Batı ülkelerinden Ukrayna için savaş ekonomisine geçmesini isteyen Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO) eski Genel Sekreteri Anders Fogh Rasmussen, Ukrayna’nın ittifaka üyeliğe davet edilmesinin barışın yolunu açacağını savunmuştur. Alman Tagesspiegel gazetesine yaptığı açıklamada Rasmussen, şu ifadeleri kullanmıştır:[1]
“Batı, Ukrayna’ya daha hızlı ve kapsamlı şekilde silah ve mühimmat tedarik etmeli ve savaş ekonomisine geçmeli. Rusya’nın, İran ve Kuzey Kore’nin yardımıyla bizden daha fazla silah üretmesi, bizim için utanç verici.”
Almanya’nın Taurus füzelerinin teslimini reddetmesini eleştiren Rasmussen, “Silah tedarikinin bu şekilde kısıtlanmasını saçma buluyorum. Rusya, kendi topraklarından füze fırlatırsa Ukrayna, bu mevzileri vurma fırsatına sahip olmalı. Kırım Yarımadası’nı, Rusya ana karasına bağlayan Kerç Köprüsü’nün neden hala ayakta olduğunu anlayamıyorum. Bu savaşın bir an önce sona ermesi açıkça bizim çıkarımızadır.” değerlendirmesinde bulunmuştur. Rasmussen, Avrupa’da acilen savunma sanayinde üretim kapasitesinin artırılması gerektiğine işaret ederek Ukrayna için bunun hayati öneme sahip olduğunu vurgulamıştır. Almanya, Fransa ve İngiltere’nin Ukrayna’yla ikili güvenlik anlaşması imzalamasını öven Rasmussen, bunları Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Batı’nın desteğinin zayıfladığı yönündeki iddiasının açıkça reddedilmesi olarak gördüğünü belirtmiştir.[2]
Ukrayna’nın NATO’ya katılımı konusuna da değinen Rasmussen, “Batı, Putin’e açıkça şu mesajı vermiş olacak, ne olursa olsun Ukrayna, ittifakın bir parçası olacak. Bu yüzden savaşmaya devam etmeye değmez.” ifadesini kullanmıştır.[3] Ukrayna’nın olası NATO üyeliğinin “Rusya ile NATO arasında savaşa yol açacağı” iddiasını gerçekçi bulmayan Rasmussen, “Putin, Ukrayna’nın silahlarının NATO ülkelerinden geldiğini çok iyi biliyor ama yine de NATO topraklarına asla saldırmadı. Çünkü müttefiklerinin tepkisinden korkuyor.” yorumunu yapmıştır. Ukrayna’nın NATO’ya üyeliğinin Rusya’ya önemli ders olacağını belirten Rasmussen, Avrupa’nın ihtiyacı olan şeyin barışı ve istikrarı sağlayacak yeni güvenlik mimarisi olduğunu ve bunun için de Rusya’ya karşı siper olarak Ukrayna’ya ihtiyaç duyduğunu vurgulamıştır.
ABD eski Başkanı Donald Trump’ın ikinci kez başkan olması senaryolarına ve NATO’yla ilgili son çıkışına ilişkin Rasmussen, şu ifadeleri kullanmıştır:[4]
“Trump’a bir konuda hak vermek isterim. Onun sert söylemi, Avrupa’nın gözünün açılmasına yardımcı oldu. 31 Avrupalı müttefikten 18’i şu anda yüzde 2 hedefine ulaşıyor. Bu, NATO’yu askerî açıdan önemli ölçüde güçlendirdi ancak Trump’ın artık ABD’nin 5. maddeye bağlılığı konusunda şüphe uyandırması NATO’yu siyasi anlamda inanılmaz zayıflatır. Bu aslında Trump’ın başkan olması durumunda bir saldırı durumunda NATO’nun kararlılığını test etmek için Putin’e bir davettir.”
Rasmussen, 2008 yılında Bükreş’teki NATO Zirvesi’nde Ukrayna ve Gürcistan’ın üye olması gerektiğine karar verildiğini, ama bunu gerçekleştirmek için hiçbir şeyin yapılmadığını ve bunun çok yanlış olduğunu belirterek hatalı davrandıklarını ifade etmiştir. Rusya’nın 2014 yılında Kırım ve Donbass’ı ilhak etmesinden sonra Putin’e Batı tarafından fazlasıyla zayıf bir mesaj verildiğini kaydeden Rasmussen, “Putin de Batı’da bölünme olduğunu yakından gözlemledi. Bazı ülkeler daha güçlü tepki istiyordu bazıları ise tereddütlüydü. Bu da Putin’in yanlış hesaplama yapmasına yol açtı. 2014 yılında harekete geçme konusundaki tereddüdümüz 2022 yılında Rus işgaline yol açtı.” iddiasında bulunmuştur.[5]
ABD’de yaklaşan seçimler, hükümetin değişmesi durumunda Batı’nın hegemonu ABD’nin Ukrayna konusunda üreteceği politikanın ne olacağı konusunda tartışmalara yol açmaktadır. Bloomberg’in Washington’daki kaynaklarına dayandırdığı haberde; Cumhuriyetçi aday Trump’ın müzakerelerin yeniden başlamasından yana olduğu belirtilirken “Donald Trump, gelecek yıl iktidara dönerse, Ukrayna’yı savaşın durumu hakkında Rusya’yla müzakere yapmaya zorlamayı düşünüyor.” denmiştir.
Kaynakların aktardığına göre Trump’ın danışmanları, eski Başkan Beyaz Saray’a döndükten hemen sonra Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenski’nin katılacağı müzakereleri organize edebilmek için çalışmalara başlayacaktır. Kaynaklardan biri, askeri yardımı kesme tehdidinin Ukrayna’yı müzakere masasına döndürebileceğini, diğer yandan yardımın artırılmasının ise sadece Rusya’yı kışkırtma riskini taşıdığını belirtmiştir. Daha önceki açıklamalarında Trump, ABD yönetiminin ve bizzat Biden’ın dış politikadaki adımlarını defaatle eleştirmiş ve özellikle de başkan olması halinde Ukrayna’daki çatışmayı 24 saat içinde sonlandırmayı vaat etmiştir. Biden yönetiminin eylemleri nedeniyle 3. Dünya Savaşı riski bulunduğunu da birçok kez dile getiren Cumhuriyetçi lider, Biden’ın misket bombalarını Kiev’e gönderme kararını “olası 3. Dünya Savaşı’nın katalizörü” olarak nitelemiştir.[6]
Sonuç olarak ABD’de yaklaşan seçimlerde eskiden beri NATO’nun işlevselliğiyle varoluşunu paralel olarak eleştiren Donald Trump’ın yeniden popülarite kazanmasıyla NATO içerisinde “Batı’nın güvenliği” konsepti çerçevesinde bir konsolidasyon çabası başlamıştır. ABD Senatosu’nda Cumhuriyetçilerin Ukrayna yardımını veto etmesinden sonra AB’nin geçtiğimiz haftalarda onayladığı büyük yardım paketi, Ukrayna meselesinde AB’nin kendi ajandasını ABD kamuoyunda oluşan tepkilere karşı diretmesinin önemli bir örneği olmuştur. Şimdi de NATO eski Genel Sekreteri Rasmussen’in Ukrayna sorununun nihai çözümünü Kiev’in NATO üyeliğine bağlaması, bu konsolidasyon çabasının yeni bir göstergesi olmuştur.
[1]“Eski NATO Genel Sekreteri Rasmussen’den Ukrayna’da barış formülü: NATO üyesi yapalım”, Sputnik, https://sputniknews.com.tr/20240221/eski-nato-genel-sekreteri-rasmussenden-ukraynada-baris-formulu-nato-uyesi-yapalim-1080958711.html, (Erişim Tarihi: 22.02.2024).
[2] Aynı yer.
[3] Aynı yer.
[4] Aynı yer.
[5] Aynı yer.
[6]“Trump, başkan seçilirse Ukrayna’yı Rusya’yla müzakere yapmaya zorlayacak”, Sputnik, https://sputniknews.com.tr/20240215/trump-baskan-secilirse-ukraynayi-rusyayla-muzakere-yapmaya-zorlayacak-1080765762.html, (Erişim Tarihi: 22.02.2024).
