Savaş, çatışma ve ekonomik zorluklardan kaçan binlerce mültecinin Akdeniz’i geçmeye çalışırken hayatını kaybetmesi, Avrupa’da insan hakları gruplarının tepkisini çekmektedir. Gruplar, göç konusunda zaten kısıtlayıcı yaklaşımlar olduğunu ve bunların bedelinin oldukça ağır olduğunu ifade etmektedir.[1]
Akdeniz’de yaşanan can kayıpları, göç krizinin vahametini ve Avrupa’nın bu krize yaklaşımını gözler önüne sermektedir. İnsan hakları eleştirmenlerine göre göçmenlerin ve mültecilerin yaşam hakkı ve güvenliği temel bir insan hakkıdır ve bu hakların korunması elzemdir.
İtalya, Macaristan, Polonya ve Almanya gibi ülkelerdeki sağcı partiler, sığınma sistemine karşı çıkarak ve daha fazla kısıtlama çağrısında bulunarak göç meselesini öncelikli politikaları haline getirmektedirler. Örneğin Macaristan ve Polonya, bir sonraki seçimlerden sonra Avrupa Birliği (AB) dönem başkanlığını sırayla üstlenmeye hazırlanmaktadırlar ve her ikisi de 4 Ekim 2023 tarihinde hazırlanan göç anlaşmasına karşı çıkmışlardır.[2]
Çoğunluğun desteğiyle sonuçlanan bu anlaşma, Akdeniz’den çok sayıda mültecinin geldiği İtalya gibi ülkelere yeni desteklerin yanı sıra AB’nin dış sınırlarında işleme merkezlerinin kurulmasını ve bu merkezlerde sığınmacıların gözaltında tutulmasını içermektedir. Avrupa’da ve dünyanın dört bir yanındaki gelişmiş ülkeler, ilticayı kısıtlama ve göçü engelleme çabalarında insan haklarını bir kenara itmekle suçlanmaktadırlar.[3]
Sağcı partilerin göç politikalarını sıkılaştırma ve sığınma sistemine karşı çıkma eğiliminin iç politik dinamiklerden kaynaklandığı bilinmektedir. Fakat bu tür yaklaşımların insan hakları, uluslararası işbirliği ve uzun vadeli toplumsal entegrasyon gibi unsurları dikkate alıp almadığı bir soru işaretidir.
AB, kısa bir süre önce mülteci ve göçmenleri çöle atmakla suçlanan Tunus’la yaptığı anlaşma da dahil olmak üzere göç kısıtlamalarının daha negatif yönlerini Afrika ve Orta Doğu’daki ülkelere yükleyen bir dizi anlaşma yapmıştır. AB ülkeleri düzensiz göçün yoğun olduğu dönemlerde uygulanacak bir dizi yeni prosedür üzerinde anlaşmaya vararak yıl sonuna kadar bloğun iltica ve göç kurallarına ilişkin daha geniş bir anlaşmaya varılmasının önündeki önemli bir engeli ortadan kaldırmıştır. AB’nin 27 üyesinin temsilcileri, 4 Ekim 2023 tarihinde “kriz düzenlemesini” kapsayan bir anlaşmaya vararak müzakerelerin ilerlemesine ve değişikliklerin gelecek yıl yapılacak AB seçimlerinden önce yasal olarak bağlayıcı hale getirilmesine olanak sağlamışlardır.[4]
İsveç Göç Bakanı Maria Malmer Stenergard, bu anlaşmayla ilgili olarak şu ifadeleri kullanmıştır:[5]
“Artık müzakerelere devam edebiliriz. AB’nin dış sınırlarında düzeni sağlamak ve akınları azaltmak için anlaşmayı yürürlüğe koymak önemlidir.”
Blok ülkeleri, bu değişiklikleri AB seçimlerinin bir sonraki turundan önce yasalaştırmayı ummaktadır. Nitekim, kıtada göç karşıtı siyasi partilere destek arttıkça AB parlamentosunda da sağa eğilim artmaktadır. Anlaşmayı göç ve iltica paketinin “eksik halkası” olarak nitelendiren Avrupa Komisyonu Başkan Yardımcısı Margaritis Schinas, “Avrupalılar sandığa gitmeden önce bu anlaşmanın tamamlanması gerekiyor.” demiştir.[6]
Sonuç olarak AB’nin göç ve mülteci krizine bakışı, üye ülkeler arasındaki işbirliği ve ortak politikalar etrafında şekillenmektedir. Ancak bu işbirliğinin insan haklarına uygun olması, göçmenlerin ve mültecilerin korunması ve onlara adil muamele sağlanması gerekliliğini ortaya koymaktadır. AB’nin dış sınırlarda işleme merkezleri ve sığınmacıların taleplerinin değerlendirilmesi gibi politikalar hem insan hakları hem de etik açıdan değerlendirilmektedir.
[1] “EU Member States Reach Deal on Migration Policy”, Al Jazeera, https://www.aljazeera.com/news/2023/10/4/eu-member-states-reach-deal-on-migration-policy, (Erişim Tarihi: 05.10.2023).
[2] “EU Countries Reach Deal on Irregular Migration Policy”, Cable News Network World, https://t.ly/rz3WH, (Erişim Tarihi: 05.10.2023).
[3] Aynı yer.
[4] “EU Member States Reach Deal on Migration Policy”, a.g.e., (Erişim Tarihi: 05.10.2023).
[5] Aynı yer.
[6] “EU Countries Reach Deal on Irregular Migration Policy, a.g.e., (Erişim Tarihi: 05.10.2023).
