Sri Lanka siyasetinin en güçlü ismi olarak bilinen Başbakan Mahinda Rajapaksa, 9 Mayıs 2022 tarihinde istifa etmiştir.[1] Sözcüsü Rohan Veliuita, söz konusu haberi paylaşan ilk isim olmuştur. İstifa kararı, Mahinda yanlıları ile hükümet karşıtı protestocular arasında çıkan çatışmalardan kısa bir süre sonra gelmiştir. Çatışmalarda aralarında bir iktidar partisi milletvekilinin de bulunduğu iki kişi ölmüş, yüzlerce kişi de yaralanmıştır. Aslında Rajapaksa, gücü elinde tutmak için elinden geleni yapmıştır. Ancak ülkedeki ekonomik kriz, kamuoyunun öfkesi ve son çatışmalardan sonra iktidarını korumayı başaramamıştır. Nitekim Rohan, Mahinda’nın “yeni bir koalisyon hükümeti” kurulmasının önünü açmak için istifa ettiğini açıklamıştır.
Mahinda, istifa mektubunu aynı zamanda kardeşi olan Cumhurbaşkanı Gotabaya Rajapaksa’ya sunmuştur. Ülke halkı, son birkaç haftadır iktidar partisinin büyük yolsuzluklarını, yurtdışında kara para aklanmasını ve emtia fiyatlarındaki kontrolsüz yükselişi protesto etmektedir. Zaten ülkenin dış borç nedeniyle iflas ettiği bildirilmiştir. Kısacası dış borç ve yaygın yolsuzluk nedeniyle ülke ekonomisi çökmüştür. Bu yüzden de ülke halkı, hükümetin istifası da dahil olmak üzere çeşitli talepleri içeren protesto gösterileri düzenlemiştir. Söz konusu protestolar, halen devam etmektedir.
Uluslararası basında çıkan haberlere göre protestocuların bir kısmı, başkent Kolombo yakınlarında vurularak öldürülmüştür. Şiddeti durdurmak için ülke çapında sokağa çıkma yasağı ilan edilmesine rağmen gösteriler sona ermemiştir. Ayrıca Mahinda Rajapaksa’nın ikinci oğlu ve Genelkurmay Başkanı Yoshitha Rajapaksa da eşiyle birlikte ülkeyi terk etmiştir. Daily Mirror, Bandaranaike Uluslararası Havaalanı’ndan Singapur’a geçtiklerini duyurmuştur. Genel kanaate göre Yoshitha, babası tarafından ülkeden gönderilmiştir. Zira Mahinda’nın ailesinin zarar görmesini engellemek amacıyla oğlunu ve gelinini güvenli bir şekilde ülke dışına yollaması makul bir olasılıktır.[2]
Mahinda’nın istifası, yeni bir birlik hükümetinin kurulmasının önünü açmıştır. Nitekim geçici bir hükümet kurulması yönünde çağrıda bulunulmuştur. Ancak muhalefet, henüz buna net bir yanıt vermemiştir. Hatırlanacağı üzere, 6 Mayıs 2022 tarihinde Sri Lanka Cumhurbaşkanı, devam eden siyasi krizi çözmek için kardeşine istifa etmesini önermiştir.
Özetle Sri Lanka, dış borca bağımlı bir ekonomi inşa ettiği için artık resmen iflas etmiştir. Ülkenin 5,1 milyar kredi borcu bulunmaktadır. Bu krediyi geri ödemesi ise mümkün gözükmemektedir. Dahası aylardır ülkede elektrik sıkıntısı yaşanmaktadır. Gıda, yakıt ve tıbbi ekipmanda korkunç fiyat artışları söz konusudur. Dolayısıyla bazı ürünler, piyasada bulunsa da fiyatları hızla yükselmektedir.Bu şartlar altında, sıradan insanların sıkıntı yaşamaları normaldir. Nitekim halk hareketi hasebiyle iktidar partisinin bazı üyeleri, efsanevi eski kriketçiler, doktorlar ve kabineden istifa eden 24 eski bakan duruma tepki göstermiştir. Protestocular, 9 Nisan 2022 tarihinden beri Gotabia Rajapaksa’nın ofisinin önünde eylem yapmaktadır. Hükümet yanlısı kesimler ise buradaki çadırlara saldırmıştır.[3] Mahinda Rajapaksa ise söz konusu olaylara kadar istifa etmemiştir. Aksine halkın temkinli davranması gerektiğini söylemiştir. Bahse konu olan gelişmeler yaşanırken; Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) Sri Lanka Büyükelçisi Julie Chung, şiddet olaylarının tam olarak soruşturulmasını ve şiddetin sorumlularının tutuklanıp adalete teslim edilmesini talep etmiştir.[4]
Sonuç olarak Sri Lanka, 1947 yılında bağımsızlığını kazanmasından beri karşılaştığı en kötü ekonomik krizle yüzleşmektedir. Ülkenin çeşitli şehirlerinde 9 Nisan 2022 tarihinden bu yana ithal gıda, yakıt ve ilaç sıkıntısını protesto etmek için gösteriler düzenlenmektedir. Bu noktada belirtmek gerekir ki; yeni parlamento seçimleri yapılması da kalıcı bir çözüm değildir. Çünkü Cumhurbaşkanı’nın elindeki güç, halkın çeşitli kesimlerinin tepkisini çekmektedir. Bu çerçevede Sri Lanka Barosu (BASL), 18 aylık bir geçici hükümetin kurulmasını önermiştir[5] Lakin Cumhurbaşkanı’nın geniş yetkilere sahip olması, sorunların çözülmesini zorlaştırmaktadır.
[1] “Mahinda Rajapaksa: Sri Lankan PM Resigns Amid Economic Crisis”, BBC, https://www.bbc.com/news/world-asia-61381536, (Erişim Tarihi: 09.05.2022).
[2] “Yoshitha Rajapaksa Leaves the Country”, Daily Mirror, https://www.dailymirror.lk/top_story/Yoshitha-Rajapaksa-leaves-the-country/155-236598, (Erişim Tarihi: 09.05.2022).
[3] “Sri Lanka Prime Minister Resigns Amid Economic Crisis”, DW, https://www.dw.com/en/sri-lanka-prime-minister-resigns-amid-economic-crisis/a-61728550, (Erişim Tarihi: 09.05.2022).
[4] “US Envoy Condemns Violence Against Protestors in Sri Lanka”, Ani News, https://www.aninews.in/news/world/asia/us-envoy-condemns-violence-against-protestors-in-sri-lanka20220509193246/, (Erişim Tarihi: 09.05.2022).
[5] “Sri Lanka’s Opposition Rejects President Rajapaksa’s Offer to form Interim Government”, Economic Times, https://economictimes.indiatimes.com/news/international/world-news/sri-lankas-opposition-rejects-president-rajapaksas-offer-to-form-interimgovernment/articleshow/91414315.cms?utm_source=contentofinterest&utm_medium=text&utm_campaign=cppst, (Erişim Tarihi: 08.05.2022).
