28-30 Haziran 2022 tarihleri arasında İspanya’nın başkenti Madrid’de Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü’nün (NATO) Devlet Başkanları Zirvesi düzenlenmiştir. NATO üyesi devletlerin yanı sıra Avustralya, Yeni Zelanda, Japonya ve ilk kez Güney Kore, NATO ortakları olarak bu zirveye katılmıştır. Güney Kore, NATO’nun Asya’daki partnerleri arasında NATO’da misyonu bulunmayan yegâne ülke konumundaydı. Ancak Madrid Zirvesi’nde misyon açma konusunda isteğini dile getirmiş ve 28 Eylül 2022 tarihinde bu isteği kabul edilmiştir.[1]
Güney Kore, büyük güçler arasında dengeli bir dış politika izlerken; değişen konjonktür nedeniyle NATO’ya yaklaşmaya başlamıştır. İlk olarak belirtmek gerekir ki Güney Kore, 5 Mayıs 2022 tarihinde NATO Ortak Siber Savunma Mükemmeliyet Merkezi’ne (CCDCOE) katılan ilk Asyalı ülke olmuştur. Bu durum, Çin’i oldukça rahatsız etmiş ve buna cevaben attığı tweette Çin devletine bağlı Global Times’ın editörü Hu Xijin, “Güney Kore, eğer komşularına karşı düşmanca tavır takınırsa, sonu Ukrayna gibi olacak.” ifadelerini kullanmıştır.[2]
Diğer taraftan Ukrayna Savaşı, Rusya’nın kısmi seferberlik ilanından sonra gelen nükleer tehditle beraber Kuzey Kore tehlikesini arttırmıştır. Tüm bu durumlar ise Güney Kore’nine NATO’ya yaklaşmasını hızlandırmıştır.
NATO Devlet Başkanları Zirvesi
NATO’nun 28 Haziran 2022 tarihinde Madrid’de düzenlenen devlet başkanları zirvesinde gündem, Rusya özelinde yoğunlaşmış olsa da gerek Güney Kore’nin güvenlik önceliği gerekse de Japonya, Güney Kore ve ABD arasında gerçekleşen görüşmeler göz ardı edilemeyecek şekilde Asya-Pasifik’in ön plana çıkmasını sağlamıştır.
Söz konusu durum, Seul yönetimi açısından hem Rusya hem de Kuzey Kore bağlamında incelenebilir. Öncelikle Rusya, Ukrayna Savaşı’nda başka bir egemen devletin topraklarının işgalini güvenlik endişelerini bahane ederek meşrulaştırma çabası içerisine girmiştir.
Mevzubahis gelişme, Kuzey Kore’nin ilerleyen dönemlerde güvenlik endişelerini bahane ederek herhangi bir saldırı düzenleme ihtimalini güçlendirmektedir. Bu nedenle Seul yönetimi açısından kabul edilemez bir hadisedir. Nitekim Güney Kore lideri Yoon Suk-yeol’ün zirvede yaptığı konuşma sırasında Seul’un güvenlik ve dış politikasını NATO’nun Rusya’ya karşı sergilediği sağlam duruşla birleştirmek istediğini dile getirdiği görülmüştür.[3]Ayrıca Pyongyang yönetiminin 2022 yılı içerisinde 32 tane füze denemesi yapması da Güney Kore’nin NATO’yla güçlü ilişkiler kurması noktasında Seul’u cesaretlendirmektedir.[4]
Dahası yukarıda da belirtildiği üzere, zirvede Japonya, Güney Kore ve ABD arasında görüşmeler gerçekleşmiştir. Görüşmelerde “Özgür ve Açık Hint-Pasifik” vurgusu ön plana çıkmıştır. Bunun ise Çin’in bölgedeki faaliyetlerine yükselen itirazı yansıttığı söylenebilir. Mesela 2022 yılının Nisan ayında Çin ile Solomon Adaları arasında imzalanan güvenlik anlaşmasının taslağının basına sızması, ilgili devletlerin kaygılarını arttıran olaylar açısından güzel bir örnek teşkil etmektedir. Sızdırılan taslak, Çin’in Solomon Adaları’nda kolluk kuvvetlerine eğitim vermesinin yanı sıra bu ülkede deniz üssü açma potansiyelini de barındırdığı için ABD ve Avustralya’nın alarma geçmesine neden olmuştur.[5]
Her ne kadar Güney Kore, zirveye katılımının Çin’e karşı algılanmaması gerektiğini belirtse de Pekin yönetimi, yaşananlardan rahatsız olduğunu gösteren adımlar atmıştır. Nitekim Global Times’da 28 Eylül 2022 tarihinde yayınlanan analizde, Güney Kore-NATO yakınlaşmasının bölgedeki ayrışmaları derinleştireceği ifade edilmiş ve bu hamlenin uzun vadede ekonomik ve güvenlik anlamında Seul’e zarar vereceğinin altı çizilmiştir.[6]
Güney Kore’nin NATO Misyonu ve NAC + 4 Görüşmeleri
Güney Kore’nin Brüksel Büyükelçiliği’ni NATO misyonu olarak yeniden düzenleme isteği, ittifak tarafından 28 Eylül 2022 tarihinde kabul edilmiştir. Bu gelişme, belirsizliklere gebe bir uluslararası düzlemde Madrid Zirvesi’ndeki olumlu havanın devamı olarak NATO-Güney Kore ilişkilerinin geliştiğinin en önemli göstergesidir.
Seul yönetiminin izlediği “Önce Kore” şeklinde sloganlaştırılan dış politika anlayışı, zaman zaman Çin ve Rusya gibi devletlere yakınlaşma sinyalleri verse de son dönemde meydana gelen gelişmeler, Pekin ve Moskova’yla mesafe koymasına yol açmıştır.
Daha önce de ifade edildiği üzere, Güney Kore’nin güvenlik anlayışının merkezinde Kuzey Kore’nin doğrudan veya dolaylı tehditleri yer almaktadır. Bu bağlamda Rusya’nın uluslararası hukuku göz ardı ederek yayılmacı politikalar gütmesinin dolaylı yoldan Pyongyang yönetimini cesaretlendirme potansiyeli vardır. Ayrıca Çin’in Kuzey Kore’nin nükleer yasasına tatmin edici bir tepki vermemiş olması da[7] Seul’u Pekin’e karşı temkinli davranmaya itmektedir.
Diğer taraftan 27 Eylül 2022 tarihinde gerçekleşen NAC+4 toplantısına Güney Kore’nin de katılım sağlaması oldukça mühimdir. NAC+4, otuz NATO üyesini, dört Asya-Pasifik ortak ülkesini ve ittifaka üye olmak isteyen İsveç ile Finlandiya’yı ifade etmektedir. Görüşmelere katılan devletler, Kuzey Kore’den kaynaklanan nükleer tehdidinin Avrupa güvenliğiyle ilişkili olduğunu belirtmiş ve Rusya-Ukrayna Savaşı sürerken nükleer tehlikenin ihmal edilemez bir tehdit olduğuna dikkat çekmiştir.[8]
Sonuç olarak NATO’nun Madrid Zirvesi’nden bu yana var olan güvenlik kaygılarının yanında Güney Kore’yi endişelendirecek birçok gelişme yaşanmıştır. Kuzey Kore’nin nükleer kapasitesini arttırması ve nükleer yasası ise söz konusu kaygıları arttırmıştır. Dahası Rusya’nın eylemleri de dolaylı yoldan Kuzey Kore’ye cesaret vermektedir. Pekin ise Seul’un beklediği tepkiyi vermemektedir. Bu da Güney Kore’nin NATO’yla ilişkilerini geliştirmesini hızlandırmaktadır.
[1] Nam Hyun-Woo, “South Korea’s Mission to NATO Approved”, The Korea Times, www.koreatimes.co.kr/www/nation/2022/09/113_336900.html, (Erişim Tarihi: 5 Ekim 2022).
[2] Charlie Campell, “South Korea’s Intelligence Agency Has Joined NATO’s Cyber Defense Unit. China Isn’t Happy”, Time, time.com/6173812/south-korea-cyber-nato-china/, (Erişim Tarihi: 06 Ekim 2022).
[3] Sukjoon Yoon, “Can South Korea Bridge NATO and the US Indo-Pacific Strategy?”, The Diplomat, thediplomat.com/2022/07/can-south-korea-bridge-nato-and-the-us-indo-pacific-strategy/, (Erişim Tarihi: 3 Ekim 2022).
[4] Hyun-Woo, a.g.m.
[5] John Ruwitch, “Leaked Draft of an Agreement between China and the Solomon Islands Has U.S. Concerned”, NPR, www.npr.org/2022/04/28/1095365212/leaked-draft-of-an-agreement-between-china-and-the-solomon-islands-has-u-s-conce, (Erişim Tarihi: 05 Ekim 2022).
[6] Fan Anq-Du Qiongfang, “NATO Accepts S.Korea’s Request to Set up Mission; Closer Security Alliance ‘Risks Exacerbating Regional Division”, Global Times, www.globaltimes.cn/page/202209/1276344.shtml, (Erişim Tarihi: 04 Ekim 2022).
[7] Kawala Xie, “China’s Reaction to North Korea’s Nuclear Weapons First-Use Law Tipped to be Uted”, South China Morning Post, www.scmp.com/news/china/diplomacy/article/3192253/chinas-reaction-north-koreas-nuclear-weapons-first-use-law (Erişim Tarihi: 21 Eylül 2022).
[8] Hyun-Woo, a.g.m.
