Çin-Hindistan sınır sorunları, yıllardır devam etmekte ve inişli çıkışlı bir seyir izlemektedir. Tam bir şekilde tanımlanmamış olan 3.440 km uzunluğundaki Fiili Kontrol Hattı (LAC), iki ülke güvenlik güçlerinin sık sık karşıya gelmesine neden olmaktadır. Askeri düzeyde görüşmeler yapılmasına rağmen zaman zaman çatışmalar yaşanmakta ve gerilim tırmanmaktadır. Son otuz yıldaki görüşmeler ise sınır anlaşmazlıklarını çözmede başarısız olmuştur. Kontrol hattındaki nehirlerin, göllerin ve kar tepelerinin varlığı, hattın değişkenliğine etki etmektedir.[1]
15 Aralık 2022 tarihinde Çin-Hindistan sınırında gerilim yine yükselmiş, güvenlik güçleri arasında taşlı ve sopalı bir çatışma meydana gelmiştir.[2] Bu gerilimin ortasında Hindistan’ın bir füze testi gerçekleştirmesi ise dikkatleri farklı bir noktaya çekmiştir. Bu minvalde Yeni Delhi’nin nükleer kapasitesinin ve füze testlerinin gelişimi konusu önem taşımaktadır.
Hindistan’ın nükleer gelişiminde ve faaliyetlerinde, Çin’le yaşadığı sınır gerilimlerinin tetikleyici bir etki oluşturduğunu söylemek mümkündür. 1962 yılında iki ülke arasında savaşın yaşanmasına neden olan sınır gerilimleri, 2017 senesinde yine çatışmaya dönüşmüştür. Çin’in tartışmalı bir platodan bir sınır yolunu uzatmaya çalışmasının ardından bölgede çatışma meydana gelmiştir.[3] Ancak esas olarak 2020 yılında yaşanan çatışma, yeni bir savaş riskini gündeme getirmiştir. Son 45 yılın en ölümcül çatışmaları arasında yer alan 2020 çatışması sonrasında iki ülkenin askeri faaliyetleri ve nükleer çalışmaları daha fazla dikkat çekmeye başlamıştır. Tarafların giriştiği her askeri tatbikat ve sınır güvenliğini etkileyecek kapasitedeki her çalışma; karşı tarafa yönelik bir mesaj olması hasebiyle mühimdir.
2020 yılındaki çatışma sonrasında 2021 senesinin Ocak ayında da Sikkim bölgesinde bir çatışma yaşanmış, daha sonra aynı yılın Eylül ayında Çin, Hindistan’ı birliklerine ateş etmekle suçlamıştır. 2022 yılının Haziran ayında ise Yeni Delhi, Çin’i bölgede üs ve gözlem kulesi inşa etmekle suçlamış ve gerilim yine çatışmayla sonuçlanmıştır. 15 Aralık 2022 tarihinde meydana gelen çatışma ise Hindistan’ın doğusundaki Arunaçal Pradeş eyaletinin Tawang bölgesinde yaşanmıştır. Hindistan Savunma Bakanı Rajnath Singh, çatışmanın Çin birliklerinin “Hindistan topraklarına girmesiyle” ve Yangtse bölgesi yakınlarındaki tartışmalı sınır boyunca “tek taraflı olarak statükoyu değiştirmeye çalışmasıyla” başladığını öne sürmüştür.[4]
İki ülke arasında gerginlikler sürerken; Hindistan, uzun menzilli nükleer kapasiteli füze testi gerçekleştirmiştir. Söz konusu testin Pekin’e yönelik bir güç gösterisi niteliği taşıdığı söylenebilir. Ancak Hindistan yetkililerince testin daha önce planlandığına dair açıklama yapılmıştır. Ayrıca testin yapılacağının önceden duyurulduğu da belirtilmiştir. Dolayısıyla Yeni Delhi’nin bu adımı, savunma kapasitesini geliştirme yolundaki rutin bir basamaktır. Bu süreçte sınır geriliminin yaşanması ise ilginç bir tesadüf olmuştur.[5]
Nükleer programını 1940’lı yıllarda başlatan Hindistan, ilk resmi Nükleer Doktrini’ni 2003 yılında duyurmuştur. Yeni Delhi, söz konusu doktrinde nükleer çalışmaların amaçlarını sıralamıştır. Buna göre; güvenilir bir asgari caydırıcılık elde edilmesi, Hindistan topraklarına veya herhangi bir yerdeki Hint kuvvetlerine yapılacak bir nükleer saldırıya misilleme olarak bu silahların kullanılması ve nükleer silaha sahip olmayan devletlere karşı nükleer silahların kullanılmaması hedeflenmektedir. Bu amaçlar doğrultusunda çeşitli çalışmalar yürütülmekte ve dönem dönem testler gerçekleştirilmektedir.[6]
1998 yılının Mayıs ayında ülke, nükleer enerjiyi askeri amaçlar için kullanma kapasitesini gösteren bir dizi nükleer test gerçekleştirmiştir. Bu testin ardından “İlk Kullanmama Doktrini”ni ilan eden Hindistan, nükleer gücü ilk kullanan taraf olmayacağını taahhüt etmiştir.[7]
Test kapsamında Agni V isimli nükleer kapasiteli balistik füzenin ilk denemesi 2012 yılında yapılmıştır. Agni V, Hindistan’ın Çin’e karşı nükleer caydırıcılığını güçlendirme girişimlerinden biri olarak değerlendirilmektedir. Yeni Delhi, “ateş” anlamına gelen ve “Agni” adı verilen kıtalararası bir balistik füze ailesi geliştirmiştir.[8] Agni füzeleri, uzun menzilli, nükleer kapasiteli, karadan karaya balistik füzelerdir. Geçmiş yıllarda da serinin önceki versiyonları test edilmiştir.
Daha önceki son Agni V testi ise 2021 yılının Ekim ayında yapılmıştır. Füzenin menzili yaklaşık 5.000 km’dir. Aynı zamanda Pekin de dahil olmak üzere Çin anakarasındaki çoğu şehre ulaşabilecek kapasitede olduğu bilinmektedir.[9] Yapılan açıklamalarda; füze üzerindeki yeni teknolojileri ve ekipmanı doğrulamak amacıyla yapılan testin, füzenin eskisinden daha uzaktaki hedefleri vurabildiğini kanıtladığı belirtilmiştir.[10] Aynı zamanda Hindistan Savunma Bakanlığı tarafından yapılan duyuruda da başarılı testin “asgari caydırıcılık” politikasına uygun olduğu ifade edilmiştir. 2021 yılının Haziran ayında da Agni sınıfı füzelerin gelişmiş bir çeşidi olan yeni nesil nükleer kapasiteli balistik füze Agni P başarıyla test edilmiştir.[11]
Stratejik Kuvvetler Komutanlığı tarafından işletilen Agni V füze denemesi, Odisha açıklarındaki Abdul Kalam Adası’ndan gerçekleştirilmiştir. Üç kademeli katı yakıtlı motor kullanan nükleer yetenekli füze, Savunma Araştırma ve Geliştirme Kuruluşu tarafından geliştirilmiştir. Agni-6’nın da 8000 kilometreden başlayan çok daha uzun menzilli geliştirme aşamasında olduğu ve Çoklu Bağımsız Hedeflenebilir Yeniden Giriş Aracı taşıma kabiliyetinin bulunduğu dile getirilmektedir.[12]
Görünen o ki; Hindistan, bu seriyi ilerletmeye devam edecektir. Nitekim Stockholm merkezli savunma düşünce kuruluşu SIPRI de 2022 yılının Haziran ayında yaptığı açıklamada, Hindistan’ın 2022 yılının Ocak ayı itibarıyla 160 nükleer savaş başlığının bulunduğunu ve nükleer cephaneliğini genişletme yolunda ilerlediğini iddia etmiştir.[13]
Halihazırda Hindistan’ın nükleer kapasiteli sekiz farklı sistem kullandığı tahmin edilmektedir. Bunlar; iki uçak, dört kara tabanlı balistik füze ve iki deniz tabanlı balistik füzeden oluşmaktadır. 138 ile 213 nükleer savaş başlığı için yeterli olan yaklaşık 700 kilogram silah sınıfı plütonyum ürettiği tahmin edilmektedir. Ülke mevcut kapasitesini arttırmak, sistemlerini tamamlamak ya da onların yerine geçecek yeni sistemeler oluşturmak için çalışmalarda bulunmaktadır. Yeni Delhi, bu kapsamda geliştirdiği en az dört yeni silah sistemiyle nükleer cephaneliğini modernize etmeye devam etmektedir.[14]
Bununla birlikte söz konusu füzelere savaş başlığı üretmek için ek plütonyum gerekecektir. Hindistan’ın bu kapsamda birkaç yeni plütonyum üretim tesisi inşa ettiği ifade edilmektedir. Kalpakkam yakınlarındaki Indira Gandhi Atom Araştırmaları Merkezi’nde yapım aşamasında olan, 500 megavatlık Prototip Hızlı Yetiştirme Reaktörü’nün (PFBR) Hindistan’ın plütonyum üretim kapasitesini daha da arttıracağı düşünülmektedir.[15]
Sonuç olarak Yeni Delhi’nin nükleer kapasitesini arttırma yolunda önemli adımlar attığı görülmektedir. Füze testleri ve modernizasyon çalışmaları, yeni nesil teknolojik imkanlarla şekillendirilmektedir. Söz konusu çalışmaların ülkenin mevcut sınır sorunları açısından caydırıcı etki oluşturmasının beklendiği söylenebilir. Bu kapsamda Hindistan’ın üretim ve kapasite bakımından nükleer kapasitesini geliştirme faaliyetlerini sürdüreceği öngörülebilir.
[1] “India-China Clash: 20 Indian Troops Killed in Ladakh Fighting”, BBC, https://www.bbc.com/news/world-asia-53061476, (Erişim Tarihi: 17.12.2022).
[2] “Indian and Chinese Troops Fight with Sticks and Bricks in Video”, CNN, https://edition.cnn.com/2022/12/14/asia/india-china-border-tensions-video-intl-hnk/index.html, (Erişim Tarihi: 17.12.2022).
[3] “India-China Clash…”, a.g.m.
[4] “India and China Troops Clash on Arunachal Pradesh Mountain Border”, BBC, https://www.bbc.com/news/world-asia-63953400, (Erişim Tarihi: 17.12.2022).
[5] “India Conducts Night Trials of Nuclear Capable Agni-V Ballistic Missile”, NDTV, https://www.ndtv.com/india-news/india-conducts-night-trials-of-nuclear-capable-agni-v-ballistic-missile-3610126, (Erişim Tarihi: 17.12.2022).
[6] “Cabınet Commıttee on Securıty Revıews Progress in Operatıonalızıng Indıa’s Nuclear Doctrıne”, Pib.gov.in, https://archive.pib.gov.in/archive/releases98/lyr2003/rjan2003/04012003/r040120033.html#:~:text=It%20is%20the%20sole%20body,it%20by%20the%20Political%20Council., (Erişim Tarihi: 17.12.2022).
[7] “Nuclear Doctrine of India”, Drishtiias, https://www.drishtiias.com/printpdf/nuclear-doctrine-of-india, (Erişim Tarihi: 17.12.2022).
[8] “India Tests Long-Range Missile for Nuclear Deterrence”, Fox5, https://fox5sandiego.com/news/world-news/ap-international/ap-india-tests-long-range-missile-for-nuclear-deterrence/#:~:text=India%20has%20developed%20a%20family,%2Dto%2Dsurface%20ballistic%20missiles., (Erişim Tarihi: 17.12.2022).
[9] “5 Facts About India’s Agni-5 Nuclear Capable Missile Test Fired Today”, NDTV, https://www.ndtv.com/india-news/5-facts-about-indias-agni-5-nuclear-capable-missile-test-fired-today-3610259, (Erişim Tarihi: 17.12.2022).
[10] “India Conducts Night…”, a.g.m
[11] “Amid Border Tensions with China-India Successfully Tests Agni-V”, Hindustan Times, https://www.hindustantimes.com/india-news/amid-border-tensions-with-china-india-successfully-tests-agni-v-101671114050559.html, (Erişim Tarihi: 17.12.2022).
[12] “India Test Fires Agni-V, Ballistic Missile with A Range of over 5,000 km”, Indian Express, https://indianexpress.com/article/cities/pune/india-test-fires-agni-v-ballistic-missile-8326983/, (Erişim Tarihi: 17.12.2022).
[13] “India Appears to be Expanding Its Nuclear Arsenal, Claims SIPRI”, The Hindu, https://www.thehindu.com/news/national/india-appears-to-be-expanding-its-nuclear-arsenal-claims-sipri/article65523474.ece, (Erişim Tarihi: 17.12.2022).
[14] “Nuclear Notebook How Many Nuclear Weapons Does India Have in”, The Bulletin, https://thebulletin.org/premium/2022-07/nuclear-notebook-how-many-nuclear-weapons-does-india-have-in-2022/, (Erişim Tarihi: 17.12.2022).
[15] Aynı yer.
