Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan, 16-17 Eylül 2023 tarihlerinde Malta’da Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi ile bir görüşme gerçekleştirmiştir.[i] Beyaz Saray’dan yapılan açıklamada, tarafların “önemli ve yapıcı görüşmelerde” bulunduğu ve “açık iletişim hatlarını” sürdürmeyi umdukları söylenmiştir.[ii]
İki gün süren görüşmelerde Wang, Tayvan konusunu “ikili ilişkilerde geçilemeyecek bir kırmızı çizgi” olarak gündeme getirmiştir. ABD ise Tayvan’ı olası bir çatışma halinde koruyacağına yönelik taahhüt vermiştir.[iii]
Beyaz Saray’ın yaptığı açıklamada, “ABD, Tayvan Boğazı’nda barış ve istikrarın önemine dikkat çekti” ifadeleri kullanılmış ve tarafların “bu stratejik iletişim kanalını sürdürmeye ve ek üst düzey katılımı sürdürmeye” kararlı oldukları belirtilmiştir.[iv]
Pekin’in Malta toplantısına ilişkin açıklaması büyük ölçüde Washington’unkine benzerdir. Söz konusu açıklamada, “iki tarafın samimi, sağlam ve yapıcı bir stratejik iletişim yürüttüğü” ifade edilmiştir.[v] Çin, ABD’den teknoloji ve ticaret konularını silah gibi kullanmamasını isterken; Washington, Pekin’i Tayvan ve Pasifik’teki askeri konularla ilgili dikkatli olmaya çağırmıştır.[vi]
Sullivan’ın Wang’la görüşmesi, ABD Başkanı Joe Biden ve Çin Devlet Başkanı Şi Cinping’in bu yılın sonlarında yapacağı toplantıya zemin hazırlayabilecek bir dizi üst düzey görüşmenin sonuncusu olarak yer almıştır.[vii]
Beyaz Saray’ın açıklamasında Sullivan ve Wang’ın iki ülke arasındaki ilişkileri, küresel ve bölgesel güvenlik konularını, Rusya’nın Ukrayna’daki savaşını ve Tayvan Boğazı’nı ele aldığı belirtilmiştir. Açıklamaya göre iki taraf, bu stratejik iletişim kanalını sürdürmeyi ve önümüzdeki aylarda kilit alanlarda ek üst düzey katılım ve istişareleri sürdürmeyi taahhüt etmiştir.[viii]
Çin Dışişleri Bakanlığı, tarafların üst düzey temaslarda bulunma ve Asya-Pasifik meseleleri, denizcilik meseleleri ve dış politika konularında ikili istişarelerde bulunma konusunda anlaşmaya vardığını söylemiştir.[ix]
Wang ve Sullivan arasındaki görüşmeler, bu yılın mayıs ayından bu yana taraflar arasında gerçekleşen ilk görüşme olmasıyla dikkat çekicidir. Hatırlatmak gerekirse Şubat 2023 tarihinde ABD, ulusal hava sahasında Çin tarafından işletilen bir balonu düşürmüştü. Bu olay nedeniyle Çin, ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken’in Pekin gezisini iptal etmişti. Genel olarak özetleyecek olursak ABD’nin Tayvan’a verdiği destek, fikri mülkiyet konusundaki ticari sürtüşmeler ve özellikle ABD’nin sahip olmadığı hipersonik füzeler alanında Çin’in askeri yapılanması, ikili ilişkilerde gerginliğe sebep olan temel meselelerdir.[x]
Son temaslar esnasında Wang, ulusal kalkınmada “güçlü bir iç ivmeye” sahip olduklarını, bunun “durdurulamayacağını” ve “Çin halkının meşru kalkınma hakkından mahrum bırakılamayacağını” aktarmıştır.[xi] Buradan da yola çıkarak, ikili ilişkilerde karşılıklı güçlü mesajların verilmeye devam edeceği görülmektedir. Buna rağmen tarafların diyalog kurmaya çalışarak tansiyonu düşürmeye çalıştıkları da ortadadır.
[i] “Biden’s Adviser Meets China Foreign Minister in Bid to Ease Tensions”, Reuters, https://www.aljazeera.com/news/2023/9/17/bidens-adviser-meets-china-foreign-minister-in-bid-to-ease-tensions, (Erişim Tarihi: 19.09.2023).
[ii] “Biden’s National Security Adviser Secretly Meets China’s Foreign Minister in bid to Ease Strained Ties”, National Broadcasting Company News, https://www.nbcnews.com/news/us-news/national-security-advisor-meets-china-foreign-minister-sullivan-rcna105458, (Erişim Tarihi: 19.09.2023).
[iii] “Biden’s National Security Advisor Secretly Meets China’s Foreign Minister in bid to Ease Strained Ties”, National Broadcasting Company Connecticut, https://www.nbcconnecticut.com/news/politics/bidens-national-security-advisor-secretly-meets-chinas-foreign-minis,(Erişim Tarihi: 19.09.2023).
[iv] “Biden’s National Security Adviser Secretly Meets China’s Foreign Minister in bid to Ease Strained Ties”, National Broadcasting Company News, a.g.e., (Erişim Tarihi: 19.09.2023).
[v] “Antony Blinken Meets Chinese President Xi in Bid to Ease Soaring US-China Tensions”, ABC News, https://www.abc.net.au/news/2023-06-19/blinken-meets-chinese-president-xi-in-bid-to-ease-soaring-us-chi/102497996, (Erişim Tarihi: 19.09.2023).
[vi] “Biden’s National Security Adviser Secretly Meets China’s Foreign Minister in bid to Ease Strained Ties”, National Broadcasting Company News, a.g.e., (Erişim Tarihi: 19.09.2023).
[vii] “Antony Blinken Meets Chinese President Xi in Bid to Ease Soaring US-China Tensions”, ABC News, https://www.abc.net.au/news/2023-06-19/blinken-meets-chinese-president-xi-in-bid-to-ease-soaring-us-chi/102497996, (Erişim Tarihi: 19.09.2023).
[viii] “Biden’s Adviser Meets China Foreign Minister in Bid to Ease Tensions”, Reuters, https://www.aljazeera.com/news/2023/9/17/bidens-adviser-meets-china-foreign-minister-in-bid-to-ease-tensions, (Erişim Tarihi: 19.09.2023).
[ix] Aynı yer.
[x] “Top US and Chinese Diplomats Meet in Malta to Smooth Strained Relations”, The Guardian, https://www.theguardian.com/world/2023/sep/17/china-united-states-jake-sullivan-wang-yi-meeting-malta, (Erişim Tarihi: 19.09.2023).
[xi] Aynı yer.
