Tarih:

Paylaş:

Bölgesel Rekabet Çerçevesinde Romanya-Ukrayna Yakınlaşması

Benzer İçerikler

Bu yazı şu dillerde de mevcuttur: English Русский

Küresel sistemin dinamikleri her geçen gün değişmektedir. Özellikle de Rusya ve Çin’in Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) küresel hegemonyası açısından risk teşkil ettiği bilinmektedir. Zira her iki aktör de her fırsatta ABD’yi zorlayacak hamlelerde bulunmaktadır. Özellikle de Rusya-Ukrayna Savaşı’nın küresel denklemler noktasında ciddi bir sınamayı beraberinde getirdiği söylenebilir.

Hatırlanacağı üzere ABD, geçmişte Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO) aracılığıyla Rusya’yı çevreleme yoluna gitmiştir. Bu politikanın yeni bir versiyonun günümüzde de uygulandığını söylemek mümkündür. Zira Soğuk Savaş’ın ardından NATO ile Rusya arasında tampon bölge olarak konumlandırılan Ukrayna’nın batıya yönelmesi, Rusya-Ukrayna Savaşı’nı beraberinde getirmiştir. [1]

Bu süreçte gerek NATO gerekse de Avrupa Birliği (AB) neredeyse her konuda Kiev yönetimine destek olmuş ve Moskova’yı hedef alan yaptırımları hayata geçirmiştir. Savaşa paralel olarak ön plana çıkan aktörlerden biri de Romanya olmuştur. Halihazırda Romanya, jeopolitik konumu itibarıyla NATO’nun Karadeniz’deki ileri karakolu olarak nitelendirilebilir. Bu bağlamda Bükreş yönetimi, bir NATO üyesi olmasının da etkisiyle uyguladığı Rusya karşıtı politikalarla dikkat çekmektedir. Elbette ABD’nin Romanya’ya verdiği destek de göz ardı edilemeyecek boyuttadır. Ortak savunma politikaları, taraflar arasındaki münasebetlerin genişlemesine ve derinleşmesine hizmet etmektedir. Nitekim mevzubahis ilişkilerin yansıması olarak Romanya Ulusal Savunma Yüksek Konseyi (CSAT), filosuna F-35 uçaklarını dahil etmiş ve hava kuvvetlerinin modernizasyon sürecini başlatmıştır.[2]

ABD açısından Romanya’nın güçlü bir pozisyonda olması oldukça mühimdir. Bu yüzden de iki ülke arasındaki işbirliğinin devam edeceği öngörülebilir. Ancak Romanya’ya destek veren tek ülke ABD değildir. Özellikle de ekonomik konularda AB’nin Bükreş yönetimine önemli desteklerde bulunduğu görülmektedir. Örneğin Romanya Yatırım ve Avrupa Projeleri Bakanlığı’nın 1 milyar avronun üzerinde AB fonu aldığı bilinmektedir.[3] Dahası Avrupa, entegrasyon politikalarını da güçlendirmektedir. Bu anlamda Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) yetkililerin Bükreş ziyareti, taraflar arasındaki münasebetlerin gelişeceğinin göstergesi olarak yorumlanabilir. Bu yüzden de taraflar arasındaki işbirliğinin daha ileri seviyelere taşınacağını iddia etmek mümkündür.

Öte yandan Rusya, jeopolitik nedenlerden ötürü Karadeniz’e büyük önem vermekte ve ABD’nin Karadeniz üzerinden kendisini kuşatmaya çalıştığını öne sürmektedir. Moskova yönetiminin bölge politikaları ise Ukrayna, Romanya ve Moldova tarafından tehdit olarak algılanmaktadır. Nitekim söz konusu ülkeler, mevzubahis tehdidi engellemek maksadıyla Bükreş’te toplantılar yapmıştır. Bu süreçte Romanya, Rusya’nın baskısını Trans-Dinyester Sorunu hasebiyle yakından hisseden Moldova’ya olan desteğini sürdüreceğini dile getirmektedir.[4]

Benzer bir şekilde Romanya Dışişleri Bakanı Bogdan Aurescu’nun Rusya’yı Karadeniz’in güvenliği için en ciddi tehdit olarak tanımlaması da Bükreş yönetiminin Moskova’ya ilişkin bakış açısını ortaya koymaktadır.[5] Bu çerçevede Romanya, Karadeniz’in ve Avrupa’nın güvenliğinde NATO’nun kritik bir rolünün bulunduğuna inanmaktadır.

Öte yandan Rusya-Ukrayna Savaşı’yla birlikte çok sayıda güvenlik probleminin ortaya çıktığı bilinmektedir. Bu meselelerden biri de gıda güvenliği mevzusudur. Çünkü Avrupa’nın en önemli gıda tedarikçilerinden olan Ukrayna, Rusya’nın ablukası altındadır. Kiev yönetimi, mevzubahis sorunu aşabilmek için tarımsal ihracatta alternatiflere yönelmiştir.[6] Alternatif arayışları bağlamında Ukrayna tahılının Köstence Limanı’ndan geçmesi gündeme gelmiştir.[7]  Bu da Bükreş’in beklentilerine ve çıkarlarına uygundur. Dolayısıyla taraflar arasında kazan kazan temelli bir ilişki biçiminin ve ortak tehdit algılamasının bulunduğundan bahsetmek mümkündür.

Sonuç olarak Romanya, NATO üyesi olmasının da etkisiyle geniş Karadeniz jeopolitiğinde Batı yanlısı bir politika uygulamakta ve Rus tehdidine karşı Ukrayna ve Moldova’yla işbirliğini geliştirme yoluna gitmektedir. Bu süreçte Romanya’nın kendi jeopolitik ve jeoekonomik kazanımlarını arttırmaya yöneldiği ifade edilebilir.


[1]  “NATO Official: Russia Wants A Buffer Zone Again, and That Includes Romania”, Romania Insider, https://www.romania-insider.com/nato-official-russia-buffer-zone-romania, (Erişim Tarihi: 12.04.2023).

[2] “Romania to Boost Defense with State-of-the-art F-35 Aircraft”, Romania Insider, https://www.romania-insider.com/romania-boost-defense-purchase-f35-aircraft-csat, (Erişim Tarihi: 11.04.2023).

[3] “Romania Receives over EUR 1 bln from the EU in First Months of 2023”, Romania Insider, https://www.romania-insider.com/romania-eu-funds-first-months-2023, (Erişim Tarihi: 04.05.2023).

[4] “High-Level Decisions in Romania: Bucharest Will Continue to Support the Republic of Moldova Which, After Ukraine, “is the Most Exposed to Russian Aggression and Pressure””, Radio Moldova, https://radiomoldova.md/p/10176/high-level-decisions-in-romania-bucharest-will-continue-to-support-the-republic-of-moldova-which-after-ukraine–is-the-most-exposed-to-russian-aggr, (Erişim Tarihi: 11.04.2023).

[5] “Ukraine, Romania, Moldova Meet in Bucharest to Discuss Black Sea Security”, Romania Insider, https://news.yahoo.com/ukraine-romania-moldova-meet-bucharest-035808293.html, (Erişim tarihi:14.04.2023).

[6] “Ukraine Relaunches Bystroye Canal as Key Export Route”, Romania Insider, https://www.romania-insider.com/ukraine-relaunches-byrstorye-canal-exports, (Erişim Tarihi: 24.04.2023).

[7] “Reuters: Rebound in Romania’s Grain Output May Limit Room for Ukrainian Shipments in Constanta”, Romania Insider, https://www.romania-insider.com/reuters-rebound-romania-grain-output-limit-ukrainian-shipments-constanta, (Erişim Tarihi: 04.05.2023).