Japonya, her ne kadar coğrafi olarak doğuda yer alsa da gerek müttefiklik ilişkileri gerek ideolojik konumlanışı gerek işbirliği çerçevesi, gerek jeostratejik ve jeoekonomik konumu ve gerekse de rekabet konjonktüründeki yeri hasebiyle Batılı aktörlerle birlikte hareket eden devlettir. Nitekim bu konum, Japonya’nın bölgede Çin ve Kuzey Kore’yle rekabet etmesine neden olmaktadır. Tüm bunlarla birlikte Japonya, Asya-Pasifik bölgesinde Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ve Güney Kore ile Kuzey Kore tehlikesine yönelik ortaklaşa düzenlenen tatbikatların üçüncü sac ayağını oluşturmaktadır. Bu tatbikatların aynı zamanda Çin’i çevreleme amacı güttüğüne yönelik iddialar da değerlendirildiğinde, Tokyo’nun dış politika üretim süreci ve güvenlik hedefleri bakımından da Batı perspektifine sahip bir ülke olduğu çıkarımı yapılabilir.
Tüm bunların yanı sıra Japonya’nın son zamanlarda Batı’ya daha da yaklaşmaya, daha proaktif bir dış politika izlemeye, kendi güvenliğini ve askeri gücünü artırmaya ve savunmasına çok daha fazla önem atfeden hamleler yapmaya başladığı söylenebilir. Zira Japonya’nın 2022 yılının Kasım ayından itibaren gerek Asya-Pasifik bölgesindeki ülkelerle gerekse de Batılı devletlerle ilişkileri incelendiğinde ve hayata geçirdiği güvenlik hamlelerine bakıldığında, bu durum daha iyi anlaşılabilmektedir. Örneğin Japonya’nın Asya-Pasifik bölgesinde ABD, Birleşik Krallık ve Avustralya’nın işbirliği vesilesiyle oluşturulan AUKUS Paktı’na girmesi gündeme gelmiş ve Tokyo yönetiminden bu duruma ilişkin herhangi olumsuz bir açıklama gelmemiştir.[1] Nitekim AUKUS’un bölgedeki Batı ittifakını tescilleyen ve Çin’i derinden etkileyen yapısı göz önünde bulundurulduğunda, Japonya’nın yönü çok daha iyi anlaşılabilmektedir.
Diğer taraftan Japonya, İtalya ve Birleşik Krallık’la birlikte yeni bir savaş uçağı geliştirme kararı almıştır. 9 Aralık 2022 tarihinde Japonya Başbakanı Fumio Kishida, İtalya Başbakanı Giogio Meloni ve İngiltere Başbakanı Rishi Sunak ortak bir bildiriyle söz konusu duyuruyu yapmışlar ve “Programın ABD, Kuzey Atlantik Anlaşması Örgütü (NATO), Avrupa, Asya-Pasifik ve küresel çaptaki ortaklarımızla birlikte çalışabilirliği genişletmesi gerektiğini düşünüyoruz.” demişlerdir.[2] Bu da Japonya’nın Batı’yla askeri işbirliğini arttırdığını göstermektedir.
Aynı zamanda 16 Aralık 2022 tarihinde Fumio Kishida’nın kabinesinin yeni ulusal güvenlik belgesinde Çin’i “eşi görülmemiş bir rakip” olarak tanımlayacağı söylenmiştir. Bununla beraber mevzubahis belgenin Japonya’nın savunma çerçevesinin yükseltilmesinin bir örneği olarak kendi hipersonik silahlarını geliştirmek de dahil olmak üzere uzun menzilli füzeler elde etme planlarını ortaya koyacağı belirtilmiştir.[3] Nitekim bu gelişme de Japonya’nın hem savunma geliştirme fikirlerini hem de Batı yönelimini ortaya koymaktadır.
Yine aynı kapsamda okunabilecek ve 16 Aralık 2022 tarihli iki gelişme daha bulunmaktadır. Bunlardan ilki, Japonya’nın Çin ve Kuzey Kore’nin oluşturduğu tehditleri gerekçe göstererek beş yıl içinde askeri harcamalarını ikiye katlayacağını açıklamasıdır. Nitekim Fumio Kishida, Japonya’nın savunma bütçesinin 2027 yılına kadar gayri safi yurt içi hasıla’daki (GSYİH) yerinin %2’ye çıkacağını söylemiştir.[4]
Dahası Japonya, bölgesel gerilimler artarken ve Ukrayna Savaşı endişeleri yükseltirken; kendisini Çin’i vurabilecek füzelerle silahlandıracak ve sıcak çatışmaya hazır hale getirecek olan 320 milyar dolarlık bir askeri yığınak inşa etmeye başlayacağını açıklamıştır.[5] Bu ise Japonya’nın İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra pasifist bir anayasayı kabul etmesinden beri güvenlik stratejisinde gerçekleştirdiği en önemi önemli revizyona işaret etmektedir.
Bununla birlikte 18 Aralık 2022 tarihinde Japonya Savunma Bakan Yardımcısı Toshiro Ino, Japonya’nın Kuzey Kore’nin faaliyetlerini güçlü bir biçimde kınadığını söylemiştir.[6] Aynı zamanda Japonya milletvekilleri, ülke içinde Çin karşıtlarını takip ettiği söylenen ve casusluk amacı güttüğü düşünülen iki Çin karakolunun kapatılması noktasında hükümete baskı yapmaya başlamıştır.[7] Nitekim mevzubahis durum, Tokyo yönetimini alarma geçirmiştir. Zira bu durum da ülke içerisinde Çin karşıtlığı düşüncesinin bulduğu karşılığı göstermesi bakımından oldukça mühimdir.
Öte yandan Japonya, nükleer reaktörlerin ömrünü uzatmak, eskilerini değiştirmek ve yenilerini inşa etmek için bir plan kabul etmiş ve yeni politika kapsamında mümkün olduğu kadar çok sayıda reaktörü yeniden başlatıp eskilerin de çalışma ömrünü 60 yıllık sınırın üzerine çıkararak mevcut reaktörlerin kullanımını en üst seviyeye ulaştıracağını belirtmiştir.[8] Bu da Tokyo tarafından izlenen proaktif politikaları kanıtlar niteliktedir.
Halihazırda Japonya askeri kapasitesini artırma amacıyla rekor miktarda bir bütçe açıklamıştır. 23 Aralık 2022 tarihinde Fumio Kishida tarafından onaylanan bütçyle Tokyo, bir sonraki yıl için askeri ve savunma harcamalarını 114,4 milyon yen; yani yaklaşık 863 milyar dolara çıkaran bir karar almıştır.
Söz konusu bütçenin ülkenin askeri tesisleri, savaş gemileri ve diğer gemiler için savunma harcamalarını finanse etmek maksadıyla kullanılacağı açıklanmıştır.[9] Bu bütçenin Japonya tarihinin en yüksek savunma bütçesi olması dikkat çekicidir.
Nihai olarak Rusya’nın Ukrayna’yı işgali, Çin’in bölgedeki faaliyetleri ve Kuzey Kore’nin artan nükleer gücüyle azalmayan balistik füze denemelerinin Japonya’nın güvenlik endişelerini oldukça arttırdığı ve Tokyo’yu hem Batı’ya yaklaşma konusunda hem de güvenlik ve savunma harcamaları hamleleri noktasında çok daha proaktif bir yapıya yönelttiği söylenebilir.
Hülasa Batı, ABD ve NATO’nun bölgedeki etkinlikleri, Pekin ile Pyongyang’ın yarattığı endişeler ve Batı’nın “Çin tehdidi” söylemi devam ettikçe Japonya’nın 2022 yılının sonunda başlattığı mevzubahis sürecin 2023 senesinde de aynı şekilde hatta artarak devam edeceği öngörülebilir.
[1] “Japan Joining Aukus: The ‘Logical Choice’, but Would it Be A Full Partner in the Alliance?, South China Morning Post, https://www.scmp.com/week-asia/politics/article/3200963/japan-joining-aukus-logical-choice-would-it-be-full-partner-alliance, (Erişim tarihi: 26.12.2022).
[2] “Japan, Italy, and the U.K. Are Teaming Up on a Secret New Fighter Jet”, Popular Mechanics, https://www.popularmechanics.com/military/weapons/a42218929/japan-italy-uk-new-fighter-jet/, (Erişim Tarihi: 26.12.2022).
[3] “Japan Calls China Unprecedented Challenge in Security Shift”, Yahoo, https://news.yahoo.com/japan-call-china-unprecedented-challenge-095006630.html, (Erişim Tarihi: 26.12.2022).
[4] “Japan Defence: Chna Threat Prompts Plan to Double Military Spending”, BBC News, https://www.bbc.com/news/world-asia-64001554, (Erişim Tarihi: 26.12.2022).
[5] “Pacifist Japan Unveilse Unprecedented $320bn Military Build-ıp”, Al Jazeera, https://www.aljazeera.com/news/2022/12/16/pacifist-japan-unveils-unprecedented-320bn-military-build-up, (Erişim Tarihi: 26.12.2022).
[6] “Japan Protests N. Korea’s Latest Missile Launches”, News.com.au, https://www.news.com.au/national/japan-protests-n-koreas-latest-missile-launches/video/72c40174b38bd0dc5adab66e720f217d, (Erişim Tarihi: 26.12.2022).
[7] “Japan Urged to Root Out Secret ‘Chinese Police Stations’ Amid Spying Concerns”, This Week in Asia, https://www.scmp.com/week-asia/politics/article/3204054/japan-urged-root-out-secret-chinese-police-stations-amid-spying-concerns, (Erişim Tarihi: 26.12.2022).
[8] “Japan Adopts Plan to Maximize Nuclear Energy, in Major Shift”, AP News, https://apnews.com/article/russia-ukraine-business-japan-climate-and-environment-02d0b9dfecc8cdc197d217b3029c5898, (Erişim Tarihi: 26.12.2022).
[9] “Japan Unveils Record Budget in Boost to Military Capacity”, CNA, https://www.channelnewsasia.com/asia/japan-unveils-record-budget-boost-military-capacity-3164996, (Erişim Tarihi: 26.12.2022).
