Japonya Başbakanı Fumio Kishida, 1 Mayıs 2024 tarihinde Fransa, Brezilya ve Paraguay’a yapacağı resmi ziyaretler için ülkeden ayrılmış ve ilk durağı olan Fransa’da bir dizi önemli temasta bulunmuştur. Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü’nün (OECD) bakanlar konseyi toplantısının açılışına ve ayrıca üretken yapay zeka konulu bir etkinliğe de katılan Kishida, ayrıca Elysee Sarayı’nda Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’la da önemli bir görüşme gerçekleştirmiştir.
Bu temaslarla birlikte iki ülke, Karşılıklı Askeri Erişim Anlaşması’nın (RAA) imzalanması konusunda görüşmelere başlamıştır.[1] İşbu anlaşmanın askeri işbirliğini kolaylaştırması ve iki güç arasındaki birlikte çalışabilirliği teşvik etmesi beklenmektedir.
Batılı güçlerin son yıllarda Asya-Pasifik’teki ikili ve çok taraflı askeri tatbikatlarını artırdığı bir dönemde müttefikler arasındaki karşılıklı erişim anlaşmaları giderek önem kazanmaktadır. Bu bağlamda hem Paris hem Tokyo nezdinde söz konusu anlaşmanın imzalanması yönündeki niyetler uzun zamandır dile getirilmekteydi. Nitekim donanma ve birlik ziyaretlerinin ve aynı zamanda askeri teçhizatın konuşlanmasına imkân veren bu tür erişim anlaşmaları, taraflar arasındaki askeri işbirliğini de üst düzeye çıkarmaktadır.
Japonya’nın bugüne kadar karşılıklı erişim anlaşmaları imzaladığı veya imzalamayı planladığı ülkeleri şu şekilde özetleyebiliriz:[2]
İmza edilenler:
- Hindistan (10 Eylül 2020)
- Avustralya (6 Ocak 2022)
- İngiltere (5 Mayıs 2022)
Müzakere Sürecindekiler:
- Filipinler
- Fransa
Planlananlar:
- Endonezya
- Tayland
Japonya, aynı zamanda 1951 tarihli Güvenlik Anlaşması çerçevesinde Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) yurtdışındaki en büyük birliğine de ev sahipliği de yapmaktadır. Japonya, Tayvan meselesi, bölgede seyrüsefer özgürlüğü ve ticari anlaşmazlıklar da dahil olmak üzere bölgesel güvenlik endişelerin ortasında özellikle Batılı müttefikleriyle savunma bağlarını güçlendirmeye çalışmıştır.
Pasifik’teki jeopolitik belirsizlik ve gerginliklerinin tırmandığı bir dönemde Fransa, bölgedeki topraklarını ve vatandaşlarını korumak adına askeri hazırlıklarını ve konuşlanmasını hızlandırmaktadır. ABD, İngiltere, Avustralya gibi diğer müttefiklerin gerisinde kalmak istemeyen Fransa, bu anlamda Japonya’yla imzalanacak karşılıklı erişim anlaşmasını ve devamında kurulacak askeri işbirliğini çok değerli görmektedir.
Aralık 2023 tarihinde Fransa ve Japonya, savunma ve nükleer enerji alanındaki işbirliğini yoğunlaştırmayı amaçlayan bir “ortak yol haritası” kabul etmiş, aynı zamanda “uluslararası krizler karşısında yakın koordinasyon” konusunda da anlaşmıştı.[3] 21 sayfalık söz konusu ortak yol haritasında taraflar; “bölgesel istikrarı ve uluslararası kurallara dayalı düzeni tehlikeye atan her türlü eyleme karşı çıkma” konusundaki endişeleri dile getirmiştir.[4]
Halihazırda Fransa’nın Pasifik’teki askeri varlığı; yedi gemi, dokuz uçak ve yaklaşık 7.000 askeri personelden oluşmaktadır. Bunun yanı sıra Fransa; Japonya ve Avustralya gibi diğer bölgesel güçlerle rutin olarak ortak deniz tatbikatları düzenlemektedir. 2023 yılında Fransa ve Japonya, Yeni Kaledonya’da ilk kara kuvveti ortak tatbikatı olan “Brunet-Takamori Tatbikatı”nı icra etmişti.[5]
Diğer yandan Fransa, ABD’nin Asya-Pasifik’teki kutuplaştırıcı siyasetinden de kendisini ayrıştırmaktadır. Bu anlamda Paris, Washington’un bölgede ittifaklar kurmak suretiyle Pekin’i kuşatma stratejinin peşine takılmayan nadir ülkelerden biridir. Diğerleri; Hindistan, Endonezya ve diğer Güneydoğu Asya ülkeleri olarak sıralanabilir.
Fransa, Japonya’yı Asya-Pasifik stratejinde çok daha farklı bir yere konumlandırmaktadır. Hatırlatmak gerekirse 2023 yılı Haziran ayında yapılan NATO Vilnius toplantısının ardından Fransa, Tokyo’da bir NATO irtibat ofisi açılması planlarına sonuna kadar karşı çıkmıştır. Aslında Fransa, burada ABD’nin Asya-Pasifik politikalarının doğrudan, açık ve ısrarlı bir şekilde karşısında durmuş ve bölge siyasetinde onun peşine takılmayacağının net mesajını vermişti. Bu bakımdan Japonya’yla kurulacak askeri ortaklık, Fransa’nın Asya-Pasifik’teki kendi çıkarları, hedefleri ve prestiji açısından çok kıymetli bir yer tutacaktır.
[1] “France, Japan Launch Talks On Reciprocal Troop Access Agreement”, Strat News Global, https://stratnewsglobal.com/world-news/france-japan-plan-troop-access-deal/, (Erişim Tarihi: 03.05.2024).
[2] “ANKASAM İnfografik: Japonya’nın Diğer Devletlerle İmzaladığı Karşılıklı Erişim Anlaşmaları”, ANKASAM, https://www.ankasam.org/ankasam-infografik-japonyanin-diger-devletlerle-imzaladigi-karsilikli-erisim-anlasmalari/, (Erişim Tarihi: 03.05.2024).
[3] “Japanese PM sets off on six-day trip to France and Latin America”, RFİ, https://www.rfi.fr/en/international/20240501-japanese-pm-sets-off-on-six-day-trip-to-france-and-latin-america, (Erişim Tarihi: 03.05.2024).
[4] Aynı yer.
[5] Aynı yer.
