Çağımızda milletlerarası spor alanı, sadece fiziksel rekabetin gerçekleştiği bir platform olmanın ilerisine geçerek eşitlik, toplumsal kapsayıcılık, diplomasi ve bireylerin görünürlüğünü arttıran çok katmanlı bir sosyal alan kimliği kazanmıştır. İşitme Engelliler Olimpiyat Oyunları (Deaflympics), işitme engelli bireylerin spor aracılığıyla toplumsal yaşama aktif bir şekilde katılmasını amaçlayan uluslararası bir organizasyondur. Paralimpik ve Olimpiyat oyunlarının ardından düzenli bir şekilde icra edilen en eski çok branşlı spor etkinliğidir.
Deaflympics, ilk defa 1924 yılında Paris’te gerçekleştirilmiş ve bugüne dek düzenli aralıklarla organize edilmektedir. Uluslararası İşitme Engelliler Spor Komitesi (ICSD) aracılığıyla yapılan bu etkinlik, işitme engelli sporcuların fiziksel kapasitelerinin geliştirilmesi kadar toplumsal görünürlüklerinin artırılmasını ve ayrımcılıklarla mücadeleyi de ön planda tutmaktadır. Bu çerçevede 2025 yılında düzenlenen Deaflympics, 15-26 Kasım tarihleri arasında Japonya’nın başkenti Tokyo’da icra edilmiş ve şimdiye dek düzenlenen organizasyonlar içerisinde en kapsayıcı ve teknolojik etkinliklerden biri olmuştur. Az duyan ve elit işitme engelli sporcular, milletlerarası düzeyde rekabet edebilecek fiziksel yeterlilik ve teknik becerilere sahip olan ve kendi alanlarında yüksek performans gösteren atletler olarak tanımlanmaktadır.[i] Japonya’nın ev sahipliği yapması, hem ülkedeki spor altyapısının yeterliliği hem de sosyal kapsayıcılık politikalarının bir yansıması olarak değerlendirilmiştir.
2025 Tokyo Deaflympics, 100’den fazla ülkeden yaklaşık olarak 4000 sporcunun katılımıyla gerçekleştirilmiş, çok milletli bir organizasyon olmuştur. Toplamda 21 farklı spor branşında meydana getirilen bu etkinlikte işitme engelli sporcular, olimpik standartlara uygun tesislerde yarışmışlardır. Tokyo’nun teknolojik altyapısının kuvvetli olması ve Japonya’nın sosyal kapsayıcılık konusunda ve engelli kişiler için geliştirdiği kamu politikaları sayesinde bu etkinliğin düzenlenmesi mümkün hale gelmiştir. Bu etkinlik, sadece spor alanında değil, ayrıca eğitim, çevresel sürdürülebilirlik, iletişim ve toplumsal katılım gibi pek çok farklı boyutta değer yaratmıştır.[ii]
Organizasyon kapsamında uygulanan başlıca yenilikler şu şekilde gerçekleşmiştir:
Erişilebilirlik ve Teknoloji: Yarışmalarda altyazı destekli anons sistemleri, işaret dili tercümanları ve görsel sinyalizasyon cihazları kullanılarak; hem sporcuların hem de izleyicilerin maksimum anlama ve katılım seviyesine ulaşmaları sağlanmıştır.
Eğitimsel Hazırlıklar: Yerel halk, organizasyonda çalışacak personel ve gönüllüler için işaret dili eğitimleri ve farkındalık seminerleri düzenlenmiştir. Bu aşama, toplumun işitme engelli bireyleri daha iyi anlamasını sağlayarak iletişim becerilerini kuvvetlendirmiştir.
Sporun Ötesinde Katma Değer: Tokyo Deaflympics, kültürlerarası etkileşimi teşvik eden etkinlikler ve sosyal programlarla desteklenmiştir. Bu kapsamda farklı milletlerden gelen bireyler arasında kültürel diyalog ve anlayış gelişmiştir.
Çevresel Sürdürülebilirlik: Bu organizasyon, karbon salımını azaltmaya yönelik uygulamalarla desteklenmiştir. Geri dönüşüm sistemleri, yenilenebilir enerji kullanımı ve sürdürülebilir ulaşım seçenekleri, Deaflympics’in çevresel sorumluluğunu ortaya koymuştur.
Bu gelişmelerin yanı sıra Tokyo Deaflympics, İşitme Engelliler Olimpiyatı tarihindeki en dijital etkinlik olma özelliğini taşımış ve yapay zekâ desteği sayesinde anlık çeviri sistemleriyle iletişim engelleri büyük ölçüde azaltılmıştır. Bu teknolojik değişim, etkinliğin sadece sporla sınırlı kalmadığını, ayrıca dijital kapsayıcılığın da öncüsü olduğunu göstermiştir.[iii] Japonya’nın toplumsal politikaları da Deaflympics için elverişli bir ortam sağlanmasına ön ayak olmuştur. Devlette uygulanan “evrensel tasarım” ilkesi, hem fiziksel mekânların hem de hizmetlerin tüm engelli bireyler için erişilebilir olmasını hedeflemiştir. Bu doğrultuda Deaflympics için inşa edilen veya yenilemesi gerçekleştirilen spor alanları, bir tek işitme engelli bireyler için değil, tüm engel gruplarına yönelik şeklinde tasarlanmıştır. Ayrıca şehir içi ulaşım sistemleri, etkinlik kapsamında işaret dili destekli bilgilendirme panoları ve dijital haritalarıyla desteklenmiştir. Bütün bunların yanı sıra 2025 Deaflympics, hem salon hem plaj voleybolundaki yüksek rekabet seviyesinden yüzme ve golf gibi bireysel branşlara, ulusal spor siyasetlerinden finansman modellerine dek geniş bir kapsamda, işitme engelli sporcuların küresel görünürlüğünü artıran çok boyutlu bir organizasyon niteliği taşımıştır.[iv]
Tokyo Deaflympics’in hazırlanma süreci, ayrıca akademik çevreler tarafından da ilgiyle takip edilmiştir. Bu organizasyon, engellilerin sporla güçlenmesi, toplumsal katılımı ve kimlik oluşumu kapsamlarında çeşitli çalışmalara konu olmuştur. Bu çerçeveden bakıldığında Deaflympics, sadece sportif bir mücadele değil, bununla birlikte sosyal bilimler açısından da değerlendirilen çok boyutlu bir olgu olarak ön plana çıkmıştır.
Sonuç olarak 2025 Deaflympics, sadece bir spor etkinliği olmanın ilerisinde işitme engelli kişilerin topluma tam katılımını destekleyen, eşitlik, hak temelli yaklaşım ve kapsayıcılık ilkeleri üzerine kurulu bir yapı sunmuştur. Bu etkinlik, söz konusu değerleri taşıyan bir organizasyon olarak, hem katılımcı devletler hem de ev sahibi Japonya açısından uzun vadeli önemli pozitif etkiler yaratmıştır.
Bu organizasyonun toplumsal etkileri şu başlıklar altında değerlendirilebilir:
Toplumsal Farkındalık: Engellilik konusundaki önyargılar azalmış, kapsayıcılık algısı toplum genelinde kuvvetlenmiştir.
Gençler İçin Örnek Olma: Engelli sporcular, genç işitme engelliler için rol model olmuş ve onların spora ve sosyal yaşama katılım oranlarının artmasını sağlamıştır. Bunun yanı sıra işitme engelli olmayan genç bireylerin de farkındalığı pekişmiştir.
Politika Gelişimi: Etkinlik, hem Japonya’da hem de beynelmilel alanda engelli hakları kapsamında politikaların gözden geçirilmesini ve geliştirilmesini teşvik etmiştir. Bu durum, erişilebilirlik standartlarının ve sosyal hizmetlerin geliştirilmesine katkı sağlamıştır.
Medya ve İletişim Dönüşümü: Deaflympics sayesinde işaret dili, altyazı kullanımı ve erişilebilir medya araçları yaygınlaşmış; bu durum iletişim alanında daha kalıcı dönüşümlerin önünü açmıştır.
[i] “Tokyo 2025 Deaflympics: Preview, key facts, and how to follow the action”, Olympics, https://www.olympics.com/en/news/tokyo-2025-deaflympics-preview-key-facts-games, (Erişim Tarihi: 04.12.2025).
[ii]“Deaflympics: Everything you need to know”, CBBC News, https://www.bbc.co.uk/newsround/articles/c7v14z643p8o, (Erişim Tarihi: 04.12.2025).
[iii] Aynı yer.
[iv] “Tokyo Deaflympics provides abundant gospel opportunities for Southern Baptists and partners”, International Mission Board, https://www.imb.org/2025/11/24/tokyo-deaflympics-provides-abundant-gospel-opportunities-for-southern-baptists-and-partners/, (Erişim Tarihi: 04.12.2025).
