6 Mayıs 2024 tarihinde Rusya Savunma Bakanlığı’nın yaptığı açıklamaya göre, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Batılı liderlerin “Moskova’ya yönelik tehditlerine” yanıt olarak, özellikle Ukrayna yakınlarında konuşlandırılan kuvvetlerin de katılımıyla yakın gelecekte nükleer tatbikatların düzenlenmesi talimatını vermiştir. Tatbikatlarda, Güney Askeri Bölgesi’nin füze birimlerinin yanı sıra Rusya hava kuvvetleri ve donanmasının da yer alması beklenmektedir.
Rusya’nın stratejik nükleer kuvvetleri, düzenli olarak tatbikatlar düzenlemesine rağmen ilk kez taktik nükleer silahları içeren bir plan kamuoyuna duyurulmuştur. Taktik nükleer silahlar, tüm şehirleri yok etmeyi amaçlayan balistik füzeleri silahlandıran devasa savaş başlıklarına kıyasla daha düşük bir verime sahiptir. Nitekim taktik nükleer silahlar arasında hava bombaları, kısa menzilli füzeler için savaş başlıkları ve topçu mühimmatları bulunmaktadır. Bunlar savaş alanında kullanılmak üzere tasarlanmıştır. Rusya, büyük çoğunluğu Sovyetler Birliği’nden kalan dünyanın en büyük nükleer cephaneliğine sahiptir.[1]
Rusya Dışişleri Bakanlığı, tatbikatın geçtiğimiz günlerde Batılı yetkililerin yaptıkları “saldırgan açıklamalar” ve bazı NATO ülkelerinin giriştikleri “istikrarı bozucu eylemler” bağlamında değerlendirilmesi gerektiğini bildirmiştir. Açıklamada, İngiltere ve Fransa’nın Ukrayna’ya verdiği uzun menzilli füzeler ve ABD’nin Ukrayna’ya sağladığı ATACMS füze sistemlerinin Rusya’daki hedeflere saldırı düzenleme yeteneğine sahip olduğu vurgulanmıştır.
ABD’nin Rusya’ya karşı füze tehditlerini dünyanın muhtelif bölgelerine konuşlandırdığı fırlatma rampalarıyla artırdığını vurgulayan Rusya Dışişleri Bakanlığı, bir dizi NATO ülkesinin bu eylemlerinin Ukrayna’daki krizi NATO-Rusya arasında açık bir çatışmaya doğru tırmandırma girişimi olduğunu ifade etmiştir. Bakanlık, stratejik olmayan nükleer silahlarla yapılacak tatbikatın “Rusya’nın toprak bütünlüğünü ve egemenliğini koşulsuz olarak güvenceye almayı” amaçladığını duyurmuştur. ABD’nin Asya-Pasifik bölgesine ve Avrupa’ya benzer füze sistemleri yerleştirdiğini ve bu yüzden Rusya’nın da yeni orta ve kısa menzilli füzeler geliştireceğini de eklemiştir.[2]
Rusya’nın bahsettiği Batılı yetkililerin tehditleri, son haftalarda Fransa ve Birleşik Krallık’tan gelen açıklamalar üzerinde yoğunlaşmıştır. Örneğin Birleşik Krallık Dışişleri Bakanı David Cameron, 2 Mayıs 2024 tarihinde Kiev’e gerçekleştirdiği ziyaret sırasında Britanya’nın Ukrayna’ya “gerektiği sürece” yıllık olarak 3 milyar sterlin yardım yapacağını ve Ukrayna’nın elindeki İngiliz silahlarının kullanımının Kiev’in inisiyatifinde olduğunu, gerekli gördüğü durumda da Rus topraklarını vurmasının meşru olduğunu söylemiştir. Bu açıklama, Rusya tarafından oldukça tehditkâr karşılanmıştır.
İngiltere’nin Moskova Büyükelçisi Nigel Casey’i bakanlığa çağıran Rusya Dışişleri Bakanlığı, Cameron’un açıklamaları nedeniyle İngiliz Büyükelçiye nota vermiştir. Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Maria Zaharova, Londra’nın “Kiev’in İngiliz silahlarıyla Rus topraklarını vurabileceği” yönündeki tehditlerinin gerçekleşmesi halinde Rusya’nın Ukrayna ve ötesindeki İngiliz askeri unsurlarını vurma hakkına sahip olduğunu söylemiştir. Zaharavo, şu ifadeleri kullanmıştır:[3]
“Cameron’un düşmanca açıklaması, İngiltere’nin, Ukrayna’ya verilen uzun menzilli seyir füzelerinin Rus topraklarına karşı kullanılmayacağı yününde daha önce verdiği taahhütleriyle çelişmektedir. Cameron, bu yaklaşımı reddederek ülkesinin fiilen çatışma tarafı olduğunu kabul etmektedir. Rus tarafı, Cameron’ın ifadelerini, ciddi bir gerilim kanıtı ve Londra’nın çatışmalarda Kiev tarafında yer aldığı teyidi olarak değerlendiriyor. Ukrayna’nın İngiliz silahlarıyla Rus topraklarına yapacağı saldırılara yanıt olarak Rusya, Ukrayna’da ve Ukrayna dışında bulunan İngiltere’nin herhangi bir askeri unsur ve teçhizatı vurulabilecek.”
Gerilimi tırmandıran bir diğer açıklama da Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’dan gelmiştir. Fransız lider, 2 Mayıs 2024 tarihinde The Economist Dergisi’nde yayınlanan röportajında, Rusya’nın Ukrayna cephe hatlarını yarması ve Kiev’in böyle bir talepte bulunması halinde Ukrayna’ya Batılı askerlerin gönderilmesinin “meşru” bir şekilde gündeme gelebileceğini söylemiştir. The Economist, Macron’un bu röportajı geçen hafta verdiğini ve “Avrupa ölebilir” temalı dönüm noktası niteliğindeki konuşmasının ardından verdiğini belirtmiştir.[4]
Tatbikat duyurusu, aynı zamanda ABD’nin geçtiğimiz ay Kiev için uzun süredir ertelenen yardım paketini onaylamasının hemen ardından gelmiştir. Söz konusu paket, Rusya’nın yeni saldırıları karşısında cephe hatlarını güçlendirmeye çalışan Ukrayna’nın muhtaç olduğu askeri mühimmat akışını sağlamayı amaçlamaktadır. Rus güçleri, geçtiğimiz ay Ukrayna’nın doğu cephesi boyunca en az üç noktada yeni kazanımlar elde ederken Moskova, Amerikan yardımının büyük kısmı Ukrayna’ya ulaşmadan önce insan gücü ve mühimmat avantajını korumaya çalışmaktadır.[5]
Sonuç olarak Rusya’nın Ukrayna sahasında artan baskınlığı ve bu durumda savaşı sürüncemeden çıkarma çabası, Batı’nın Ukrayna’daki elini yükseltmesi sonucunu doğurmaktadır. Rusya’yı askeri ve ekonomik olarak yıpratmaya devam etmek isteyen Batılı güçler, Ukrayna’ya savaşı sürdürebilmesi için hem somut desteği artırmakta hem de Rusya’ya karşı daha saldırgan ve iddialı bir retorik kurmaktadır. Bu durumda Rus tarafının da savaşın başından beri belli aralıklarla ileri sürdüğü nükleer kozunu el yükselterek yeniden gündeme getirmesi kaçınılmaz olmuştur.
[1]“Rusya’dan Batı’ya Ukrayna uyarısı: Nükleer silah tatbikatı yapacağız”, Euronews, https://tr.euronews.com/2024/05/06/rusyadan-batiya-ukrayna-uyarisi-nukleer-silah-tatbikati-yapacagiz, (Erişim Tarihi: 10.05.2024).
[2]“Russia announces nuclear weapon drills after ‘provocative’ Western threats”, Al Jazeera, https://www.aljazeera.com/news/2024/5/6/russia-announces-nuclear-weapon-drills-after-provocative-western-threats, (Erişim Tarihi: 10.05.2024).
[3]“Zaharova: Londra’nın tehditleri gerçekleşirse İngiltere’nin askeri unsurlarını vurabiliriz”, Sputnik, https://anlatilaninotesi.com.tr/20240507/zaharova-londranin-tehditleri-gerceklesirse-ingilterenin-askeri-unsurlarini-vurabiliriz-1083573065.html, (Erişim Tarihi: 10.05.2024).
[4]“Macron doesn’t rule out troops for Ukraine if Russia breaks front lines”, Le Monde, https://www.lemonde.fr/en/france/article/2024/05/02/macron-doesn-t-rule-out-troops-for-ukraine-if-russia-breaks-front-lines_6670198_7.html, (Erişim Tarihi: 10.05.2024).
[5]Chernova A., et al., “Putin orders tactical nuclear weapons drills in response to Western ‘threats’”, CNN, https://edition.cnn.com/2024/05/06/europe/putin-tactical-nuclear-weapon-drill-russia-ukraine-intl/index.html, (Erişim Tarihi: 10.05.2024).
