9-10 Eylül 2023 tarihli G20 Zirvesi esnasında Hindistan, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Suudi Arabistan, Avrupa Birliği (AB), Fransa, İtalya, Almanya ve Amerika Birleşik Devletleri (ABD) tarafından imzalanan ortak açıklamada “Hindistan-Orta Doğu-Avrupa Ekonomik Koridoru’nun (IMEC)” hayata geçirilmesi kararlaştırılmıştır.[1]
Bu proje, Hindistan’ın Arap Yarımadası üzerinden Avrupa’ya bağlantısını kolaylaştırmayı amaçlamaktadır. Aynı zamanda Çin’in Kuşak ve Yol Girişimi’ne rakip olarak tasarlandığı belirtilmektedir. Hayata geçirildiği takdirde Hindistan ve Avrupa arasındaki kargo sevkiyatını önemli ölçüde artıracak ve hızlandıracaktır. Deniz ve demiryolu bağlantılarının kullanılacağı koridorda tahminlere göre %40 oranında bir ulaşım iyileşmesi beklenmektedir.
Bu koridorun ortaya çıkış sebeplerinden biri de Rusya-Ukrayna Savaşı nedeniyle Avrupa’dan Çin’e uzanan ticaret koridorlarında yaşanan zorluklar ve buna bir alternatif geliştirme arayışıdır. Örneğin İtalya, uzun zamandır Çin’in Kuşak Yol Projesi’nden ayrılması konusunda Avrupa ve ABD’nin baskısı altındadır. G20 Zirvesi esnasında İtalya Başbakanı Giorgia Meloni, Çin’le ilişkilerde tek ortaklığın Kuşak ve Yol Girişimi olmadığını, çeşitli alanlarda işbirliğini geliştirmek istediklerini açıklamıştır.[2] Kısacası İtalya, Çin’le ticaret koridorları yerine stratejik ortaklık düzeyinde işbirliği geliştirmek istediğini belirtmektedir. İtalya Başbakanı Meloni’nin son açıklamaları, Avrupa’nın ticaret koridorlarında Çin’in alternatiflerine yönelmeye başladığının bir işaretidir. Avrupa’nın Hindistan’la geliştirdiği IMEC ortaklığı da bunun bir başka göstergesidir.
Bu proje, aslında 2022 yılında Hindistan, BAE ve İsrail arasında “Arab-Med Koridoru” veya “Hint-Arap-Akdeniz Koridoru” olarak da dünyaya duyurulmuştu.[3] ABD eski Başkanı Donald Trump’ın da desteğiyle İsrail’in Körfez Ülkeleriyle ilişkileri normalleşmeye başlamış ve bunun sonucunda Akdeniz’i Körfez üzerinden Hindistan’a bağlayan bir koridor fikri gündeme gelmiştir. Hindistan, İsrail ve BAE, bu koridorun temel saç ayacağını oluşturmuşlardır.
2020 yılında İsrail ile BAE arasında imzalanan normalleşme anlaşması (İbrahim Anlaşmaları)[4] sonrasında Hindistan, Ortadoğu ve Akdeniz üzerinden Avrupa’ya ulaşmayı gündemine almıştır. Sözde İsrail-Arap barışına Hindistan’ın da dahil olmasıyla buna “Hint-İbrahim İttifakı” denilmeye başlanmıştır.[5]
Hindistan ve İsrail’in böylesi bir adım atmasının temel sebebi, Hürmüz Boğazı’nı pasifize ederek enerji güvenliğini sağlamaktır.[6] Bu işbirliğinin çıkış noktası da Hürmüz Boğazı’nda İran petrol tankerlerine yönelik saldırıların artması olmuştur. ABD, Hindistan’ı İsrail’le işbirliği yapmaya teşvik etmiştir. Bunun sonucunda Ortadoğu’da ABD-İsrail-BAE-Hindistan arasında yeni bir “QUAD 2.0”ın ortaya çıktığı iddia edilmiştir.[7]
“Arab-Med Koridoru” ve “IMEC Projesi”, Avrupa’ya uzanan koridorlarda Hindistan’ın ağırlık verdiği en yeni projelerdir. Hindistan, İsrail’le işbirliği konusunda Çin’le rekabet etmektedir. Çünkü Çin de İsrail üzerinden Yunanistan ve Avrupa’ya açılmak istemektedir. Bundan 5-6 yıl öncesi İtalya ve İngiltere gibi Çin’in Kuşak Yol Projesi’ne dahil olan ülkeler, artık Pekin’le ticaret koridorlarında işbirliği yapmaktan vazgeçmeye başlamışlardır. İngiltere, Çin’le “Altın Çağ”ın bittiğini açıklamıştır.[8] İtalya, Çin’in Kuşak ve Yol Projesi’nden çekilmeyi tartışmaktadır. Öyleyse Avrupa, doğuya uzanan ticaretinde Rusya rotasının alternatiflerine yoğunlaşmaktadır. Bu anlamda Arap Yarımadası ön plana çıkmaktadır.
Analistler, bu ortaklığı, ABD’nin Çin’in bölgesel etkisini kontrol altına alma çabalarının bir parçası olarak değerlendirmektedir. [9] İddialara göre ABD, bu projeyle birlikte Avrupa, Arap Yarımadası ve Hint-Pasifik’i birbirine entegre etmeyi amaçlamaktadır. [10] Kısacası ABD, bu oluşumu Çin’in yakın çevresinde siyasi ve güvenlik açısından kuşatılmasına hizmet edebilecek stratejik bir platform olarak değerlendirmektedir. Hindistan ise bu ortaklığı daha ziyade ekonomik-ticari kazanç olarak görmektedir.
Avrupa’dan Hindistan’a uzanan yeni bir ittifakın ortaya çıktığı görülmektedir. IMEC Projesiyle birlikte küresel güç dengelerinin değişeceği tahmin edilmektedir. ABD desteklediği bu proje, küresel dengeleri Çin’in aleyhine ve Hindistan’ın lehine olacak şekilde değiştirebilir. İsrail’in hem Hindistan hem Çin’le bağlarının güçlü olduğu bilinmektedir. ABD’nin baskıları soncunda İsrail, tercihini Hindistan’dan yana kullanmak durumunda kalmış olabilir.
İsrail, özellikle Hindistan’la ilişkiler üzerinden Hint-Pasifik’teki Amerikan ittifaklarına destek olmaktadır. İsrail’le ekonomik ve siyasi ilişkilerini geliştirmek suretiyle Avrupa’ya uzanmak isteyen Hindistan, bu bağlamda Tel Aviv’i bir köprü olarak kullanmayı arzulamaktadır. Sonuç olarak Hindistan, ABD ve İsrail’le ilişkiler kurmak süreyle güç dengelerini Batı lehine değiştirirken; Rusya ve Çin’le yakınlaşmak suretiyle Doğu eksenini güçlendirebilmektedir.
[1] “G20 Unveils Plan for IMEC Trade Corridor to Rival China’s BRI”, The Load Star, https://theloadstar.com/g20-unveils-plan-for-imec-trade-corridor-to-rival-chinas-bri/, (Erişim Tarihi: 12.09.2023).
[2] “Italy says strong partnership with China more important than staying in Belt and Road Initiative”, SCMP, https://www.scmp.com/video/china/3234082/italy-says-strong-partnership-china-more-important-staying-belt-and-road-initiative?module=visual_stories&pgtype=section, (Erişim Tarihi: 12.09.2023).
[3] “An India-Europe Trade Corridor? The geoeconomics dimension of an emerging West Asia Quad”, Orfonline, https://www.orfonline.org/expert-speak/an-india-europe-trade-corridor/, (Erişim Tarihi: 12.09.2023).
[4] ABD eski Başkanı Donald Trump’ın tabiridir. İsrail-Arap Barışını temsil ettiği için kullanılmıştır.
[5] “An Indo-Abrahamic alliance on the rise: How India, Israel, and The UAE Are Creating a New Transregional Order”, MEİ, https://www.mei.edu/publications/indo-abrahamic-alliance-rise-how-india-israel-and-uae-are-creating-new-transregional, (Erişim Tarihi: 12.09.2023).
[6] “Israel Shares Its Connectivity Routes Allowing India to Bypass Strait of Hormuz”, Sputnik News, https://sputniknews.com/20191209/israel-shares-its-connectivity-routes-allowing-india-to-bypass-strait-of-hormuz-1077519931.html, (Erişim Tarihi: 12.09.2023).
[7] @Resonant News, “India’s Mind-blowing strategy| QUAD 2.0 Indo Arab Mediterranean corridor”, YouTube, 4 Eylül 2021, https://www.youtube.com/watch?v=E4SaHgqoXz8, (Erişim Tarihi: 12.09.2023).
[8] “Sunak Ends ‘Golden Era’ With China”, Euroactiv, https://www.euractiv.com/section/politics/news/sunak-ends-golden-era-with-china/, (Erişim Tarihi: 11.09.2023).
[9] “What is the I2U2?”, NY Times, https://www.nytimes.com/2022/07/14/world/middleeast/i2u2-india-israel-uae-us.html, (Erişim Tarihi: 12.09.2023).
[10] Aynı yer.
