Almanya ve Polonya gibi Avrupa’nın askerî açıdan güçlü devletleri, 27 Şubat 2023 tarihinde yaptıkları açıklamada, Ukrayna’ya cephede savaştırılmak üzere asker gönderilmeyeceğine dair raporları doğrulamışlardır. Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO) Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, ittifakın Ukrayna’ya asker gönderme gibi bir planının olmadığını belirtmiştir.[1]
Kremlin ise NATO’nun Rusya’ya karşı savaş birlikleri göndermesi durumunda doğrudan bir çatışmanın kaçınılmaz olacağı noktasında uyarı yapmıştır. Kremlin Sözcüsü Dmitry Peskov, “Bu durumda, olasılıktan değil, çatışmanın kaçınılmazlığından bahsetmemiz gerekiyor” demiştir. Moskova’nın uyarısı, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un Batı kara birliklerini gelecekte gönderme olasılığının “dışlanmaması gerektiğini” söyledikten bir gün sonra gelmiştir. Almanya Başbakanı Olaf Scholz ise bu askerlerin savaşa aktif olarak katılmayacakları konusunda da fikir birliği olduğunu belirtmiştir. Fransa Savunma Bakanı Sébastien Lecornu, mayın temizleme ve askeri eğitim operasyonları yapılmasıyla ilgili tartışmaların olduğunu ancak bunların Ukrayna’nın cephe hatlarından uzakta olduğunu vurgulamıştır. Lecornu, “Bu, Rusya’ya karşı savaş açmak için asker göndermek anlamına gelmiyor” demiştir.[2]
Kremlin, NATO ülkelerinin Ukrayna’ya asker gönderme ihtimaline karşı net bir tavır koymuş ve doğrudan bir çatışma riskinden bahsetmiştir. Bu bağlamda Moskova, Batı’nın Kiev’e asker gönderme ihtimaline karşılık bir caydırıcılık oluşturmayı hedeflemiştir.
Batılı aktörler arasında Ukrayna’ya gönderilen yardımların geleceğiyle alakalı ciddi şüphelerin söz konusu olduğu söylenebilir. Özellikle Macron’un önerisiyle bu tartışma daha da alevlenmiş durumdadır. Bu, NATO üyeleri arasındaki ortak tutumun belirlenmesi ve Rusya’yla doğrudan bir çatışmadan kaçınılması sonucunu doğurabilir. Aynı zamanda bu, NATO’nun Rusya’yla doğrudan bir çatışmadan kaçınmak istediğini ve Ukrayna’ya verilen desteğin askeri olmayan şekillerde yoğunlaştığını göstermektedir.
Asker göndermeyle ilgili tartışmalar, özellikle NATO’nun nükleer silahlı Rusya’yla daha geniş bir savaşa sürüklenmek istemediğini göstermektedir. NATO üyelerinin, bireysel olarak veya gruplar halinde böyle bir girişimde bulunmasını engelleyen herhangi bir yasal engel yoktur. Buradaki engel daha çok siyasidir. Yani tüm 31 ittifak üyesi, oybirliğiyle karar almadan Ukrayna’ya asker göndermek mümkün olmayacaktır. NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, “NATO müttefikleri Ukrayna’ya olağanüstü destek sağlıyor. 2014’ten beri bunu yapıyoruz ve savaşın başlamasın sonra da bunu artırdık. Ancak Ukrayna’ya NATO savaş birlikleri göndermek gibi bir planımız yok” demiştir.[3]
Polonya Başbakanı Donald Tusk ise “Polonya’nın Ukrayna’ya asker göndermeyi planlamadığını” söylemiştir. Çekya Başbakanı Petr Fiala, ülkesinin Ukrayna’ya “kesinlikle asker göndermek istemediği” noktasında ısrar etmiştir. Diğer yandan Slovakya Başbakanı Robert Fico, hükümetinin bir konuşma önerisi sunmayı planlamadığını, ancak bazı ülkelerin Ukrayna’nın Rus saldırısını püskürtmesine yardımcı olmak için asker sağlama olasılığını değerlendirdiğini söylemiştir. Fico, hangi ülkelerin veya askerlerin Ukrayna’da ne yapacağı konusunda ayrıntı vermemiştir. Macron da herhangi bir ülkeyi adlandırmaktan kaçınmış ve Batı’nın Rusya’ya “elini göstermek istemediğini” belirterek “stratejik belirsizliği” korumak istediğini söylemiştir.[4]
NATO, Ukrayna’ya sadece tıbbi malzemeler, üniformalar ve kış ekipmanı gibi öldürücü olmayan yardım ve destek sağlamıştır. Ancak bazı üyeler kendi inisiyatifleriyle silah ve mühimmat göndermektedir. Bunlar iki taraflı veya gruplar halinde gerçekleşmektedir. Askerleri göndermek ve onları uzun süreli olarak konuşlandırmak, yalnızca ABD, İngiltere, Fransa, Almanya ve muhtemelen İtalya, Polonya veya İspanya gibi ülkelerin sağlayabileceği taşıma ve lojistik yetenekleri gerektirmektedir.
NATO’nun askeri yardımına ilişkin Stoltenberg, “Bu, Rusya’nın Ukrayna’ya karşı bir saldırısıdır. Açıkça uluslararası hukuku ihlal etmektedir. Uluslararası hukuka göre Ukrayna’nın elbette savunma hakkı vardır ve bizim de bu hakkı korumalarına yardım etme hakkımız vardır” demiştir. Avrupa ülkeleri, ABD’nin desteğini azaltacağından endişe duymaktadır. Çünkü Ukrayna’ya yönelik yardım ABD Kongresi’nde takılı kalmış durumdadır.[5]
NATO’nun Ukrayna’nın uluslararası hukuka uygun olarak kendini savunma hakkını vurgulaması dikkate değerdir. Stoltenberg’in sözleri, NATO’nun Ukrayna’nın toprak bütünlüğünü koruma konusundaki taahhüdünü ve Ukrayna’nın meşru savunma hakkını desteklediğini göstermektedir.
Avrupa ülkelerinin ABD’nin Ukrayna’ya yönelik desteğinin azalabileceğinden endişe duyması ve ABD eski Başkanı Donald Trump’ın tekrar göreve gelmesi durumunda ABD’nin Avrupa politikasını değiştirebileceği endişeleri önemlidir. Her ne kadar Batılı aktörler Ukrayna’ya askeri bir destek sağlamayacaklarını ifade etmiş olsalar da Rusya’nın bahse konu olan savaştan zaferle ayrılmasını da istememektedirler.
Ukrayna’daki savaşın uzaması, yine Batılı aktörler açısından olumsuz bir sonuç olarak değerlendirilmektedir. Zira bu savaş, Avrupa ekonomisi üzerinde büyük yaralar açmıştır.Öte yandan başka bir röportajda Stoltenberg, Ukrayna’nın Batı silahlarını Rusya’daki hedeflere saldırmak için kullanmasına karşı çıkmamıştır. Bazı ülkeler, sağladıkları malzemenin yalnızca Ukrayna içinde kullanılmasını isteyerek bazı kısıtlamalar getirmişlerdir. Stoltenberg, “Her bir müttefikin, teslim ettikleri şeylerde bazı şartlar olup olmadığına karar vermesi gerekiyor.” demiştir.[6] Sonuç olarak Ukrayna’daki savaşa yönelik Batılı devletlerin bir askeri desteğinin en azından kısa vadede söz konusu olamayacağı öngörülebilir.
[1] “Germany and Poland Say They’re not Sending Troops to Ukraine As the Kremlin Warns of a Wider War”, Associated Press News, https://apnews.com/article/nato-stoltenberg-ukraine-troops-france-slovakia-5d4ed747861a3c0edb8f922fa36427c2, (Erişim Tarihi: 28.02.2024).
[2] “Germany and Poland Say They’re not Sending Troops to Ukraine”, Los Angeles Times, https://www.latimes.com/world-nation/story/2024-02-27/germany-and-poland-say-theyre-not-sending-troops-to-ukraine, (Erişim Tarihi: 28.02.2024).
[3] “Germany and Poland Say They’re not Sending Troops to Ukraine As the Kremlin Warns of a Wider War”, Red Lake Nation News, https://www.redlakenationnews.com/story/2024/02/28/news/germany-and-poland-say-theyre-not-sending-troops-to-ukraine-as-the-kremlin-warns-of-a-wider-war/120544.html, (Erişim Tarihi: 28.02.2024).
[4] “Germany and Poland Say They’re not Sending Troops to Ukraine As the Kremlin Warns of a Wider War”, Associated Press News, https://apnews.com/article/nato-stoltenberg-ukraine-troops-france-slovakia-5d4ed747861a3c0edb8f922fa36427c2, (Erişim Tarihi: 28.02.2024).
[5] Aynı yer.
[6] Aynı yer.
