Avrupa’daki birçok devlet gerek egemenlik hakkının ihlali gerekse de enerji arzı sorunun beraberinde getirdiği ekonomik sıkıntılardan dolayı endişe içerisindedir. Bu ülkeler, söz konusu kaygılarını gidermek için özellikle de Avrupa Birliği (AB) bünyesinde ortak politikalar geliştirmeye çalışmaktadır. Bu yüzden de AB bütünleşme süreci hız kazanmış ve başvuru aşamasındaki devletlerle temaslar arttırılmıştır. Bu süreçte devletler, küreselleşmenin getirdiği karşılıklı bağımlılığın olumsuz etkilerinden kurtulmaya çalışırken; güvenlik endişelerini gidermek için de Rusya’ya karşı askeri harcamalarını arttırmış ve çeşitli işbirliklerine yönelmiştir. Bosna Hersek de bir süredir savunmasını güçlendirmeye dönük adımlar atmaktadır.
Kuşkusuz Bosna Hersek, askerî açıdan güçlenmeye çalışırken; diplomasiyi de görmezden gelmemektedir. Bölgedeki güçlü aktörlerle diplomatik münasebetlerini güçlendirmeye çalışan ülke, özellikle de Almanya’yla ikili ilişkilerini geliştirmeye çalışmaktadır. Bosna Hersek’in bölgede güçlenmesi, Almanya’nın çıkarlarına da uygundur.
Bu çerçevede Bosna Hersek, silahlı kuvvetlerinin güçlenmesine yönelik girişimlerde bulunmuştur. İlerleyen dönemde Berlin’in Saraybosna’ya bu konuda verdiği desteğin daha somut bir şekilde görülmesi muhtemeldir.[1] Bununla birlikte Bosna Hersek Ordusu’nun güçlendirilmesine yönelik girişimler, Almanya’nın desteğiyle sınırlı değildir. Bölgesel ve küresel müttefiklerin geneliyle işbirliği yapma eğiliminde olan bir Saraybosna yönetiminden bahsetmek mümkündür. Bunun yanı sıra ulusal anlamda da adımlar atan Bosna Hersek, konuyla ilgili bir bütçe taslağını onaylamıştır.[2] Bu noktada benzer eğilimlerin diğer Balkan devletleri tarafından da geliştirilebileceği ifade edilmelidir.
Bölge devletlerinin endişelerinin farkında olan AB, bu kaygıların giderilmesi için bölgede barış ve istikrarın sağlanmasına yönelik çabalarını hızlandırmıştır. Dolayısıyla AB’nin Balkanlar’daki etkisi, her geçen gün daha da artmaktadır. Saraybosna yönetimi de bu etkiyi fırsata çevirme arzusu içerisindedir. Nitekim Bosna Hersek, özellikle de dış ve güvenlik politikası bağlamındaki önceliğinin Avrupa-Atlantik entegrasyonu olduğunu vurgulamaktadır.[3]
Esasen Rusya-Ukrayna Savaşı’nın devam etmesi ve Çin ile Rusya arasındaki temasların yoğunlaşması, bölge başkentlerinin güvenlik noktasındaki çekincelerini tetiklemektedir. Bosna Hersek de bu endişelerini gidermek için hem askeri kuvvetlerini hem de AB’yle temaslarını güçlendirmektedir.
Bu bağlamda Bosna Hersek Bakanlar Kurulu Başkanı Borjana Krišto, AB Barış Gücü’nün (EUFOR) Bosna Hersek Komutanı Tümgeneral Helmut Habermayer’le görüşerek işbirliği imkanlarını ele almıştır.[4] Bu görüşme, Bosna Hersek için oldukça önemlidir. Zira Saraybosna yönetimi, kilit konularda uzlaşıya açık olduğunu uluslararası kamuoyuna gösterirken; askeri ortaklıkların ehemmiyetine de dikkat çekmiştir. Ancak Bosna Hersek’in güvenlik endişelerini gidermeye yönelik adımları bununla sınırlı değildir.
Avrupa bütünleşmesi sürecinde gerek demokratik gerekse ekonomik entegrasyonu özen gösteren Bosna Hersek, güvenlik açısından da Avrupa Polis Teşkilatı’yla (EUROPOL) Ulusal/Ortak İrtibat Noktası’nın işleyişine ilişkin Kural Kitabı’nı imzalamıştır.[5] Bu adımın getirisi ise sadece güvenlik açısından fayda sağlamayacak; aynı zamanda ülkenin Avrupa’yla entegrasyonuna hız kazandıracaktır. Çünkü AB’nin bütünleşme politikaları düşünüldüğünde, EUROPOL’ün önemi ortadadır.
Diğer taraftan Bosna Hersek Güvenlik Bakanı Nenad Nešić de 22 Mart 2023 tarihinde Brüksel’e ziyarette bulunmuştur.[6] AB’nin üst düzey yetkilileriyle bir araya gelen Nešić’in bu temaslarının AB bütünleşmesi sürecini hızlandırması beklenmektedir. Nitekim Nešić, Avrupa Birliği Komşuluk ve Genişleme Komiseri Oliver Varhelyi’yle görüşerek bölgenin güvenliği ve istikrarı için Bosna Hersek’in Avrupa yolunu hızlandırılmasının önem arz ettiğini vurgulamıştır.[7]
Tüm bu bilgilerden hareketle, uluslararası sistemdeki değişimlere gerek bölgesel gerekse de küresel aktörlerin çeşitli tepkiler verdiği ifade edilebilir. Özellikle de son dönemde artan güvenlik sorunları, yeni işbirliklerinin önünü açmıştır. Bu çerçevede AB’nin bütünleşme sürecinin hız kazandığı bilinmektedir. Bosna Hersek de bu süreci hem ordusunu güçlendirme hem de AB üyeliğini hızlandırma konusunda avantaja çevirmeye çalışmaktadır.
[1] “TM Başkanı Almanya Federal Meclisi Dışişleri Komisyonu Başkanı ile Görüştü.’ Sarajevo Times, https://sarajevotimes.com/speaker-of-hor-meets-with-the-chairman-of-the-committee-on-foreign-affairs-of-the-german-bundestag/, (Erişim tarihi: 17.03.2023).
[2] Silahlı Kuvvetler Bütçeden Teçhizat İçin Daha Fazla Para Alacak mı?” Sarajevo Times, https://sarajevotimes.com/will-the-armed-forces-receive-more-money-for-equipment-in-the-budget/, (Erişim tarihi: 21.03.2023).
[3] “Schmidt-Helez: Avrupa-Atlantik Entegrasyonu Dış Politikanın Başında” Sarajevo Times, sarajevotimes.com/schmidt-helez-euro-atlantic-integration-is-at-the-top-of-the-foreign-policy/, (Erişim tarihi: 17.03.2023).
[4] “BK Başkanı EUFOR Komutanı ile BH’de Bir Araya Geldi.” Sarajevo Times, https://sarajevotimes.com/chairperson-of-com-met-with-eufor-commander-in-bih/, (Erişim tarihi: 16.03.2023).
[5] “BH, EUROPOL ile Tam İşbirliği Kurmaya Bir Adım Daha Yaklaşıyor” Sarajevo Times, https://sarajevotimes.com/bih-takes-a-step-closer-to-establishing-full-cooperation-with-europol/, (Erişim tarihi: 21.03.2023).
[6] “BH Güvenlik Bakanı Belçika’ya Çalışma Ziyaretinde” Sarajevo Times, https://sarajevotimes.com/bih-security-minister-on-a-working-visit-to-belgium/, (Erişim tarihi: 22.03.2023).
[7] “BH Güvenlik Bakanı AB’nin Komşuluk ve Genişleme Komiseri ile Bir Araya Geldi” Sarajevo Times, https://sarajevotimes.com/bih-security-minister-met-with-the-eu-commissioner-for-neighborhood-and-enlargement/, (Erişim tarihi: 23.03.2023).
