Güney Kore İstinaf Mahkemesi, Tayvan’ın yeni denizaltı programındaki çalışmaları nedeniyle ticaret yasalarını ihlal ettiği suçlamasıyla yerel bir şirketin mahkumiyetini iptal etmiştir. Savcılar, deniz teknolojisi şirketi SI Innotec’i, hükümet onayı olmaksızın Tayvan’a denizaltı üretim ekipmanı tedarik etmekle suçlamıştır.[1]
2022 yılında bir alt mahkeme, SI Innotec’i suçlu bulmuş ve bir şirket yetkilisine ertelenmiş bir hapis cezası vermiştir. Firma suçsuz olduğunu iddia etmiş ve ekipmanın sadece askeri amaçlar için tasarlanmadığını ve hassas teknoloji içermediğini savunmuştur.[2]
Güney Kore yetkilileri, SI Innotec’i Tayvan’ın denizaltı projesi üzerindeki çalışmaları nedeniyle suçlamış ve Çin’in ekonomik misilleme riskinden bahsetmiştir. Keumha Deniz Teknolojisi (KHNT) ve “S2&K” adlı diğer iki Güney Kore şirketi de Tayvan denizaltı programındaki çalışmaları noktasında ticaret yasalarını ihlal suçlamasıyla yargılanmıştır. Ayrıca şirket yöneticilerinden biri, sanayi casusluğu suçlamasıyla karşı karşıya kalmıştır. Çin’le artan askeri gerilimlerin ortasında Tayvan, 28 Eylül 2023 tarihinde güney liman şehri Kaohsiung’da kendi üretimi olan ilk denizaltısını tanıtmıştır.[3]
Güney Kore’nin Tayvan’la olan askeri işbirliği, bölgesel güvenlik dinamiklerini etkileyebilir. Özellikle Çin’le içerisinde bulunulan konjonktürel rekabet göz önüne alındığında Güney Kore’nin bu konudaki politikalarının dikkat çektiği söylenebilir. Bu durum, ülkeler arasındaki hassas dengeleme eylemlerini ve bölgesel istikrarın korunması için gerekli olan diplomatik stratejileri vurgulayabilir.
Bu bağlamda Seul’un Taipei konusunda ilk olarak Pekin’in tepkisini çekmek istemediği ileri sürülebilir. Nitekim Çin hem küresel hem de bölgesel manada oldukça önemli bir güçtür. Güney Kore ise her ne kadar Batı Bloğu içerisinde yer alsa da Çin’le böyle bir rekabete girmek istemeyeceği tahmin edilmektedir.
Güney Kore’nin bu durumda Çin’e karşı ekonomik misillemeye maruz kalma riski, ülkenin ekonomik çıkarlarını etkileyebilir. Ticaret yasalarının ihlal edilmesi ve Çin’in potansiyel tepkisi, Güney Kore’nin dış ticaret stratejileri üzerinde önemli bir etkiye sahip olabilir. Bu da Seul’un Pekin’le olan ilişkilerini önceliklendireceği manasına gelebilir. Nitekim Güney Kore’nin Tayvan’a askeri mühimmat tedariği noktasında söz konusu şirketi suçlaması, Seul’un Çin’le olan ilişkilerine ne derece önem verdiğini gözler önüne sermektedir.
Dahası Güney Kore’nin Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ve Batı Bloğu’yla kurduğu müttefiklik ilişkisinin temel olarak Kuzey Kore kaynaklı tehditlerden kaynaklandığı söylenebilir. Nitekim Güney Kore hem jeopolitik konumu hem de ideolojik ve tarihi hassasiyetler bağlamında Kuzey Kore kaynaklı tehdidi en yakından hisseden devletlerin başında gelmektedir. Bu da Seul’u ister istemez Washington kanadına itmektedir. Öte yandan ABD’nin Çin’i çevreleme stratejisinde Güney Kore önemli bir yer tutmaktadır. Seul ise Washington’un Pekin politikalarının peşine takılmaktan olabildiğince kaçınmaya çalışmaktadır.
Güney Kore-Tayvan meselesine dönecek olursak, Amerikan etkisi burada da görülebilir. Bu durum, uluslararası ticaret hukuku çerçevesinde de incelenebilir. Güney Koreli şirketin mahkumiyeti ve ardından yapılan temyiz, ülkeler arasındaki ticaretin yasal zemini üzerinden değerlendirilebilir. Aynı zamanda benzer durumların gelecekteki uluslararası ticaret ilişkilerine etkilerini incelemek önemlidir.
Denizaltı üretimi gibi stratejik öneme sahip projelerdeki teknoloji transferi, ulusal güvenlik ve askeri kapasiteyi etkileyebilir. Bu durum, teknoloji transferiyle ilgili riskleri ve ülkeler arasındaki istihbarat rekabetini vurgulamaktadır. Güney Kore’nin bu konuda nasıl bir strateji izlediği, ulusal çıkarları gözetme açısından önemlidir. Seul, Pekin’le bir gerilim yaşamamak ve Çin tarafından tepki almamak için bahse konu olan şirketin Tayvan’la yaptığı silah temelli ilişkileri eleştirmiş ve bunun için hukuki yolları kullanmıştır denebilir.
Dahası Asya-Pasifik’in temel olarak ada devletlerinden oluşması da bölgesel nüfuz ve askeri kuvvetler bağlamında deniz güçlerinin, denizaltıların ve donanmaların önemini arttırmaktadır. Bu da Tayvan’a sağlanan denizaltıları, sıradan bir askeri tedarik ve anlaşma olmasından öte bir noktada konumlandırmaktadır.
Medyanın ve kamuoyunun bu olaya nasıl tepki verdiği de önemlidir. Nitekim bu unsurların tümü, bu olayın sadece bir hukuki vakadan öte bir dizi karmaşık diplomatik, güvenlik ve ekonomik meseleyi içeren bir konu olduğunu göstermektedir.
Sonuç olarak Güney Kore her ne kadar ABD’yle yakın ilişkiler içerisinde olsa da Seul açısından bu birlikteliğin temel amacının Kuzey Kore’ye karşı kendi güvenliğini temin etmek olduğu anlaşılmaktadır. Bu bağlamda da Güney Kore’nin Çin’le olan ilişkilerde ilk etapta kendi ulusal çıkarlarını düşündüğü ve onunla bir gerilim yaşamak istemediği öne sürülebilir.
[1] “S.Korea Court Overturns Conviction Against Contractor on Taiwan Submarines”, Reuters, https://www.reuters.com/world/asia-pacific/skorea-court-overturns-conviction-against-contractor-taiwan-submarines-2024-01-12/, (Erişim Tarihi: 12.01.2024).
[2] Aynı yer.
[3] Aynı yer.
