16 Mart 2023 tarihinde gerçekleşen Yoon Suk-yeol-Fumio Kişida görüşmesi sonrasında Seul-Tokyo hattındaki ilişkilerde her zamankinden daha olumlu bir atmosfer yakalamıştır. Gerek iki devlet arasında uzun süredir devam eden sorunların çözümüne yönelik adımların atılması gerekse de Kuzey Kore’nin bölge devletlerinin güvenlik algılarında yarattığı etki, Güney Kore ve Japonya’nın ikili ilişkilere yeni bir boyut kazandırma çabalarında belirleyici rol oynamıştır. Kuşkusuz Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) müttefiki olan iki devletin derinleşen ilişkileri, ABD’nin çıkarları ve beklentileriyle örtüşmektedir.
Özellikle de zorla çalıştırma tazminatı sorununun çözümüne yönelik adımların atılmasının ardından gerçekleşen ticari yakınlaşma, Tokyo’nun 2019 senesinden bu yana akıllı telefon çip ve ekran üretiminde kullanılan bazı ihracat ürünleri için zaruri hale getirdiği ek denetimleri kaldırmasıyla pekiştirilmiştir. Bununla birlikte ikili ticaret hacmi 80 milyar doları aşan iki ekonominin 2023 yılında bu rakamı daha da arttırması beklenmektedir. Dahası Güney Kore-Japonya ticari ilişkilerinin 2017-2018 yılındaki yapıya geri dönmesi halinde Güney Kore’nin Japonya’ya ihracatının 2,69 milyar dolar bandında seyretmesi beklenmektedir.[1]
Ticari yakınlaşma devam ederken 13 Nisan 2023 tarihinde Güney Kore Kültür Spor ve Turizm Bakanı Park Bo-gyoon ile Japon mevkidaşı Saito Tetsuo arasında turizmin geliştirilmesi için gerekli adımların tartışıldığı bir görüşme de gerçekleşmiştir.[2] Söz konusu görüşmenin sonucunda Park, turizm alanında işbirliği konusunda anlaştıklarını ifade etmiştir. Bununla birlikte Park, son dönemde Güney Kore’yi ziyaret eden Japon turist sayısında artış gözlemlendiğini; fakat hala Japonya’yı ziyaret eden Güney Koreli turist sayısı karşısında bunun çok az olduğunu dile getirmiştir.
Ekonomik münasebetlerin yanı sıra askeri ve siyasi ilişkilerde de artan bir pozitif eğilim söz konusudur. Dijital dünya da dahil olmak üzere birçok alanda derinleşen Çin-ABD rekabetinin etkisiyle Japonya doğrudan; Güney Kore ise dolaylı olarak Çin’e ilişkin kayda değer ölçüde endişelere sahip olmuştur.
Güney Kore’nin güvenlik algısının Kuzey Kore ve nükleer tehdit çevresinde şekillendiği bilinmektedir. Bilhassa Çin’in Kuzey Kore’yle yakın ilişkilere sahip olması Güney Kore’nin kaygılarını arttırmaktadır. Ayrıca mevzubahis yakınlık, Kuzey Kore’nin aldığı kararlarda etki sahibi olabilecek yegâne aktörün Pekin olduğuna işaret etmektedir. Bu noktada Çin, Güney Kore açısından hem negatif hem de pozitif görünüme sahiptir. Japonya ise Çin’in artan ekonomik ve askeri faaliyetleri nedeniyle etkisi dünyanın birçok yerine uzanan nüfuzunu bir tehdit unsuru olarak görmektedir.
ABD dahil olmak üzere bahse konu olan üç devletin müşterek güvenlik algısına sahip olmaları hasebiyle ortak askeri ve siyasi faaliyetlerde bulunacakları ve var olan ilişkilerini geliştirecekleri öngörülebilir. Nitekim 15 Nisan 2023 tarihinde Güney Kore Savunma Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada 14 Nisan 2023 tarihinde gerçekleşen “13. Üçlü Savunma Görüşmeleri” sonucunda Japonya, Güney Kore ve ABD arasında anti-füze ve denizaltı tatbikatlarının düzenli olarak tekrarlanmasına yönelik karar alındığıaçıklanmıştır.[3]
Tüm bu gelişmelere ek olarak medyaya yansıyan haberlere göre, ABD-Güney Kore istihbarat işbirliğinin Japonya’yı da kapsayacak şekilde genişletilmesi ihtimali ortaya çıkmıştır. 15 Mart 2023 tarihinde Washington ziyaretinden dönen Güney Kore Ulusal Güvenlik Baş Danışman Yardımcısı Kim Tae-hyo, havalimanında verdiği demeçte Japonya’nın mevcut Güney Kore-ABD istihbarat ittifakına katılmasının gündemde olduğunu belirtmiştir.[4] Bu gelişmenin mevcut Japonya-Güney Kore Genel Güvenlik ve Askeri İstihbarat Anlaşması’nı (GSOMIA) normalleştirme çabaları sürerken ortaya çıkması ise ABD’nin de Japonya ile Güney Kore arasındaki ilişkilerin daha iyi hale gelmesini arzuladığı şeklinde yorumlanabilir.
Washington-Seul-Tokyo hattında mevzubahis gelişmeler yaşanırken; Rusya ile Kuzey Kore arasında da yeni bir anlaşmanın imzalandığı iddia edilmiştir.[5] ORF tarafından yayınlanan bir rapora göre Rus paralı asker şirketi Wagner, gıda ikmali karşılığında Kuzey Kore’den silah tedarik edecektir. Söz konusu durum, Ukrayna’daki savaşın yanı sıra bölgesel güvenlik açısından da çeşitli endişelere yol açmaktadır. Kuzey Kore’nin daha geniş hareket kabiliyetine sahip olmasıyla sonuçlanabilecek böyle bir hamle karşısında Seul-Tokyo-Washington üçlüsü arasındaki ilişkilerin daha da derinleşeceği öne sürülebilir.
Kısaca özetlemek gerekirse, ABD-Çin rekabeti ve Kuzey Kore’nin faaliyetleri, Asya-Pasifik Bölgesi’ndeki güvenlik endişelerinin önemli ölçüde artmasına sebep olmuştur. Bu kaygılar ise müşterek düşünceye sahip devletlerin her geçen gün daha yakın ilişkiler geliştirmesine kapı aralamaktadır. Bu durumun en bariz örneği de uzun süredir birçok soruna sahip olan Güney Kore ve Japonya arasındaki işbirliği arayışlarıdır. Zira iki ABD müttefiki devletin Kuzey Kore’nin askeri faaliyetleri neticesinde birbirlerine yakınlaştığı aşikardır. Yalnızca askeri ve
siyasi alanlarda değil; 2019 senesinden beri yürürlükte olan ek denetimlerin Japonya tarafından kaldırılmasının ardından ekonomik olarak da derinleşen ilişkiler, taraflar arasındaki münasebetlerin geleceği açısından önemlidir. Dolayısıyla ilerleyen dönemlerde ABD-Güney Kore-Japonya ittifakının daha da derinleşeceği öngörülebilir.
[1] “S. Korean Exports to Japan to Rise If Ties Normalize: Report All News 15:29 March 19, 2023”, Yonhap News Agency, en.yna.co.kr/view/AEN20230319002600320#:~:text=Japan%20accounted%20for%204.5%20percent,Commerce%20and%20Industry%20(KORCHAM)., (Erişim Tarihi: 19.03.2023).
[2] “S. Korea, Japan Agree to Boost Tourism”, Yonhab News Agency, en.yna.co.kr/view/AEN20230415002100320, (Erişim Tarihi:15.04.2023).
[3] “S. Korea, U.S., Japan agree to Hold Missile Defense, Anti-Sub Drills Regularly to Counter N. K. Threats”, Yonhap News Agency, en.yna.co.kr/view/AEN20230415000600325, (Erişim Tarihi: 15.04.2023)
[4] “Korea, U.S. Could Expand Intelligence Partnership to Include Japan”, Korea JoongAng Daily, koreajoongangdaily.joins.com/2023/04/16/national/diplomacy/Korea-United-States-intelligence-alliance/20230416162151247.html, (Erişim Tarihi: 16.04.2023):
[5] “Russia-North Korea Deal ‘Food for Weapons’ Raises Geopolitical Concerns”, Mint, www.livemint.com/news/world/russianorth-korea-deal-food-for-weapons-raises-geopolitical-concerns-11681543498449.html, (Erişim Tarihi: 15.04.2023).
