Çin’in Avrasya İşlerinden Sorumlu Özel Temsilcisi Li Hui, 22 Mart 2024 tarihinde yaptığı açıklamada, Rusya ve Ukrayna’nın barış görüşmeleri seçeneğine çok farklı bakmalarına ve mevcut pozisyonlarında kararlı olmalarına rağmen, her ikisinin de çatışmanın müzakereler yoluyla sona ereceğine inandığını söylemiştir. Li Hui, Moskova, Kiev ve bazı Avrupa başkentlerine yaptığı son mekik diplomasisi turunda diplomatları ve gazetecileri savaşın daha da tırmanma riski olduğu konusunda uyarmıştır.[1]
Mevcut şartlarda ateşkesin sağlamasının zor olacağını belirten Li, şu ifadeleri kullanmıştır:[2]
“Tüm taraflar kendi pozisyonlarında ısrarcı ve barış görüşmelerine ilişkin anlayışlarında nispeten büyük bir uçurum var. Ancak hepsi silahlardan ziyade müzakerelerin nihayetinde bu savaşı sona erdireceği konusunda hemfikir. Savaşın patlak vermesinin üzerinden iki yıldan fazla bir süre geçmesine rağmen çatışmaların durulduğuna dair bir işaret olmadığı gibi, çatışmaların daha da tırmanma tehlikesi var.”
Çin ve Rusya, 2022 yılının başlarında savaş patlak vermeden önce “sınır tanımayan” bir ortaklık kurmuş ve Pekin, bu savaş nedeniyle Kremlin’i kınamaktan kaçınmıştır. Yine de bazı Ukraynalı yetkililer, Pekin’in şiddeti sona erdirmek için görüşmelere dahil olması gerektiğini söylemiştir.
Rus güçleri yavaş yavaş ilerlemektedir ve şu anda Ukrayna’nın beşte birinden biraz daha azını kontrol etmektedir. 2022 yılında Rus birliklerini ülkenin doğu ve güneyindeki geniş alanlardan püskürtmeyi başaran Ukrayna’nın geçen yıl başlattığı karşı saldırı ise büyük oranda sonuçsuz kalmıştır.[3]
Çin’in Almanya, Fransa ve Polonya’ya yönelik son mekik diplomasisi turunu Rusya’nın takdir ettiğini belirten Li, Ukrayna’nın ise son ziyaretini önemli bulduğunu söylemiştir. Li, Çin’in hem Rusya hem de Ukrayna tarafından tanınan ve her ikisinin de eşit olarak katılacağı bir uluslararası barış konferansı arzuladığını belirtmiştir. İsviçre bu yıl Moskova’nın yer almadığı bir barış konferansına ev sahipliği yapmayı planlamaktadır.[4]
Çin’in gerilimi azaltmaya ve müzakereye yardımcı olmaya çalışacağını vurgulayan Li, şu ifadeleri kullanmıştır:[5]
“Vurgulamam gereken husus, Çin tarafının bir tarafı diğerine tercih etmediği ve sadece toplantının başarılı olmasını sağlamak istediğidir. Gördüğünüz gibi, Çin tarafının niyeti çok açık: bu krizin erken bir siyasi çözüme kavuşturulmasını kolaylaştırmak. Gelecekte Çin eşsiz bir rol oynamaya ve ‘Çin bilgeliğine’ katkıda bulunmaya devam edecektir.”
Li Hui’nin Avrupa başkentlerine yaptığı mekik diplomasisi dikkat çekicidir. Bu bağlamda Çin, taraflar arasında arabuluculuk yaparak çatışmanın barışçıl bir şekilde çözülmesine yardımcı olmaya çalışmaktadır. Bu, Çin’in bölgede diplomatik bir aktör olarak artan rolüne işaret etmektedir.
Li Hui’nin vurguladığı belki de en önemli nokta, Çin’in çatışmadaki taraflardan herhangi birini desteklememesi, tarafsız olması ve sadece barışçıl bir çözümü desteklemesidir. Bu, Çin’in tarafsızlık ilkesinin ve her iki tarafa da eşit yaklaştığının bir başka göstergesidir. Çin’in krize yönelik bu adilane tutumu, dünya barışına önemli bir katkı olarak görülebilir.
Çin; Rusya ve Ukrayna tarafından tanınan bir uluslararası barış konferansı düzenlenmesini arzulamaktadır. İsviçre’nin bu konferansına Moskova’nın katılmaması durumunda bu görüşmelerin başarısız olacağına dair endişeler artmaktadır. Bu, uluslararası toplumun çatışmanın barışçıl çözümüne katkıda bulunmak için birlikte çalışma ihtiyacını vurgulamaktadır.
Çin’in bölgedeki istikrarı desteklemek ve çatışmanın daha da tırmanmasını önlemek için ciddi bir diplomatik girişim başlattığı görülmektedir. Ayrıca Çin’in Avrasya’daki çıkarları, Avrupa’nın istikrarı ve güvenliğiyle yakından ilgilidir.
Çin’e göre; hem Rusya hem Ukrayna, çatışmanın müzakereler yoluyla sona ereceğine inanmaktadır. Bu, tarafların barışçıl bir çözümü arzuladıklarını göstermektedir. Fakat çatışmanın daha da tırmanma riski halen bulunmaktadır. Bu da çözümün karmaşıklığını göstermektedir.
Sonuç olarak Çin’in gelecekte de çatışmanın çözümüne yönelik çabalarını sürdüreceği ve buna yönelik taahhütlerde bulunduğu söylenebilir. Bu, Çin’in bölgesel istikrarı sağlama ve uluslararası barışa katkıda bulunma konusundaki uzun vadeli taahhüdünü göstermektedir.
[1] “Russia, Ukraine See Crisis Eventually Resolved Through Talks, China’s Special Envoy Says”, Reuters, https://www.reuters.com/world/europe/russia-ukraine-see-crisis-eventually-resolved-through-talks-chinas-special-envoy-2024-03-22/, (Erişim Tarihi: 22.03.2024).
[2] “Russia, Ukraine See Crisis Eventually Resolved Through Talks, China’s Special Envoy Says”, The Economist, https://t.ly/U4JWG, (Erişim Tarihi: 22.03.2024).
[3] “China’s Envoy Sees ‘Significant Gap’ Between Ukraine, Russia On Peace Talks”, Barron’s, https://www.barrons.com/news/china-s-envoy-sees-significant-gap-between-ukraine-russia-on-peace-talks-e586e489, (Erişim Tarihi: 22.03.2024).
[4] “Russia, Ukraine See Crisis Eventually Resolved Through Talks, China’s Special Envoy Says”, The Economist, a.g.e., (Erişim Tarihi: 22.03.2024).
[5] “Russia, Ukraine See Crisis Eventually Resolved Through Talks, China’s Special Envoy Says”, Reuters, a.g.e., (Erişim Tarihi: 22.03.2024).
