Almanya, Hint-Pasifik bölgesine yönelik politikalarını belirlemek maksadıyla 2020 yılının Eylül ayında “Almanya-Avrupa-Asya: 21. Yüzyılı Birlikte Şekillendirmek” başlıklı bir vizyon belgesi yayınlamıştır. Bu yönergede, Hint-Pasifik’in kalkınmasının Almanya’nın refahı ve güvenliğini doğrudan veya dolaylı şekilde etkilediğine vurgu yapılmıştır. Son iki üç yıldır büyük güçlerin Hint-Pasifik’teki ekonomik, politik ve güvenlik gelişmelerine artan ilgisi, Almanya’nın bölgeye açılmasında etkili olmuştur.
Küresel güç rekabetinin Hint-Pasifik coğrafyasına kaymasıyla birlikte Almanya, diğer aktörlerden geride kalmamak için ekonomik, askeri ve siyasi ilgisini bölgeye yöneltmeye başlamıştır. Bu ilginin en net göstergesi, 2021 yılının Ağustos ayında Almanya’nın yirmi yıl aradan sonra ilk defa bölgeye savaş gemisini göndermesi olmuştur. İlk önce Japonya’nın limanına demirleyen Alman Donanması’na ait Bayern firkateyni, daha sonra bölgede altı aylık görev icra etmeye başlamıştır.
2021 yılının Aralık ayında göreve gelen Almanya Şansölyesi Olaf Scholz ise Asya’daki ilk yurtdışı ziyaretini 2022 senesinin Nisan ayında Japonya’ya yapmıştır. Söz konusu Hint-Pasifik açılımında Çin yerine daha çok Japonya’nın tercih edilmesi çok tartışılmıştır. Bu yüzden de Almanya’nın Çin’e yaklaşımı merak edilmeye başlanmıştır. Bu süreçte dikkat çeken bir gelişme daha yaşanmıştır. “Politico Dergisi”, Almanya Şansölyesi Scholz’ün 3-4 Kasım 2022 tarihlerinde Çin’e seyahat etmeyi planladığını açıklamıştır.[1] Bu adım, Almanya’nın Hint-Pasifik politikalarına yeni bir yön verme çabası olarak yorumlanabilir. Çin ve Japonya arasında bir denge kurmaya çalışan Almanya, Hint-Pasifik politikalarını ince bir çizgide yürütmeye çalışmaktadır. Bölgesel ve küresel jeopolitiği de dikkate alan Almanya, aşağıda belirtilen ekonomik (ticari), siyasi ve askeri (güvenlik) faktörleri gözeten bir siyaset yürütmeye çalışmaktadır.
Ekonomik (Ticari) Faktörler
Almanya’nın son yedi yıldır en büyük ticaret ortağı olması hasebiyle Çin, Berlin’in dış politikasında Japonya’dan farklı bir konuma sahiptir. Japonya, Almanya’nın Asya’daki en büyük ikinci ticari ortağıdır. Buna rağmen Berlin yönetimi, özellikle de Tayvan kaynaklı jeopolitik riskler nedeniyle dış ticarette ağırlığını Çin’den Japonya’ya kaydırmaya çalışmaktadır. Bu bakımdan Scholz’ün 3-4 Kasım 2022 tarihindeki Pekin ziyareti, ayrı bir önem taşımaktadır. Almanya Şansölyesi, bir yandan ticari çıkarları gözeterek Çin’le ilişkilerini pozitif yönde tutmaya çalışırken; diğer taraftan da Rusya-Ukrayna Savaşı ve Tayvan Krizi gibi meselelerde Pekin’in üzerinde baskı kurabilmeyi amaçlamaktadır.
Avrupalı devletlerin Çin’e olan ekonomik bağımlılığı, Pekin üzerinde siyasi etki kurulmasını kolaylaştırmaktadır. Örneğin Avrupalı devletler, Tayvan’la ilgili krizin büyümesi halinde Çin’e ekonomik yaptırım getirilmesini tartışmaktadır. Bu ekonomik yaptırım tehdidi, Çin’in Tayvan’la ilgili adım atarken bir kez daha düşünmesine yol açmaktadır.
Diğer yandan bu tür tehditler, Çin’i daha fazla provoke etme ihtimalini taşımaktadır. Dolayısıyla Avrupa ülkeleri, özellikle de Almanya, Amerika Birleşik Devletleri’nden (ABD) farklı olarak Çin’i doğrudan hedef alacak açıklamalar yapmaktan kaçınmaktadır. Zira Berlin yönetimi, ekonomik ilişkilerde Japonya’ya ağırlık vererek Çin’i dışlamanın daha maliyetli olacağı anlamış olabilir. Yani Japonya’yı kazanmak isterken Çin’i kaybetme tehlikesi, Scholz’ün Pekin’e ani bir ziyaret yapmasına yol açmış olabilir. Fakat Çin’le olan ticari ilişkilerini koruyabilmesi, her şeyden önce Almanya’nın siyasi olarak takınacağı tavra bağlıdır.
Siyasi Faktörler
Berlin, küresel siyasette Rusya ve Çin’in karşısında konumlanmaktadır. İnsan hakları ihlallerinden ve Çin’in güney denizlerindeki askeri faaliyetlerine kadar birçok meselede Pekin’i eleştirmektedir. Daha genel bir ifadeyle Almanya, Çin’in kurallara dayalı uluslararası düzene meydan okuduğunu düşünen Batılı devletlerden biridir. Aynı zamanda Çin’in Rusya-Ukrayna Savaşı’nda Moskova’ya verdiği destekten rahatsız olan ve onu eleştiren aktörlerdendir.
Almanya’nın Tayvan’la ilgili meselelerde ABD’nin yanında durması, Pekin’in rahatsız olduğu bir husustur. ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi’nin Tayvan’ı ziyaret etmesinin ardından Almanya, “büyük bir komşunun küçük bir komşu devlete saldırmasına izin vermeyeceğini” açıklayarak Pekin’e uyarıda bulunmuş ve Tayvan’ı savunacağının mesajını vermiştir.[2] Yani Almanya, Çin’le ekonomik ilişkilerini bozma pahasına Tayvan’a destek açıklaması yapmıştır. Yani Berlin, gerekirse ABD’ye destek olabileceğini ima ederek Çin’i caydırmaya çalışmıştır. Savaş riskinin azalmasıyla birlikte Almanya, Tayvan Boğazı’nda gerilimi azaltma çağrısında bulunmuş ve “Tek Çin Politikası”na bağlı olduğunu vurgulamıştır.[3]
Bu süreçte Almanya ve Japonya’nın da içerisinde bulunduğu G7 ülkeleri, Çin’in Tayvan çevresindeki askeri tatbikatlarını eleştiren bir ortak bildiri yayımlamıştır. Pekin, G7’nin bu bildirisini reddetmekle birlikte Avrupalı devletlere herhangi bir diplomatik veya ekonomik tedbir getirmekten uzak durmuştur. Nitekim Pekin’in en büyük kaygılarından biri Tayvan Krizi sebebiyle Avrupa’yla ekonomik ilişkilerinin bozulmasıdır.
Askeri (Güvenlik) Faktörler
Özgür ve açık bir Hint-Pasifik inşa etmek için Çin’in bölgedeki askeri faaliyetlerine karşı koymayı amaçlayan Almanya, ABD’nin bölgedeki Batılı müttefiklerindendir. 2021 yılının sonlarında bölgeye ilk donanma gemisini görevlendirdikten sonra Almanya, 2021 yılının Ağustos ayında Avustralya’da düzenlenen “Pitch Black 2022” adlı çok taraflı bir hava askeri tatbikatına katılmıştır.[4] Almanya’nın 6 Eurofighter savaş uçağını toplamda 22 bin kilometrelik uçuş sonunda bölgeye göndermesi,[5] Berlin’in Hint-Pasifik’teki varlığını arttırma konusundaki kararlılığının en net göstergesi olmuştur.[6] Bundan bir ay sonra Japonya ve Almanya arasında ilk kez ortak hava tatbikatı düzenlenmiştir.
Genel itibarıyla Almanya, özellikle de son iki yıldır Hint-Pasifik’teki askeri varlığını arttırmaya çalışmaktadır ve bölgedeki en büyük müttefiklerinden biri de Japonya’dır. Berlin yönetimi, artan Çin tehdidi nedeniyle gelecekte bölgeye daha fazla gemi ve uçak gönderebileceğini söylemektedir.[7] Diğer taraftan da Çin’le olası bir ticaret savaşına girmemeye özen göstermektedir. Fakat Berlin’in bölgedeki askeri varlığını artırması Pekin’in tepkisini çekebilir. Bu yüzden Berlin, Çin’in alternatifi olarak Japonya’yla ticarete ağırlık vermeye başlamıştır.
Sonuç olarak Almanya, bir Batılı güç olarak, Hint-Pasifik’teki siyasi, ekonomik ve askeri rekabete giderek daha fazla müdahil olmaya başlamıştır. Bilhassa Tayvan’da patlak verecek olası krizin bölgesel ve küresel düzeyde yaratacağı risk ve tehditleri de göz önünde bulunduran Berlin yönetimi, siyasi açıdan Pekin ve Tokyo arasında dengeli bir çizgi izlemeye çalışmaktadır. Güvenlik alanında Japonya’yla işbirliğini geliştirmeye odaklanan Almanya, ticari ilişkilerde Çin’den Japonya’ya doğru bir geçişi sağlamaya çalışmaktadır.
[1] “Germany’s Scholz to Travel to China on November 3-4”, Politico, https://www.politico.eu/article/germanys-scholz-to-travel-to-china-on-november-3-4/, (Erişim Tarihi: 11.10.2022).
[2] “China Issues Threatening Warning to Germany After Support for US Pelosi’s Visit to Taiwan”, Express, https://www.express.co.uk/news/world/1649801/china-news-Nancy-pelosi-Taiwan-visit-germany-annalena-baerbock-berlin-ambassador-Beijing, (Erişim Tarihi: 11.10.2022).
[3] “Germany Calls for De-Escalation in Taiwan Strait”, AA, https://www.aa.com.tr/en/europe/germany-calls-for-de-escalation-in-taiwan-strait/2652753, (Erişim Tarihi: 11.10.2022).
[4] “Japan’s Air Self-Defense Force, German Air Force Hold First Joint Drill in Japan”, NHK World-Japan, https://www3.nhk.or.jp/nhkworld/en/news/20220928_27/, (Erişim Tarihi: 11.10.2022).
[5] “Alman Eurofighter Uçakları, Hint-Pasifik Bölgesinde Tatbikatlara Katılacak”, TRT Haber, https://www.trthaber.com/haber/dunya/alman-eurofighter-ucaklari-hint-pasifik-bolgesinde-tatbikatlara-katilacak-701553.html, (Erişim Tarihi: 11.10.2022).
[6] “Australia, Germany, Korea, The United States, Japan and 12 Other Nations Make a Show of Force Against China”, Atalayar, https://atalayar.com/en/content/australia-germany-korea-united-states-japan-and-12-other-nations-make-show-force-against, (Erişim Tarihi: 11.10.2022).
[7] “Germany Says It Will Expand Military Presence in Indo-Pacific as China Threat Looms”, Al Arabiya, https://english.alarabiya.net/News/world/2022/08/31/Germany-says-it-will-expand-military-presence-in-Indo-Pacific-as-China-threat-looms, (Erişim Tarihi: 11.10.2022).
