Güney Amerika’nın önemli ekonomilerinden biri olan Arjantin, uzun bir süredir ekonomik zorluklarla boğuşmaktadır. Ülkenin karşı karşıya olduğu en büyük tehditlerden biri yüksek enflasyon olmuştur. Arjantin’in ekonomik tablosu, döviz kurlarındaki dalgalanmalar, borç sorunları ve iç politikadaki belirsizlikler gibi bir dizi faktörün etkisi altında şekillenmektedir. Arjantin ekonomisinin karmaşık dokusunda, enflasyonun etkileri sadece ekonomik göstergelerle sınırlı kalmayıp, aynı zamanda günlük yaşamı da derinden etkilemektedir. Ülkenin istikrarı da bu durumun yarattığı tehlikeyle karşı karşıyadır. Arjantin’deki ekonomik kriz, ülkedeki eşitsizliği derinleştirmektedir.
Arjantin İstatistik Ofisi, yaptığı açıklamada, yıllık enflasyonun Ekim ayında %142,7’ye ulaştığını, aylık artışın ise %8,3’e gerilediğini, ancak bunun Ağustos ve Eylül aylarındaki zirvelerden daha düşük ve analist tahminlerinin altında olduğunu söylemiştir.[1]
Arjantin, yıllardır ekonomistlerin para basımı ve yerel pesoya olan güvensizlikten sorumlu tuttuğu yüksek enflasyonla mücadele etmektedir. Arjantin’de resmi para birimi Arjantin pesosu olmasına rağmen, ekonomi genellikle Amerikan dolarına dayanmaktadır. Özellikle yüksek değerli alımlar, emlak gibi, genellikle dolar üzerinden gerçekleşmektedir. Ancak, ülkede doların resmi kuru ile gayri resmi kurlar arasında ciddi bir fark bulunmaktadır. Resmi kura göre dolar başına yaklaşık 360 peso ile en çok kullanılan gayri resmi kur olan dolar başına yaklaşık 1.000 peso arasında değişen 15 farklı döviz kuru bulunmaktadır.[2] Enflasyon geçtiğimiz yıl hızlanarak 1991 yılından bu yana en yüksek seviyesine ulaşmıştır.[3] Resmi rakamlara göre, ülkenin %40’ı yoksulluk sınırının altında yaşamaktadır.[4]
Arjantin, 19 Kasım 2023 Pazar günü bir sonraki liderinin kim olacağını öğrenmiş olacaktır. Anketler devlet başkanlığı seçiminde adayların sonuçlarının çok yakın olduğunu öngörülmektedir. İktidar partisinin adayı Sergio Massa’nın karşısında siyasete yabancı, ateşli bir özgürlükçü olan Javier Milei bulunmaktadır.
Javier Milei, Arjantin’de popüler bir televizyon konuşmacısı olarak başladığı kariyerinde, ülkenin ekonomik sorunlarını iktidara bağlayarak halkın dikkatini çekmiştir. Anarşist ve kapitalist ideallere olan bağlılığı, ilginç tarzı ve çıkışlarıyla bir hayran kitlesi oluşturmuştur. Milei, sıkça “Arjantin’in Donald Trump’ı” olarak adlandırılmaktadır. “Make America Great Again” sloganına gönderme yapan “Make Argentina Great Again” şapkaları ve tişörtleriyle destekçilerini etkilemeye çalışmaktadır.[5]
Milei, geleneksel politikadan saparak merkez bankasının kapatılmasını, ekonominin dolarizasyonunu ve emeklilik sisteminin özelleştirilmesini savunmaktadır. Bu radikal önerilere rağmen Milei’nin desteği, özellikle mevcut Ekonomi Bakanı Sergio Massa’nın politikalarına karşı güvensizlik duyanlar arasında oldukça fazladır.
Ekim ayında, Milei’nin Arjantinlilere pesolarını satıp dolar almaları çağrısının ardından, pesosun değeri düşmüştür. Bu durum, Milei’nin 2021 yılında ön seçimlerde önemli bir oy oranı elde etmesini sağlamıştır. Hükümet fiyatları kontrol altına almak amacıyla çeşitli politikalar uygulamakta ancak büyük fiyat farklılıklarıyla birleşince işler oldukça karışmaktadır.
Arjantin’in ekonomik durumunun seçimleri de etkilemesi muhtemeldir. Ekim ayındaki oylamada birinci gelme avantajını kaybederek Ekonomi Bakanı Sergio Massa’nın gerisine düşmüştür. 19 Kasım 2023 tarihli ikinci turda tekrar karşı karşıya geleceklerdir. Mevcut ekonomik ortam, 19 Kasım 2023 Pazar günü yapılacak başkanlık seçimlerinde Arjantin’in geleceğini belirleme noktasında kritik bir döneme işaret etmektedir. Her ne olursa olsun Arjantin halkı, günlük yaşamlarını enflasyonun yarattığı belirsizliklerle sürdürmeye çalışırken, ülkelerinin ekonomik geleceği için belirleyici bir adım atılmasını beklenmektedir.
[1] Miguel Lo Bianco-Claudia Martini, “‘Can’t buy new jeans’: Argentina inflation hits 143% as shoppers tighten belts.”, Reuters, https://www.reuters.com/business/retail-consumer/cant-buy-new-jeans-argentinas-100-inflation-draws-crowds-used-clothes-markets-2023-11-13/, (Erişim Tarihi: 15.11.2023).
[2] Josefina Salomón, “How Argentina’s hyperinflation could clinch election for far-right Milei.”, The Guardian, https://www.theguardian.com/world/2023/nov/14/argentina-president-election-javier-milei-inflation-economy-conservative, (Erişim Tarihi: 15.11.2023).
[3] Aynı yer.
[4] Aynı yer.
[5] “Populist Javier Milei İs Rallying For The Argentine Presidency With Chainsaws And Comic-Con Costumes.”, AP News, https://apnews.com/article/argentina-javier-milei-election-ea4b2b181ab98a60a9dc96572c27005b, (Erişim Tarihi: 15.11.2023).
