Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Dışişleri Bakanı Antony Blinken’in 21 Şubat 2023 tarihinde Yunanistan’ı ziyaret etmesi planlanmaktadır.[1] Söz konusu ziyaret, iki ülke arasındaki “Stratejik Diyalog”un bir parçası olarak gerçekleştirilecektir.
Hatırlanacağı üzere, “Stratejik Diyalog”, 2018-2022 yılları arasında dönemin ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo ile dönemin Yunan mevkidaşı Yorgos Katrougalos arasındaki etkileşimin bir parçası olarak gündeme gelmiştir. Dolayısıyla taraflar arasındaki ilişkilerin son beş yıldır önemli bir ilerleme kat ettiğini ifade etmek yanlış olmayacaktır.[2]
Bahse konu olan durum, Yunanistan’ın Washington yönetimi tarafından Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü’nün (NATO) doğuda yığınak yaptığı temel ülke olarak konumlandırılmasıyla yakından ilişkilidir. Bir diğer ifadeyle Yunanistan, NATO’nun doğu sınırlarının savunulması konusunda özel önem verilen bir aktöre dönüşmüş durumdadır.
Diğer taraftan ABD, Rusya’ya karşı Akdeniz’in güvenliğinin sağlanması noktasında Atina’nın desteklenmesine önem veren bir yaklaşım içerisindedir. Bu anlamda 24 Şubat 2022 tarihinde başlayan Rusya-Ukrayna Savaşı’yla birlikte Yunanistan’a verilen önemin daha da arttığı görülmektedir. Bu durum ise ABD’nin Yunanistan’ı bölgedeki çıkarlarının korunması noktasında mühim bir partner olarak konumlandırmasını ve yığınak yaptığı bir askeri üs haline getirmesini gündeme taşırken; Atina yönetimi de Washington ve Batılı müttefikleriyle geliştirdiği ilişkiler ve özellikle de silah alışverişi sayesinde askeri modernizasyon sürecini hızlandırmakta ve bölgedeki uluslararası hukuka aykırı iddialarına destek sağlayacak bir caydırıcılık elde etmeye çalışmaktadır. Yani savunma ve güvenlik boyutunda karşılıklı kazan-kazan anlayışı doğrultusunda şekillenen iki tarafın da çıkarlarına uygun bir ilişki biçimi gelişmiştir.
Söz konusu ilişki, Atina yönetiminin enerji politikaları boyutunda bilhassa Doğu Akdeniz’deki uluslararası hukuka aykırı tezlerinde destek bulmasını da kolaylaştırmaktadır. Yani Yunanistan, enerji jeopolitiği bağlamında ABD’yle ilişkilerini bir fırsata çevirmekte ve azami kazanım elde etmenin yollarını aramaktadır. Üstelik bu kazanımlar, ABD’nin desteğiyle sınırlı kalmamakta; Washington yönetiminin yaklaşımı, Atina’nın ABD’nin müttefiklerinin desteğini kazanmasını da kolaylaştırmaktadır.
Bu noktada Dedeağaç’ın durumundan bahsedilmesi elzemdir. Zira Dedeağaç’ın ABD-Yunanistan ilişkilerinde hassas bir konumda olduğu ve bu nedenle de Blinken’in Atina ziyaretinde mutlaka Dedeağaç’taki durumun ele alınacağı düşünülmektedir. Çünkü halihazırda ABD, Dedeağaç’ı yığınak yaptığı kritik bir askeri üs haline getirmiştir. Yunanistan da güvenlik politikaları bakımından bahse konu olan durumdan memnundur. Dahası Dedeağaç, yalnızca güvenlik değil; enerji boyutunda da ön plana çıkmaktadır.
Bilindiği gibi Yunanistan, Rusya-Ukrayna Savaşı’nın başından itibaren Moskova yönetimini hedef alan yaptırımlarda ön plana çıkmakta ve bir enerji hub’u (merkezi) halinde gelmeye çalışmaktadır. Bu yüzden de Yunanistan’ın hem enerji üssü olmak hem de Doğu Akdeniz merkezli enerji projelerini uluslararası hukuka aykırı da olsa hayata geçirmek istediği söylenebilir. Atina, Dedeağaç’ı her iki girişimde de özellikle de LNG depoloma tesisleri noktasında bir enerji merkezine dönüştürme arzusu içerisindedir. Bu kapsamda Blinken’in ziyareti vesilesiyle ABD’nin Yunanistan’a Dedeağaç konusundaki desteğini ortaya koyması muhtemel gözükmektedir. Bu yüzden de Blinken’in Yunan muhataplarıyla yapacağı görüşmelerde çeşitli enerji projelerinin gündeme gelmesi olasılık dahilindedir.
Atina yönetiminin savunma-güvenlik politikalarındaki silahlanma çılgınlığı bununla da sınırlı değildir. Zira Yunanistan, bölgedeki rakiplerine göre insansız hava araçları (İHA) teknolojisinde çok geridedir. Mevcut durumda ise ABD, MQ-9 Reaper İHA’larını Yunanistan’a konuşlandırmıştır. Larissa Hava Üssü’nde faaliyet gösteren İHA’ların NATO’nun Güneydoğu Avrupa’daki sınırlarını gözetleyeceği açıklanmıştır.[3]
Bahsi geçen açıklamanın Blinken’in Yunanistan ziyaretinin duyurulduğu bir döneme tekabül etmesi ise tesadüf olarak nitelendirilemez. Bilakis söz konusu gelişme, Larissa Hava Üssü’nün ardından Dedeağaç da dahil olmak üzere Yunanistan’ın çeşitli bölgelerine ABD’nin İHA konuşlandırabileceğine işaret etmektedir. Bu kapsamda taraflar arasında İHA satışına ilişkin bir anlaşma imzalanması da ihtimaller arasında yer almaktadır. Dolayısıyla Blinken’in ziyaretinde gündeme gelecek meselelerden birinin de Yunanistan’a İHA konuşlandırılması ve satılması ve hatta daha da ötesinde bu ülkenin hava savunma kapasitesinin güçlendirilmesine yönelik farklı adımların atılması olacağı öne sürülebilir.
Sonuç olarak Yunanistan, bölgede kendi çıkarlarına ulaşmak için uluslararası hukuka aykırı bir biçimde komşularının haklarını gasp etmeyi dahi göze almaktadır. Buna karşılık ABD ise Rusya’nın Akdeniz politikasının sınırlandırılması hedefine sahiptir. Ayrıca ABD’nin son dönemde Yunanistan’ı NATO’nun doğu sınırlarının savunulmasındaki kilit aktörlerden birine dönüştürme arzusu içerisinde olduğu anlaşılmaktadır. Enerji ise bu ilişkilerin çok daha ileri seviyelere taşınmasında anahtar görevi görmektedir. Bu nedenle de taraflar arasındaki “Stratejik Diyalog” genişleme ve derinleşme eğilimindedir. Blinken’in 21 Şubat 2023 tarihinde gerçekleşmesi planlanan Yunanistan ziyaretinin de bu diyaloğun gelişmesine hizmet edeceğini öne sürmek mümkündür.
[1] “Blinken to Visit Greece Feb 20-21, Report Says”, Greek City Times, https://greekcitytimes.com/2023/01/16/blinken-to-visit-greece-feb-20-21-report-says/, (Erişim Tarihi: 27.01.2023).
[2] “Ο ρόλος της Αλεξανδρούπολης: Θα έχει η Βόρεια Ελλάδα ξανά την τιμητική της; Κρίσιμη και σημαντική η επίσκεψη του Μπλίνκεν στην Αθήνα”, Hellas Journal, https://hellasjournal.com/2023/01/o-rolos-tis-alexandroupolis-tha-echi-i-voria-ellada-xana-tin-timitiki-tis-krisimi-ke-simantiki-i-episkepsi-tou-blinken-stin-athina/, (Erişim Tarihi: 27.01.2023).
[3] Constantine Atlamazoglou, “As Fighting Rages in Ukraine, the US is Sending Drones to Keep an Eye on Another Tense Corner of Europe”, Business Insider, https://www.businessinsider.com/us-mq9-drones-to-greece-amid-ukraine-war-turkey-tensions-2023-1, (Erişim Tarihi: 27.01.2023).
