukça önemli bir yeri vardır.
Bununla birlikte sahip olduğu güçlü Batı perspektifi nedeniyle Avustralya yalnızca bölgesel olarak değil küresel çapta da Washington’ın siyasetini desteklemektedir. Örneğin ABD, Çin’in Ukrayna Savaşı’nda Rusya’ya silah sağladığı iddiasında bulunurken Avustralya, bu iddialara destek vermiştir. Bu bağlamda Kanberra yönetimi, Rusya-Ukrayna Savaşı’nda tam olarak NATO ve ABD temelli bir duruş sergilemiştir. Muhtemel bir Çin-Rusya işbirliğine karşı Kanberra’nın Washington çizgisinde yer alması kritik bir önem taşımaktadır.
Japonya, ABD, Hindistan ve Avustralya, Dörtlü Güvenlik Diyalogu’nun (QUAD) üyeleridir.[2] Bu örgüt temel olarak Batı temelli oluşturulmuştur ve Çin’i çevreleme amacı gütmektedir. QUAD, temel olarak demokratik ilkeleri benimsemiş devletleri bir araya getirmeyi amaçlamıştır.[3] Nitekim bu da söz konusu ülkeleri Çin karşıtlığı üzerinden konsolide etmektedir. Özellikle son zamanlarda Tayvan üzerinden artan gerilim de bu ülkeleri bir toplantı yapmaya itmiştir. Ancak bu ittifakın asıl hedefinin Çin’in Güney Çin Denizi’ndeki faaliyetlerini sınırlandırmak ve Pekin yönetiminin bölgede artan baskısına karşı direnç oluşturmak olduğu söylenebilir. Haliyle Batı’nın Çin’le yürüttüğü jeopolitik rekabet çerçevesinde bu ittifak, Washington açısından önemli bir cephe görevi görmektedir.
Avustralya; Birleşik Krallık ve ABD tarafından oluşturulan AUKUS’un da önemli bir sac ayağını oluşturmaktadır.[4] Bu pakt, bölgede iki önemli Batılı aktörün nüfuzlarının güçlenmesi açısından mühimdir. Aslında söz konusu ittifak, Çin’in çevrelenmesi amacı doğrultusunda kurulmuştur. Bu ise Pekin-Kanberra hattındaki gerilimi ve güvensizliği arttırmaktadır. Söz konusu pakt, 15 Eylül 2021 tarihinde ABD Başkanı Joe Biden tarafından duyurulmuştur. Bu duyuru, Beyaz Saray’daki bir basın toplantısı aracılığıyla yapılmıştır.[5] Bu basın toplantısına dönemin İngiltere Başbakanı Boris Johnson ve dönemin Avustralya Başbakanı Scott Morisson da katılım sağlamıştır.[6] Pakt, Washington ve Londra’nın Kanberra’ya nükleer tahrikli denizaltılar vermesini öngörmektedir.[7] Ayrıca bu paktın hem Çin’in çevrelenmesi hem de ABD’nin bölgedeki askeri nüfuzunun arttırılmasına hizmet ettiği düşünülmektedir.
Bu bağlamda ABD’nin Asya-Pasifik Bölgesi’nde Güney Kore, Avustralya ve Japonya gibi devletlerle bir ittifak kurarak blok oluşturduğu ve söz konusu bloğu da Çin karşıtlığı üzerinden konsolide ettiği ifade edilebilir. Fakat ABD’nin ve NATO’nun bölgedeki devletleri birleştirebilmelerinin temelinde onlara güvenlik taahhütleri vermelerinin yer alacağı açıktır.
ABD’nin bölgesel müttefiklerinin Çin karşıtlığı noktasındaki konsolidasyon istekleri üst seviyededir. Bu da söz konusu ülkelerin bir aksiyon planı almalarına neden olmaktadır. Bu hususların sonuçlarının ilerleyen dönemde bölgesel denklemlere tezahür edeceği söylenebilir. Bunların yanı sıra Pekin’in bu duruma nasıl bir karşılık vereceği ise merak konusudur. Temel olarak bölgenin güvenlik denkleminin daha da kırılganlaşacağı çıkarımı yapılabilir.
[1] “The History of Containment Policy”, Thought co. https://www.thoughtco.com/definition-of-containment-2361022#:~:text=Containment%20was%20a%20foreign%20policy,would%20spread%20to%20neighboring%20countries., (Erişim Tarihi: 05.09.2023).
[2] “What is the Quad, and How did it Come About?”, The Guardian, https://www.theguardian.com/world/2022/may/24/what-is-the-quad-and-how-did-it-come-about, (Erişim Tarihi: 05.09.2023).
[3] Mustafa Cem Koyuncu, “Hint-Pasifik Bölgesinin “Yeni Yıldızı” QUAD: Zayıflıklar, Fırsatlar, Tehditler ve Avantajlar”, ANKASAM, https://www.ankasam.org/hint-pasifik-bolgesinin-yeni-yildizi-quad-zayifliklar-firsatlar-tehditler-ve-avantajlar/, (Erişim Tarihi: 05.09.2023).
[4] “What is the Aukus Alliance and What are Its Implications?”, The Guardian https://www.theguardian.com/politics/2021/sep/16/what-is-the-aukus-alliance-and-what-are-its-implications, (Erişim Tarihi: 05.09.2023).
[5] “Joint Leaders Statement on AUKUS”, The White House, https://www.whitehouse.gov/briefing-room/statements-releases/2021/09/15/joint-leaders-statement-on-aukus/, (Erişim Tarihi: 05.09.2023).
[6] Aukus Partnership Will Complement and Not Sideline Quad, The Phonom Penh Post, https://www.phnompenhpost.com/opinion/aukus-partnership-will-complement-and-not-sideline-quad, (Erişim Tarihi: 05.09.2023).
[7] “Joint Leaders Statement on AUKUS”, The White House, https://www.whitehouse.gov/briefing-room/statements-releases/2021/09/15/joint-leaders-statement-on-aukus/, (Erişim Tarihi: 05.09.2023).
