Balkan coğrafyasında Yugoslavya’nın dağılmasının üzerinden 30 yıldan fazla zaman geçmiştir. Ancak Yugoslavya’nın dağılmasının ardından bağımsızlıklarını kazanan devletler arasında halen devam eden sınır sorunları bulunmaktadır.
Bölgedeki sınır anlaşmazlıklarından özellikle Sırbistan ile 2008 yılında bağımsızlığını ilan eden Kosova arasındaki sorunlar öne çıkmaktadır. Fakat bunun dışında Prevlaka Yarımadası üzerinde Hırvatistan ile Karadağ arasındaki anlaşmazlıklar ve Hırvatistan ile Sırbistan arasında çözülmeyi bekleyen sınır sorunları[1] gibi Balkanlar’da devletler arasında başka pek çok sınır anlaşmazlığı da vardır.
Bir diğer Balkan ülkesi olan Bosna Hersek de komşularıyla ilişkilerinde bazı sınır ihtilafları yaşamaktadır. Bosna Hersek Cumhurbaşkanlığı Konseyi’nin Boşnak Üyesi Denis Becirovic tarafından ülkenin yaşadığı sınır anlaşmazlıklarından birinin dile getirilmesiyle Bosna Hersek nezdinde sınır sorunları öne çıkmıştır. Bunlardan biri, halihazırda çözüme kavuşturulamamış olan Bosna Hersek ile Sırbistan arasında özellikle Drina Nehri noktasında önem kazanan anlaşmazlıklardır. İki ülke arasında söz konusu anlaşmazlığa sebep olan ihtilaflı alanlar, Drina Nehri’nin aşağı kesimindeki “Zvornik” ve “Bajina Basta” hidroelektrik santrallerinin etrafındakiler, Beograd-Bar Demiryolu üzerinde bulunan bölge ve Priboj Belediyesi çevresindeki bölümdür.[2] Bu alanlar hesaba katıldığında, taraflar arasında ihtilaflı olan yerlerin yaklaşık 40 kilometreyi kapsadığı söylenebilir.
Görüldüğü üzere ihtilaflı yerler hem hidroelektrik santraller bakımından enerji ihtiyacı hem de demiryolu bakımından Karadağ’ın önemli bir limanı olan Bar kentine Belgrad’ın bağlanmasını sağlayan bir araç olması açısından mühim getirilere sahip bölgelerdir. Bu bağlamda Sırbistan, ilgili sınır anlaşmazlıklarının sonuçlandırılmasına ilişkin talepte bulunmuştur.[3] Ancak 2023 yılına gelindiğinde, söz konusu ihtilafların belirli bir çözüme kavuşturulamadığı görülmektedir. Hatta bu konu, 2023 yılının Şubat ayında Bosna Hersek Cumhurbaşkanlığı Konseyi’nin Boşnak Üyesi Denis Becirovic tarafından tekrar gündeme getirilmiş ve her iki ülkenin de çıkarına olacağı için Bosna Hersek ile Sırbistan arasındaki sınırla ilgili anlaşmanın imzalanmasının öncelikli bir konu olduğu belirtilmiştir.[4]
Bunun yanı sıra Bosna Hersek’in diğer bir sınır komşusu olan Hırvatistan’la da sınır anlaşmazlığı bulunmaktadır. İlgili sorun, 1999 yılında taraflar arasındaki deniz sınırının geçici olarak belirlendiği; ancak mülkiyet konusundaki tartışmalar sebebiyle onaylanmayan Neum Anlaşması’yla bağlantılıdır. Kosova ile Sırbistan arasındaki sorun hariç, Balkanlar’daki ve özellikle de Bosna Hersek’in komşularıyla yaşadığı sınır anlaşmazlıklarının bir kısmı teknik konuları içermektedir ve ancak bu çerçevede çözülebilir.
Bununla birlikte Balkan ülkelerinin her birinin kendi dış politika hedeflerini gerçekleştirebilmeleri ve bölge devletleriyle ilişkilerinde istikrar sağlayabilmeleri için ilgili sınır anlaşmazlıklarını çözmeleri gerekmektedir. Ayrıca Bosna Hersek başta olmak üzere Yugoslavya’nın dağılmasıyla bağımsızlıklarını kazanan Balkan devletlerinin karşılıklı sınır sorunlarının 1990’lı yıllara dayandığı görülmektedir. Bu anlamda aradan geçen uzun süre, önemli bir bölümü hala çözülememiş olan bu meselelerin nihai bir çözüme kavuşturulması karşısında zorluk yaratmaktadır.
Geçmişte Avrupa Birliği (AB) yetkilileri tarafından da sınır sorunlarının çözüme kavuşturulması gerektiği konusunda çağrılarda bulunulmuştur. Bu bağlamda, önceki Avrupa Komisyonu Başkanı Jean-Claude Juncker’in Hırvatistan ile Slovenya arasındaki sınır anlaşmazlığını referans alarak Batı Balkan ülkelerinin AB’ye katılmadan önce sınır anlaşmazlıklarını çözmeleri gerektiğine yönelik söyleminin[5] geçerliliğini koruduğu söylenebilir. Çünkü devletler arasındaki ihtilafların çözümsüz kalması, henüz olmasa da ileride devletlerin birbirleriyle gerilim yaşama ihtimalini devam ettirmektedir.
Sonuç olarak Bosna Hersek dahil olmak üzere Balkanlar’daki sınır sorunlarının bir bölümünün çözüme kavuşturulamadığını ve yakın tarihte devletler arasında bu konuda bir çözüm sağlanmayacağını öngörmek mümkündür.
[1] “Border conflicts in the Balkans”, GIS Reports, https://www.gisreportsonline.com/r/balkans-borders/, (Erişim Tarihi: 10.03.2023).
[2] “Serbia-BiH border demarcation: A contentious matter?”, European Western Balkans, https://europeanwesternbalkans.com/2017/11/03/serbia-bosnia-border-demarcation-contentious-matter/, (Erişim Tarihi: 10.03.2023).
[3] Aynı yer.
[4] “BiH Presidency Member: The Conclusion of the agreement on the border between BiH and Serbia is a Priority Issue”, Sarajevo Times, https://sarajevotimes.com/bih-presidency-member-the-conclusion-of-the-agreement-on-the-border-between-bih-and-serbia-is-a-priority-issue/, (Erişim Tarihi: 10.03.2023).
[5] “West Balkan states must solve border disputes before joining EU: Juncker”, Reuters, https://www.reuters.com/article/us-germany-security-eu-balkans-idUSKCN1G10E6, (Erişim Tarihi: 10.03.2023).
