Avrupa Birliği (AB) ülkeleri, Ukrayna’ya verdikleri mühimmat sözünü yerine getirmekte başarısız olabileceklerini kabul etmişlerdir. Savaşın başında AB ülkeleri, Rusya’nın işgalini durdurmak ve işgal edilen toprakları geri almak için Ukrayna’nın ihtiyaç duyduğu mühimmatı sağlama sözü vermişlerdi. Bu yılın başlarında AB liderleri, Ukrayna cephesine 2024 ilkbaharına kadar 1 milyon top mermisi sağlama sözüyle büyük bir heyecan yaratmışlardı. Bu da ciddi bir üretim artışına denk gelecekti.[1]
Ancak, 27 üyeli blok, 50 yıldan fazla bir süredir “barış, savaş değil” mesajına sahip olan ve Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) askeri şemsiyesi altında korunan bir yapı olarak, sözlerini yerine getirmekte zorlanmaktadır.
Almanya Savunma Bakanı Boris Pistorius, daha önce sözü verilen 1 milyonluk top mermisi rakamına ulaşılamayacağını ifade etmiştir. Brüksel’deki 14 Kasım 2023 tarihli AB savunma ve dışişleri bakanları toplantısının ardından AB Dış Politika Şefi Josep Borrell de hedefle ilgili şüphelerini dile getirerek, “Belki mart ayına kadar 1 milyon hedefine ulaşamayabiliriz” demiştir.[2]
Estonya Savunma Bakanı Hanno Pevkur, cephane tedarikini arttırmanın önemli olduğunu belirtmiştir. Pevkur; “Bakın Rusya’ya. Bugün daha fazla üretiyorlar. Kuzey Kore’den top mermisi alıyorlar. Avrupa, ‘Rusya ve Kuzey Kore teslim edebilir, biz edemeyiz’ diyemez” demiştir.[3]
Şu ana kadar AB’deki mevcut stoklardan 300.000 mermi teslim edilmiş durumdadır. Geri kalanının ilkbahar öncesinde teslim edilmesi ise giderek zorlaşmaktadır. Letonya Savunma Bakanı Andris Spruds, ilk belirlenen hedefe çok katı bir şekilde uyulmasına gerek olmadığını savunmuştur.[4]
Rusya-Ukrayna Savaşı’nda 155 mm topçu mermileri önemli bir rol oynamamaktadır. Günlük 6.000 ila 7.000 mermi tüketimi bu durumun stratejik önemini vurgulamaktadır. 1 milyon mermi edinmek, Ukrayna için en az altı ay boyunca istikrar sağlayabilir. Sürekli operasyonlarda avantaj yaratabilir ve savaş meydanında esneklik kazandırabilir.
AB Komiseri Thierry Breton, 1 milyon mermi üretim hedefinin karşılanabileceğini, ancak üye ülkelerin sipariş vermesi gerektiğini belirtmiştir. Ancak AB üyeleri, üreticileri suçlamaktadır. Hollanda Savunma Bakanı Kajsa Ollongren, “Hepimiz sözleşmeler imzaladık, ortak tedarik yaptık.” demiştir [5]
Breton, AB’nin “yumuşak güce” aşırı güvenmesi ve birçok Avrupa ülkesinde bütçelerin yıllardır azalması nedeniyle bloğun savunmasız kaldığını kabul etmiştir. AB Dış Politika Şefi Borrell’e göre, daha fazla cephane elde etmenin bir yolu, mevcut AB ihracatını yeniden yönlendirmek ve Ukrayna’yı önceliklendirmektir. Borrell, “Üretimin yaklaşık %40’ı üçüncü ülkelere ihraç ediliyor. Bu yüzden belki yapmamız gereken, bu üretimi öncelikli olan yere, yani Ukraynalılara kaydırmaya çalışmaktır.” demiştir.[6]
Mühimmat üretim kapasitesi ve sipariş sorunu önemli bir problemdir. AB üyeleri, 1 milyon mermi üretim hedefine ulaşmak için endüstrinin daha fazla üretim yapması gerektiğini savunmaktadır. Ancak, üyeler arasındaki sipariş süreçlerindeki aksaklıklar ve endüstriye yönelik talebin artırılması konusundaki eksiklikler, bu hedefin gerçekleşmesini engellemektedir.
Dahası yumuşak güce aşırı güven ve savunma bütçelerinin azalması da bir başka problemi yansıtmaktadır. AB’nin tarih boyunca “barış önceliklendirme” anlayışına aşırı güvenmesi ve birçok ülkede savunma bütçelerinin düşük olması, bloğun savunma kapasitesini olumsuz etkilemektedir. Bu durum, acil durumların yönetiminde ve stratejik taahhütlerin yerine getirilmesinde zorluklara neden olabilir.
[1] “The European Union is Struggling to Produce and Send the Ammunition it Promised to Ukraine”, Associated Press News, https://apnews.com/article/eu-ukraine-ammunition-russia-war-6e0be2d27201bc7ea205ffac7d7a7693, (Erişim Tarihi: 15.11.2023).
[2] Aynı yer.
[3] Aynı yer.
[4] Aynı yer.
[5] Aynı yer.
[6] Aynı yer.
