26 Ekim 2023 tarihinde Rusya, nükleer deneme yasağını geri çekme kararı almıştır. Kapsamlı Nükleer Deneme Yasağı Anlaşması’nın (CTBT) onayının geri çekilmesine yönelik karar tasarısı, son onay için Devlet Başkanı Vladimir Putin’e gönderilecektir. Aynı saatlerde Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in gözetimindeki Rus Ordusu, nükleer saldırıyı simüle eden bir tatbikat icra etmiştir.[1] Rus Devlet televizyonu, Putin’in video konferans yoluyla üst düzey askeri yetkililerle tatbikatı yönlendirdiğini göstermiştir. Rusya Savunma Bakanı Sergey Şoygu, tatbikatın amacının “düşmanın nükleer saldırısına karşılık stratejik kuvvetler ile büyük ölçekli bir nükleer karşı saldırı pratiği yapmak” olduğunu belirtmiştir.[2]
Rusya’nın bu tür bir simülasyonu gerçekleştirmesi, uluslararası ilişkilerdeki gerginliği daha da artırabilir. Özellikle Ukrayna’daki çatışmanın sürdüğü bir dönemde bu tür bir hamle, Batı ile Rusya arasındaki ilişkileri daha da kötüleştirebilir. Benzer tatbikatlar her sonbaharda düzenlenmektedir. Ancak Şoygu’nun açıklamaları, Ukrayna’daki çatışmalar nedeniyle Rusya ile Batı arasındaki gerilimlerin yükseldiği bir döneme denk gelmesi nedeniyle dikkat çekicidir.
1996 yılında kabul edilen CTBT, dünya genelinde her türlü nükleer silah kullanımını yasaklamaktadır. Ancak anlaşma hiçbir zaman tam olarak uygulanmamıştır. Öte yandan bahse konu olan anlaşma, ABD’nin yanı sıra Çin, Hindistan, Pakistan, Kuzey Kore, İsrail, İran ve Mısır tarafından da henüz onaylanmamıştır.
Nükleer silahların hala uluslararası arenada büyük bir öneme sahip olduğu göz önüne alındığında, bu tür tatbikatlar ve anlaşmalardaki değişiklikler, küresel güvenlik konusunda önemli bir etki yaratabilir. Nükleer deneme yasağı, nükleer silahların yayılmasını sınırlamak ve küresel nükleer güvenliği artırmak amacıyla önemli bir adımdır.
CTBT, nükleer silahların geliştirilmesi ve yayılmasını sınırlamayı hedeflemektedir. Ancak bu anlaşmanın tam olarak uygulanmamış olması, dünya genelinde nükleer silahların kontrolünü zorlaştırmaktadır. Rusya’nın çekilme kararı, diğer ülkeleri benzer adımlar atmaya teşvik edebilir ve bu, küresel nükleer güvenlik açısından kaygı verici bir gelişme olabilir.
Nükleer silahların kontrolü ve yayılmasının önlenmesi, diplomatik çözümler ve müzakerelerle sağlanabilir. Rusya’nın ABD’yle stratejik istikrar ve silah kontrolü konularında diyaloğu yeniden başlatmaya yönelik Washington’un tekliflerini kabul etmemesi, uluslararası diplomasi ve müzakerelerin zorluğunu gözler önüne sermektedir.
Rusya’nın Batı’yı Ukrayna’ya askeri destek sunmaya devam etme noktasında caydırmak amacıyla nükleer denemelere yeniden başlama yoluna gidebileceği söylenebilir. Birçok Rus hükümet yetkilisi, nükleer denemelerin yeniden başlamasını desteklemektedir.
Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Sergey Ryabkov bu ayın başlarında Moskova’nın yasağa saygı göstereceğini ve nükleer denemelere sadece Washington’un bu adımı atması durumunda başlayacağını söylemiştir.[3] Ryabkov, 26 Ekim 2023 tarihinde Rus Dışişleri Bakanlığı’nın ABD’den stratejik istikrar ve silah kontrolü konularında diyaloğu yeniden başlatmaya yönelik teklifler aldığını, ancak Moskova’nın mevcut siyasi ortamda bunu kabul etmesinin mümkün olmadığını belirtmiştir.
Sergey Ryabkov, şu ifadeleri kullanmıştır:[4]
“Rusya’ya karşı derin bir düşmanlık politikası izleyen ABD, tutumunu gözden geçirmedikçe stratejik istikrar konusunda geçmişteki gibi yapılan bir diyaloğa dönüş imkansızdır.”
Sonuç olarak Rusya’nın CTBT’den çekilme kararı, uluslararası nükleer güvenlik açısından önemli bir sorunu gündeme getirmektedir. Bu gelişmeler, uluslararası diplomasi ve müzakerelerin önemini vurgulamaktadır. Nükleer silahların kontrolü ve yayılmasının önlenmesi için uluslararası işbirliğinin gerekliliği ortadadır.
[1] “Russian Forces Simulate Nuclear Strike as Upper House Rescinds Ratification of Test Ban Treaty”, Associated Press News, https://apnews.com/article/russia-putin-rescinds-nuclear-test-ban-8e0c0757781ab65ed4070c94aa02545e, (Erişim Tarihi: 26.10.2023).
[2] “Russian Forces Simulate Nuclear Strike as Upper House Rescinds Ratification of Test Ban Treaty”, The Hindu, https://www.thehindu.com/news/international/russia-simulates-nuclear-strike-as-upper-house-rescinds-ratification-of-test-ban-treaty/article67460506.ece, (Erişim Tarihi: 26.10.2023).
[3] “Russian Forces Simulate Nuclear Strike as Upper House Rescinds Ratification of Test Ban Treaty”, Associated Press News, https://apnews.com/article/russia-putin-rescinds-nuclear-test-ban-8e0c0757781ab65ed4070c94aa02545e, (Erişim Tarihi: 26.10.2023).
[4] Aynı yer.
