Güney Kore, Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ve Japonya, 11 Temmuz 2025 tarihinde Kuzey Kore’nin nükleer ve füze tehditlerine karşı ortak tepkilerini güçlendirme çabalarının bir parçası olarak birleşik hava tatbikatı düzenlemişlerdir. Tatbikat, Güney Kore’nin güneyindeki Jeju Adası açıklarındaki uluslararası sularda gerçekleşmiş ve en az bir ABD B-52H bombardıman uçağının yanı sıra Güney Kore’nin KF-16 ve Japonya’nın F-2 avcı uçaklarını da içermiştir. Bu, stratejik bombardıman uçağının bu yıl Kore Yarımadası yakınlarındaki ilk konuşlanması olmuştur.[i] ABD Genelkurmay Başkanı Orgeneral Dan Caine, “ABD’de odak noktamız caydırıcılığı yeniden tesis etmektir ve bunu yapmak için üç ülke arasında işbirliğine ihtiyaç duyuyoruz” ifadelerini kullanmıştır.”[ii]
Güney Kore, ABD ve Japonya arasında yapılan güvenliğe yönelik üçlü işbirliği, Asya-Pasifik bölgesinde çok taraflı güvenlik anlayışının yetersiz kaldığı notada tamamlayıcı bir işlev görmektedir. Ayrıca Çin, Kuzey Kore ve Rusya’nın bölgedeki ortak askeri faaliyetleri karşısında bir denge unsuru oluşturmuştur. Üçlü güvenlik işbirlikleri, düzenli zirveler ve toplantılar sayesinde ortak tatbikatların ötesine geçmekte olup diplomatik istişare mekanizmalarının oluşmasını sağlamaktadır. Böylece savunma ve güvenlik anlayışı çerçevesinde geliştirilen diyaloglar, ülkeler arası diplomatik uyumu artırmakta ve koordine hareket etmelerine öncülük etmektedir.
28 Temmuz 2024 tarihinde Japonya, ABD ve Güney Kore savunma bakanları, üçlü savunma ilişkilerinin “kurumsallaşmasına” yardımcı olacak ve tersine çevrilmesini zorlaştıracak önemli bir güvenlik işbirliği çerçevesi üzerinde mutabık kalmışlardır.[iii] Güvenlik işbirliğine giden süreçte kritik rolü olan bu görüşme, ittifak güçlerinin uzun vadeli bir güvenlik mekanizması oluşturmasında etkili olmuştur. ABD’nin Asya Pasifik’teki Avusturalya ve Filipinler gibi diğer müttefiklerine ve Güneydoğu Asya Ülkeleri Birliği (ASEAN) üye devletlerine “minilateral” güvenlik ağı modeli oluşturmuştur.
Bu bağlamda minilateralizm, Çin’in bölgede artan etkisi ve nüfuzuna, Kuzey Kore’nin nükleer faaliyetlerine karşı Güney Kore-ABD-Japonya üçlü ittifakıyla varlık göstermiştir. Dörtlü Güvenlik Diyaloğu (QUAD) veya AUKUS gibi oluşumlar da minilateral yapılara uyumlanarak çok katmanlı güvenlik ağlarının oluşumunu desteklemektedir. Minilateral yapılar, bölgesel sorunlara karşı daha hızlı ve etkili yanıt alınmasında rol oynarken, ABD’nin “paylaşılan yükümlülük (burden-sharing)” stratejisinin de bir yansımasıdır. Böylece Güney Kore-ABD-Japonya üçlüsü, bölgesel güvenlik mimarisinin şekillenmesinde veya yeniden inşa edilmesinde önemli aktörler olarak öne çıkmaktadır.
ABD Ulusal Savunma Stratejisi (NDS), dünyanın dört bir yanındaki müttefik ve ortaklarla yük paylaşımını artırmaya öncelik vererek bu ilişkileri güçlendirecek ve kalıcı barış için gerekli koşulları sağlayacaktır.[iv] Ortaklaşa bir barışın inşa edilmesinde de etkili olan yükümlülüğün paylaşılması stratejisi, Asya-Pasifik’te güvenlik dengelerinin sağlanması, çok taraflı diplomatik diyalogların pekiştirilmesi açısından yeni bir döneme öncülük etmektedir.
Konsensüs esasına dayalı karar mekanizmasıyla hareket eden ve üyelerinin savunma ve strateji odaklı daha bireysel veya ikili, üçlü yapılara yönelmesinden dolayı (Vietnam-ABD kapsamlı stratejik ortaklığı, Malezya ve Singapur, Johor Boğazı’ndaki deniz sınırlarının kesin konumunu belirlemek üzere “yol gösterici bir program (indicative timeline)” üzerinde anlaşmaya varması[v] gibi) ASEAN ülkeleri, güvenlik konusunda net bir duruş sergileyememektedir. Dolayısıyla bölgesel güvenlik, çok katmanlı ve blok dışı gelişen yapılara açık hale gelmiştir. Yani ASEAN gibi çok taraflı, büyük ve çok sayıda ülkenin yer aldığı platformlar, mutabakat esasına dayalı olduğundan kesin sonuca varmayı zorlaştırmaktadır. Nitekim minilateral yapılar, daha az sayıda ülkenin belirli bir konuya odaklanarak daha hızlı ortak karar alabilmesini sağladığından dolayı ABD gibi bölge dışı aktörlerin de dahil olmasıyla daha etkili güvenlik önlemlerinin alınabilmesini kolaylaştırmaktadır. Vietnam ve Filipinler gibi bazı ASEAN ülkeleri de güvenlik çıkarları doğrultusunda güçlü aktörlerle işbirlikleri yaparak savunma kapasitelerini artırma yoluna gitmektedir.
Sonuç olarak Güney Kore-ABD-Japonya arasında geliştirilen güvenliğe yönelik işbirliği, Asya-Pasifik bölgesindeki ülkelerin eğilimlerinden de gözlemlendiği üzere bölgedeki savunma ve güvenliği değiştirmekte, özellikle nükleer konusundaki endişeler çerçevesinde değiştirmektedir. Ayrıca taraflar arasında gerçekleştirilen düzenli görüşmeler, hem bu ittifakın daha kurumsal bir yapı kazanmasını sağlamakta hem de bölgedeki diğer ülkelere bir örnek teşkil etmektedir.
Hatta minilateral işbirlikleri giderek yaygınlaşmakta olup bölgenin güvenliği çok katmanlı bir hale gelmekte, küçük ama etkili ittifaklar ortaya çıkmaktadır. Bu durum daha hızlı, koordineli karar alabilen güvenlik yapılarını pekiştirecektir. Böylece çok taraflılıkla istikrarın sağlanabileceği anlayışın aksine minilateral yapılar sayesinde yük paylaşımı devreye gireceğinden daha somut ve etkili çözümler üretilebilecektir.
Özellikle bölgede etkinliği artan Çin gibi büyük güçler karşısında bir denge unsuru oluşturan olan bu minilateral yapılar, büyük güç boşluklarının oluşmasını engelleyerek belirsizliği azaltmakta, böylece istikrarı sağlama konusunda önemli rol üstlenmektedir. Bu yapılarla güç dengesi korunmakta, Asya-Pasifik’te istikrar ortamı oluşmaktadır.
[i] “S. Korea, U.S., Japan stage joint air drills involving B-52 bomber” Yonhap News Agency, https://en.yna.co.kr/view/AEN20250711004451315?section=national/defense, (Erişim Tarihi: 13.07.2025).
[ii] ” Top U.S. military officer calls for trilateral cooperation amid military buildup by N. Korea, China” Yonhap News Agency, https://en.yna.co.kr/view/AEN20250711003052315?section=national/defense, (Erişim Tarihi: 13.07.2025).
[iii] “U.S., Japan and South Korea ink deal to ‘institutionalize’ security ties”, Japan Times, https://www.japantimes.co.jp/news/2024/07/28/japan/politics/japan-us-south-korea-trilateral/, (Erişim Tarihi: 08.07.2025).
[iv] “Statement on the Development of the 2025 National Defense Strategy”, U.S. Department of Defense, https://www.defense.gov/News/Releases/Release/Article/4172735/statement-on-the-development-of-the-2025-national-defense-strategy/, (Erişim Tarihi: 13.07.2025).
[v] “Malaysia, Singapore Chart Progress On Maritime And Airspace Disputes” Business Today, https://www.businesstoday.com.my/2025/01/08/malaysia-singapore-chart-progress-on-maritime-and-airspace-disputes/, (Erişim Tarihi: 13.07.2025).
