Dünyada artan tansiyon, günümüzde birçok açıdan küresel sistemi ve ekonomiyi olumsuz etkilemektedir. Covid-19 salgınıyla birlikte derinleşen ekonomik sorunlar, sağ hareketlerin, popülist söylemlerin ve saldırgan politikaların ön plana çıkmasına neden olmuştur. Devletler, diyaloga açık olduğunu belirtse de sert güç kullanmaya daha meyilli hale gelmiştir. Bu bağlamda farklılıklar belirginleşirken; uzlaşı zemini de azalmaktadır. Rusya-Ukrayna Savaşı ise artan gerilimin ve rekabetin sıcak çatışmaya dönüştüğü nokta olmuştur. Ayrıca savaş ortamının getirdiği olumsuz etki, sorunların daha da derinleşmesine yol açmıştır.
Artan tansiyonla birlikte oluşan güvenlik ikilemi, devletlerin tehdit algısını şekillendirirken; bölgesel rekabeti daha belirgin hale getirmiştir. Bu süreçte bilhassa güç ve saygınlık kaybeden bir devletler, kolay lokma olarak görülmeye başlamıştır. Bu yüzden de gücünü koruduğunu düşünen aktörler açısından sert gücün önemi artmıştır. Zira bu devletlerde yumuşak güçle uzun süredir uygulayamadığı politikaları uygulayabileceği düşüncesi güçlenmiştir. Diğer yandan zayıflayan devletler de hala güçlü olduğunu gösterebilmek için sert güce daha fazla yönelmiştir. Bahse konu olan durum siyasi, ekonomik ve askeri kapasiteleri fark etmeksizin devletlerin nazarında askeri yöntemlerin geçmişe kıyasla daha makul bir seçenek olarak görülmesine yol açmıştır.
Günümüzdeki en önemli rekabetlerden biri de Rusya ile Japonya arasında cereyan etmektedir. Moskova ve Tokyo, aralarındaki sorunların çözülmesi ve bölgedeki tartışmalı adalar durumunun netleştirilmesi maksadıyla çeşitli temaslarda bulunmuştur. Özellikle Japonya Eski Başbakanı Shinzo Abe döneminde taraflar arasında çeşitli görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Rusya’nın soğuk tavrına rağmen tartışmalı adalar konusuna yönelik bir anlaşmanın imzalanabileceği ve belki de bazı adaların Japonya’ya bırakılabileceği düşünülmüştür.[1]
Rusya ile Japonya arasındaki olumlu havaya rağmen herhangi bir uzlaşı sağlanamamıştır. Ayrıca bölgede askeri faaliyetler yoğunlaşmakta ve tansiyon zaman zaman yükselmektedir. Örneğin 2020 yılının aralık ayında çıkan haberlere göre Rusya, Kuril adalarına S-300 hava savunma sistemi göndermiştir.[2] Bu gelişme, bölgenin militarize edilmesinin sadece bir örneğidir. Zira Rusya, Japonya’nın tepkisine rağmen bölgeye silah göndermekte ve askeri tatbikatlar düzenlemektedir.[3]
Söz konusu gerilim, Rusya-Ukrayna Savaşı’yla birlikte şiddetlenmiştir. Nitekim Moskova’ya karşı alınan yaptırım kararlarına Tokyo’nun katılması sebebiyle iki ülke arasındaki ilişkilerin kopma noktasına geldiği söylenebilir. Özellikle de Rusya’nın Japonya’ya karşı başlattığı askeri müdahalelerin sonucunda Tokyo, Moskova’ya yaptırım uygulama kararı almıştır. Rusya ise 2022 yılının Mart ayında aldığı bir kararla Japonya’yı “dost olmayan ülkeler” listesine dahil etmiştir.[4] Bunun üzerine Tokyo yönetimi de aynı yılın Nisan ayında yeni bir karar alarak Rusya’nın “ticaret statüsünde en çok gözetilen ülke” unvanını iptal etmiştir.[5] Ardından Japonya, Rusya’ya uygulanan yaptırımların kapsamını genişletmiş ve bilimsel araştırma kurumları da dahil olmak üzere bazı teknoloji ürünlerinin Rusya’ya ihraç edilmesini yasaklamıştır.[6]
Devletler arasındaki bu gerilim sahaya da yansımış ve bölgedeki gerilimin tırmanmasına neden olmuştur. Bilhassa Japonya’nın üzerinde hak iddia ettiği adalarda Rusya, askeri tatbikatları yoğunlaştırmış ve faaliyetlerinin kapsamını genişletmiştir.
2022 yılının Mart ayında gerçekleştirilen kapsamlı tatbikat, dünya gündeminin bir anda Rusya’nın doğusunda yoğunlaşmasına sebebiyet vermiştir. 3.500 askerin katıldığı tatbikatta Moskova yönetimi, Su-35 savaş uçakları, Mi-8 helikopterleri, Bastion-P kıyı savunma sistemleri, T-72B3 tankları ve Orlan-10 insansız kava araçları kullanılmıştır.[7] Rusya, Ukrayna’da önemli kayıplar yaşamasına rağmen Japonya’da gerçekleştirdiği askeri tatbikatla iki cephede mücadele edebileceğinin mesajını vermiştir.
Taraflar arasındaki gerilim, önemli bir sorunun bulunduğunu göstermektedir. Çünkü Rusya-Ukrayna Savaşı’nın ardından iki ülke arasında hala egemenlik konusunda sorunların olduğu ve bu nedenle resmi bir barış anlaşmasının imzalanmadığı; dolayısıyla aktörlerin teknik açıdan savaşta oldukları hatırlanmıştır.[8] Rusya, bölgedeki askeri varlığını arttırırken; uzun menzilli bombardıman uçakları da dahil olmak üzere bölgeye 320 Rus savaş uçağı konuşlandırmıştır. Bu gelişmeyle beraber bölgedeki Rus hava gücü, Japonya Hava Öz Savunma Kuvvetleri seviyesine ulaşmıştır.[9]
Bölgede yaşanan gerginlik nedeniyle Rusya, Japonya’yı suçlamaktadır. Zira 2022 yılının Kasım ayında Rusya’nın Tokyo Büyükelçisi makamında bulunan ve günümüzde Rusya Dışişleri Bakan Yardımcılığı görevini sürdüren Mikhail Galuzin, Moskova’ya uygulanan yaptırımlara katılan Tokyo’yu, ilişkiyi gerginleştirmekle suçlamıştır.[10]
Sonuç olarak Rusya, Japonya’yla resmi bir barış anlaşması imzalanmadığı için teknik olarak bitmemiş bir savaşın varlığını dikkate alarak hareket etmektedir. Zira Galuzin’in Japonya’ya yönelik yaptığı açıklama düşünüldüğünde Moskova, yaptırımlara katılan ülkelerin tarafını belirlediğini düşünerek mesaj vermektedir. Bu noktada Kremlin yönetimi, çeşitli kayıplarına rağmen kendisine karşı olumsuz tutum sergileyen devletlere karşı askeri tatbikatlar düzenleyerek hala güçlü olduğu mesajını vermektedir. Ancak bu durum, Rusya’nın ekonomisini zorlayabilir. Elbette gerilimin tırmanmasından en çok Amerika Birleşik Devletleri (ABD) kârlı çıkacaktır. Zira Japonya, ordusunu ABD’nin desteğiyle güçlendirmeyi planlamaktadır.
[1] Ike Barrash, “Russia’s Militarization of the Kuril Islands”, CSIS, https://www.csis.org/blogs/new-perspectives-asia/russias-militarization-kuril-islands, (Erişim Tarihi: 03.01.2023).
[2] “Russia Deploys Missiles to Pacific Islands Claimed by Japan”, AP, https://apnews.com/article/international-news-world-war-ii-kuril-islands-japan-russia-15dbd41dba12496daaeb1b59e5244681, (Erişim Tarihi: 03.01.2023).
[3] “Japan Protests Russian Military Drills on Disputed Island”, The Moscow Times, https://www.themoscowtimes.com/2019/08/05/japan-protests-russian-military-drills-on-disputed-island-a66711, (Erişim Tarihi: 03.01.2023).
[4] “Russia Adds Japan to ‘Unfriendly’ Countries, Regions List in Sanctions Countermeasure”, The Mainichi, https://mainichi.jp/english/articles/20220308/p2a/00m/0na/007000c, (Erişim Tarihi: 03.01.2023).
[5] “Japan Formally Revokes Russia’s ‘Most Favored Nation’ Status”, Bloomberg, https://www.bloomberg.com/news/articles/2022-04-20/japan-formally-revokes-russia-s-most-favored-nation-status?leadSource=uverify%20wall, (Erişim Tarihi: 03.01.2023).
[6] “Japan Announces Fresh Economic Sanctions Against Russia”, Reuters, https://www.reuters.com/world/asia-pacific/japan-announces-fresh-economic-sanctions-against-russia-2022-05-10/, (Erişim Tarihi: 03.01.2023).
[7] “After Ukraine, Russia ‘Intimidates’ Japan With Massive Military Drills Using Su-35 Jets, Bastion-P Missiles, Orlan UAVs”, The Eurasian Times, https://eurasiantimes.com/after-ukraine-russia-intimidates-japan-with-massive-military-drills/, (Erişim Tarihi: 03.01.2023).
[8] Ross McGuinness, “Russia is Still Officially at War with Japan. Here’s Why”, Yahoo News, https://uk.news.yahoo.com/russia-is-still-officially-at-war-with-japan-heres-why-143829535.html?guccounter=1&guce_referrer=aHR0cHM6Ly93d3cuZ29vZ2xlLmNvbS8&guce_referrer_sig=AQAAABeprpzTCB40-f2gJqJGfx72hg8dc4ZjRbom6Jxz47h81PK_0a9XhKI1MDqR_vpAcgf3D2P8cbMPyczX4yLS8gSmIbJDiauNLdzkmdh836mDp-C-nCPBwLe5itWbbBgPTJZoPKDzbx21Qu7ToRkPwdcfWBGK_21PY4vuP673F9Vp, (Erişim Tarihi: 03.01.2023).
[9] Junnosuke Kobara-Ryo Nakamura, “Russia Flexes Muscle Near Japan in Show of Two-Front Capability”, Nikkei Asia, https://asia.nikkei.com/Politics/International-relations/Russia-flexes-muscle-near-Japan-in-show-of-two-front-capability, (Erişim Tarihi: 03.01.2023).
[10] “Russian Ambassador Blames Japan for Strained Relations Between Other Countries”, PBS News Hour, https://www.pbs.org/newshour/world/russian-ambassador-blames-japan-for-strained-relations-between-other-countries, (Erişim Tarihi: 03.01.2023).
