24 Şubat 2022 tarihinde Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmesiyle başlayan süreç, Avrupa Birliği (AB) ülkelerini en çok enerji alanında sarsmıştır. AB içinde Rusya’ya enerji konusunda olan bağımlılığın kendisini ne kadar zor durumda bıraktığını gören ülkelerden biri de Yunanistan olmuştur. Atina yönetimi, bu süreçten çeşitli ülkelerle ara bağlantı projeleri gerçekleştirerek kârlı çıkmayı hedeflemektedir.
Yunanistan’ın izlediği bu politikada öne çıkan beş devlet vardır. Bu devletlerden Bulgaristan Avrupa’da, İsrail ve Suudi Arabistan Ortadoğu’da, Mısır ve Libya ise Kuzey Afrika’da yer almaktadır. Dolayısıyla söz konusu politikanın çok yönlü bir şekilde gerçekleştirilmeye çalışıldığı gözlemlenmektedir.
Yunanistan, uyguladığı politikayla iki amaç gütmektedir. Bu amaçlardan ilki, Doğu Akdeniz jeopolitiğindeki önemini arttırmaktır. Bir diğer ifadeyle Yunanistan, Akdeniz’e kıyısı olan ülkeleri kendi savunma politikasına eklemlemeye çalışmaktadır. İkinci hedef ise Rus doğalgazına olan bağımlılığın azaltılmasına hizmet eden projelerde rol alarak, Avrupa’nın enerji güvenliğinin sağlanmasına katkıda bulunmak ve bir enerji merkezi haline gelmektir. Bu sayede Yunanistan, savaş konjonktürünün de etkisiyle Amerika Birleşik Devletleri (ABD), AB ve Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO) için önemini arttıracağını düşünmektedir. Dolayısıyla Yunanistan’ın Avrupa’nın enerji güvenliğinin sağlanması noktasında mühim bir aktör olarak konumlanmaya çalıştığı söylenebilir.
Yukarıda da belirtildiği üzere Atina yönetimi, mevzubahis politikalarını gerçekleştirirken çeşitli ülkelerle işbirliği yapmaktadır. Bu ülkelerden biri Bulgaristan’dır. Nitekim 2022 yılının Temmuz ayında Yunanistan ile Bulgaristan arasında Yunanistan-Bulgaristan Ara Bağlantı Doğalgaz Boru Hattı’nın açılışı yapılmıştır. Bahsi geçen hat, 2 Ekim 2022 tarihinde faaliyete geçmiştir. Böylelikle Azerbaycan doğalgazının Bulgaristan’a iletiminde Yunanistan, mühim bir rol oynamaktadır. Söz konusu projenin başarısına göre, daha fazla ülkenin talepte bulunabileceği öngörülebilir. Bu da Yunanistan’ın enerji konusunda kendisini bir transit merkezi olarak ön plana çıkarmaya çalışan politikasına hizmet edecektir.
Bir diğer göze çarpan devlet Suudi Arabistan’dır. Hatırlanacağı üzere, 26 Temmuz 2022 tarihinde Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed Bin Selman, Atina’yı ziyaret etmiştir.[1] Bu ziyaret, Veliaht Prens’in 2018 yılından sonra bir AB ülkesine yaptığı ilk resmi ziyaret olması bakımından oldukça dikkat çekicidir. Dahası taraflar, Avrupa ve Asya’yı birbirine bağlayacak denizaltı kablo ara bağlantısının hayata geçirilmesi konusunda da anlaşma sağlamıştır.
Mısır da Yunanistan’ın söz konusu politikasını gerçekleştirme noktasında mühim bir ülked olarak ön plana çıkmıştır. Bilindiği gibi, son yıllarda Yunanistan ile Mısır arasındaki ilişkiler oldukça gelişmiştir. Bunda iki ülkenin enerji noktasında işbirliği yapmaları önemli bir rol oynamaktadır. Bu doğrultuda Atina ile Kahire’nin gerçekleştirmeyi planladıkları deniz altı ara bağlantı projesiyle, Mısır’dan Yunanistan’a elektrik ihracatı planlanmaktadır.[2] Söz konusu proje sayesinde Afrika kıtasından Avrupa’ya elektrik ihraç edilebilecektir. Mısır’dan gelecek olan elektrik, yalnızca Yunanistan’ın enerji ihtiyacını karşılamayacak, bunun bir bölümü diğer Avrupa ülkelerine de ihraç edilecektir. Dolayısıyla bu durum, Avrupa ülkelerini de yakından ilgilendirmektedir.
Yukarıda bahsi geçen ülkelere ek olarak Yunanistan, Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’ni de (GKRY) de yanına alarak İsrail’le ara bağlantı projesi gerçekleştirmek istemektedir. Nitekim 2022 yılının Ekim ayında Yunanistan-İsrail-GKRY hattında önemli gelişmeler yaşanmıştır. Bu bağlamda taraflar; Yunanistan, GKRY ve İsrail elektrik şebekelerini birbirine bağlayacak olan EuroAsia Ara Bağlantı Projesi’ni hayata geçirme noktasında önemli adımlar atmıştır. Zira 14 Ekim 2022 tarihinde GKRY-Girit kısmının inşaat çalışmalarına başlanmıştır ve projenin 2025 yılında tamamlanması planlanmaktadır.[3]
Son olarak gündeme gelen bir başka ara bağlantı projesi ise Tobruk’taki Fethi Başağa’nın devirmeye çalıştığı Libya’daki meşru Abdülhamid Dibeybe Hükümeti ile Yunanistan arasında olmuştur. Libya’daki meşru Abdülhamid Dibeybe Hükümeti tarafından Libya Ulusal Petrol Şirketi’nin Başkanlığı görevine atanan Ferhat Bengdara, Yunanistan’a ve Mısır’ın Damietta şehrine iki doğalgaz boru hattı inşa etmeyi düşündüklerini belirtmiştir. ABD Dışişleri Bakanlığı ise 6 Ekim 2022 tarihinde Yunanistan ile Libya arasında bir enerji bağlantısı olasılığına açık olduklarını ifade etmiştir. Dahası ABD, Washington’un Doğu Akdeniz ve Kuzey Afrika’nın Avrupa’yla enerji bağlantısını teşvik eden projeleri desteklemeye devam ettiğini söylemiştir.[4]
Mevzubahis politikalar, yalnızca Yunanistan ve diğer ülkeler arasında düşünülmemelidir. Örneğin ABD, Yunanistan’ın Libya’yla ve Mısır’la olan ara bağlantı projelerine güçlü bir şekilde desteğini sunmaktadır. Bu bakımdan Washington, açık bir biçimde Doğu Akdeniz politikasında jeopolitik bir tercihte bulunmaktadır. Diğer taraftan AB de Yunanistan-GKRY-İsrail işbirliği çerçevesinde gelişen EuroAsia ara bağlantısını desteklemektedir.
Sonuç olarak son dönemlerde Doğu Akdeniz jeopolitiğinde yaşanan gelişmeler ve Rusya-Ukrayna Savaşı’nın yarattığı konjonktürle birlikte Yunanistan’ın ara bağlantı projelerine ağırlık verdiği görülmektedir. Yunanistan’ın özellikle de Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik müdahalesinin ardından Avrupa’nın enerji güvenliğinin sağlanması noktasında kritik bir rol üstelenmeye çalıştığı anlaşılmaktadır. Atina yönetimi, bu politikası vesilesiyle işbirliği yaptığı aktörleri kendi savunma ve dış politikasına eklemlemeye çalışmaktadır.
[1] “Saudi Arabia and Greece Sign Agreements on Energy, Security, Telecom, Digital Economy”, Gulf Business, https://gulfbusiness.com/saudi-arabia-and-greece-sign-agreements-on-energy-security-telecom-digital-economy/, (Erişim Tarihi:10.11.2022).
[2] “Undersea Power Cable to Connect Egypt to Europe via Greece”, Africanews, https://www.africanews.com/2022/09/15/undersea-power-cable-to-connect-egypt-to-europe-via-greece/, (Erişim Tarihi:10.11.2022).
[3] “World’s Longest Submarine Power Cable to Connect Greek, Cypriot and Israeli Power Grids”, Greek City Times, https://greekcitytimes.com/2022/10/11/worlds-longest-cable-greek-cypriot-israeli/, (Erişim Tarihi: 10.11.2022).
[4] “State Department is Open to Greece-Libya Energy İnterconnection”, Keep Talking Greece, https://www.keeptalkinggreece.com/2022/11/06/greece-libya-energy-natural-gas-interconnection-us-state-department/, (Erişim Tarihi: 10.11.2022).
