3 Haziran 2024 tarihinde Portekiz Başbakanı Luis Montenegro, diğer Avrupa Birliği (AB) ülkelerinin izinden giderek ve Avrupalıların bloğun siyasetini sağa doğru yönelteceği bir seçimde oy kullanmadan önce bazı göçmenlik kurallarını sıkılaştıracak yeni bir planı duyurmuştur. Daha adil ve refah bir toplum oluşturma amacında olduklarını belirten Luis, sınırların tamamen açılmasının mümkün olmadığını vurgulamıştır.
Portekiz, AB ülkeleri arasında göçmenlere en açık olanlardan biri olmuştur. 2017 yılında dönemin Başbakanı António Costa tarafından onaylanan göçmenlik yasası halen yürürlüktedir. Bu yasa, çalışma izni olmadan gelen kişilerin basit bir ilgi beyanı sunumuyla düzenlenmesine izin vermiştir. Mevcut Başbakan Luís Montenegro ise Muhafazakar Demokratik İttifak Koalisyonu’nun lideri olarak, ülkenin göç politikasında yapılan değişikliği savunarak, göçmenleri karşılama kapasitesinin aşırı derecede kötüye kullanılmasına yol açan bazı mekanizmaları sona erdirmek istediklerini belirtmiştir. Hükümet, “çıkar tezahürü” olarak bilinen ve yıllarca AB üyesi olmayan göçmenlerin iş sözleşmesi olmadan Portekiz’e taşınmasına ve bir yıl boyunca sosyal güvenlik primi ödedikten sonra oturma talebinde bulunmasına izin veren yaygın olarak kullanılan bu mekanizmayı yasaklama kararı almıştır.[1]
Eski Başbakan António Costa, göç politikasının sıkılaştırılması gerektiğini belirtmiştir. Ancak fırsat arayan, nitelikli ve ihtiyaç duyulan kişilere kapıların açık olması gerektiğini de vurgulamıştır. Bu açıklamalar, önceki yönetimden daha farklı bir göç politikası izlendiğini göstermektedir. Dönemin Cumhurbaşkanı Marcelo Rebelo de Sousa tarafından ilan edilen mekanizmanın sona ermesiyle birlikte göçmenlerin ülkeye taşınmadan önce bir iş sözleşmesine sahip olmaları gerekmektedir. Bu yeni düzenleme, nitelikli profesyonellerin, öğrencilerin, Portekizce konuşulan ülkelerden gelenlerin ve aile birleşimi arayanların girişine öncelik verileceğini ifade etmektedir.
Portekiz’de André Ventura liderliğindeki sağ partisi Chega, mart ayındaki genel seçimlerde başarılı bir performans sergileyerek parlamentodaki temsilini dört katına çıkarmıştır. Demokratik İttifak Hükümeti, Chega’nın desteğine ihtiyaç duymaktadır. Bu durum sağ siyasetin güçlenerek yükselmesi anlamına gelmektedir.
Avrupa’dan başka örnekler vermek gerekirse, örneğin Karadağ’da yaklaşık 400.000 düzensiz göçmen bulunmakta ve hükümet bu sorunu çözmek için göç ve sınır ajansını yeniden yapılandırmayı ve personel sayısını artırmayı planlamaktadır. Bu plan, Avrupa’da sağ siyasetin yükselişiyle birlikte, hükümetlerin göç konusunda daha sert önlemler almasının bir göstergesidir.
Portekiz’de ise yaklaşık 800.000 göçmen bulunmaktadır ve bu göçmenler vergi mükelleflerinin %14’ünü oluşturmaktadır. 2022 yılında ekonomiye 1,6 milyar avrodan fazla katkı sağlamışlardır, ancak yaklaşık 257 milyon avro değerinde sosyal yardım almaktadırlar. Göçmenler, önemli katkılarda bulunmalarına rağmen güvencesiz işlerde çalışma ve düşük maaşlarla karşı karşıya kalma riski taşımaktadır. Göç Gözlemevi, bazı sektörlerin yabancı işçiler olmadan çökebileceğini de vurgulamaktadır.[2]
Portekiz’de eski Başbakan António Costa döneminde, göçmenler uzun süredir ikamet ve diğer belgeleri almak için ciddi gecikmelerle karşılaşmıştır. Bu durum, birçok kişinin konut ve işlere erişimini de zorlaştırmıştır.
Lizbon’da sunulan Göç Eylem Planı, çatışmaların kaynağı olan istisnai rejimin sona erdiğini onaylamaktadır. Yeterince etkin çalışmadığı belirtilen Entegrasyon, Göç ve İltica Ajansı , 2023 yılında 180.000 göçmenin durumunu düzenlemiş, ancak 400.000 kişilik bir gözetimsiz talep listesi biriktirmiştir. Yasal değişiklikler, halihazırda idari süreçleri devam eden kişileri etkilemeyecektir.[3]
Chega Partisi, göç politikasını ana odak noktası olarak kullanmaktadır. Yeni kural, nitelikli işgücü ve yabancı üniversite öğrencilerini çekmeyi hedeflemektedir. Sınır kontrolü, Yabancılar ve Sınırlar Birimi tarafından yapılacaktır. Entegrasyon, Göç ve İltica Ajansı daha fazla personelle güçlendirilecektir.
Portekiz, göçmenlik süreçlerini kolaylaştırmak, şeffaflığı sağlamak ve ülkedeki göçmenlerin acil ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla bu önlemleri uygulamaktadır. Bu adım, hükümetin artan sayıda yabancı yerleşik karşısında göçü etkili ve sorumlu bir şekilde yönetme taahhüdünü vurgulamaktadır.
Göç Eylem Planı, gayrimenkul alımları karşılığında ikameti kolaylaştıran altın vizeler ve göçmen entegrasyon projelerine sosyal yatırımlar için oturma izni gibi önlemleri içermektedir. Portekiz Hükümeti ise Lizbon’da 200 kişilik bir acil durum kabul merkezinin açıldığını duyurarak barınacak yeri olmayan yeni gelen göçmenlere ev sahipliği yapacaklarını belirtmiştir.[4]
[1] “Portekiz göç kurallarını sertleştirdi”, Reuters, https://www.reuters.com/world/europe/portugal-toughens-migration-rules-after-swing-right-2024-06-03/, (Erişim Tarihi:03.06.2024).
[2] Aynı yer.
[3] “Portekiz politikasını değiştirdi ve göçmenleri düzenli hale getirmek için kuralı sıkılaştırdı”, Morning Express, https://morningexpress.in/portugal-changes-its-policy-and-tightens-the-rule-to-regularize-immigrants/,(Erişim Tarihi: 03.06.2024)
[4] “Portekiz politikasını değiştirdi ve göçmenleri düzenli hale getirmek için kuralı sıkılaştırdı”, Morning Express, https://morningexpress.in/portugal-changes-its-policy-and-tightens-the-rule-to-regularize-immigrants/, (Erişim Tarihi: 03.06.2024).
