Filipinler, Güneydoğu Asya’da bulunan ve Güney Çin Denizi’nin doğusunda yer alan bir ülkedir. Aynı zamanda Pasifik Okyanusu’nun da batısında yer alması[1] nedeniyle ülke, coğrafi olarak oldukça önemli bir konumda bulunmaktadır. Nitekim Güney Çin Denizi, Tayvan ve Çin’e olan yakınlığı da Filipinler’i, Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) gözünde Çin’in çevrelenmesi noktasında önemli bir aktör haline getirmektedir. Zira bu önemli jeopolitik konumu da Filipinler’i Çin karşısında tehlikelere açık hale getirmiştir. Söz konusu durum nedeniyle ve Pekin’in artan proaktif politikalarından dolayı Filipinler, konjonktürel anlamda gittikçe Batı’ya yaklaşmaktadır.
Dahası Asya-Pasifik Bölgesi’nde taraflar arasındaki sınırlar keskinleşmektedir. Bundan dolayı uzlaşı ortamından giderek uzaklaşılmakta ve bölgede herkesin tarafını seçmesi gereken bir atmosfer hakim olmaya başlamaktadır. Güvenlik konjonktürünün bu kadar kırılganlaştığı bir çerçevede Filipinler’in tercih yaparak Batı’yı müttefik olarak seçtiği söylenebilir. Bu kapsamda incelenebilecek birçok örnek bulunmaktadır.
İlk olarak 2022 yılının Aralık ayında Filipinler Devlet Başkanı olan Ferdinand Romualdez Marcos Jr.’ın 2023 senesinin Şubat ayında Japonya’ya ziyarette bulunacağı yönünde haberler çıkmıştır. Bunun aynı zamanda Marcos’un Japonya’ya gerçekleştireceği ilk ziyaret olacağı da belirtilmiştir.[2] Tokyo’nun Batı temelli küresel perspektifi, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’na daimi olmayan geçici üye statüsünde kabul edilmesi ve G7 Zirvesi’ne ev sahipliği yapacak olması da dikkate alındığında, Tokyo’nun Batı ittifakının bölgedeki önemli bir sac ayağını oluşturduğu söylenebilir. Zira bu durumda Filipinler’in Japonya’yla geliştireceği olumlu diyalog, Manila’yı Washington’un çizgisine daha da yaklaştıracaktır.
Bunun yanı sıra Filipinler, Güney Çin Denizi konusunda da endişelerini dile getirmektedir. Örneğin 20 Aralık 2022 tarihinde Filipinler Dışişleri Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada ülkenin Çin’in Güney Çin Denizi’ndeki aktivitelerinden “ciddi şekilde endişe duyduğu” söylenmiştir. Aynı zamanda Filipinler, Çin’in bölgede uluslararası hukuka aykırı davrandığını ve bölgenin statüsünü ihlal ettiğini söylemiştir. [3] Nitekim Güney Çin Denizi konusu üzerinden Pekin’e hissettirilmek istenen baskının Batı’nın bölgedeki amaçlarından biri olduğu bilinmektedir.
Bununla birlikte 20 Ocak 2023 tarihinde ABD ve Filipinler, Güney Çin Denizi üzerindeki anlaşmazlıklar sebebiyle ortak güvenlik endişelerini dile getirmiş ve taraflar arasında bir savunma ittifakı kurulması noktasında görüş bildirmiştir. Yapılan açıklamada Washington ve Manila’nın “savunma ve güvenlik alanındaki işbirliğini canlandırmak ve yeni zorluklarla yüzleşmek için ilişkileri güçlendirmek” noktasında fikir birliğine vardığı vurgulanmıştır.[4] Bu kapsamda Güney Çin Denizi konusu üzerinde ABD’yle bir işbirliği tesis edilmesi, Washington’un Çin’i çevreleme noktasında Filipinler’i önemli bir aktör olarak gördüğünü gözler önüne sermiştir.
Öte yandan Filipinler’in Güney Çin Denizi’ndeki varlığını güçlendirmek için Japonya’ya yönelmesi ve Tokyo’yla bir işbirliği geliştirmeye çalışması, büyük öneme haizdir. Bu noktada Filipinler’in Japonya’dan beş büyük devriye gemisi alacağı ve yeni bir iskeleyle karargahın inşası için de işbirliği yapılacağı haberi dikkat çekicidir.[5] Zira bu hamle, Güney Çin Denizi üzerindeki gerginliği arttırmaya uygun bir hamledir. Üstelik bu gemi alımının Japonya’yla yapılıyor olması da Çin için ekstra rahatsız edici bir durum yaratabilir.
Tüm bunların yanı sıra ABD Savunma Bakanı Lloyd J. Austin tarafından 29 Ocak 2023 tarihinde önce Güney Kore’ye ve ardından da Filipinler’e bir ziyaret gerçekleştirilmesi ve bu görüşmelerde bölgesel istikrar vurgusuyla ABD’yle olan savunma ortaklıklarının artırılması çağrısının yapılması oldukça mühimdir.[6] Nitekim Güney Kore’nin bölgesel çapta Washington’un önemli bir müttefiki olduğu bilinmektedir. Aynı zamanda Washington, Seul ve Tokyo’nun ortaklığıyla ifa edilen tatbikatlar da dikkate alındığında, ABD Savunma Bakanı’nın Güney Kore ve Filipinler’i ziyaret etmesi, Manila’nın Batılı aktörlerle hareket etmeyi tam anlamıyla içselleştirdiği şeklinde yorumlanabilir.
Üstelik bu ziyaretin ardından 2 Şubat 2023 tarihinde Filipinler Savunma Bakanı Carlito Galvez ile Austin tarafından yapılan ortak açıklamada Filipinler’in ABD’ye dört askeri üsse daha erişim izni verdiği söylenmiştir.[7] ABD’nin Filipinler’deki askeri varlığı ve Manila’nın bu nüfuza izin vermesi, ilerleyen süreçte Filipinler’in de AUKUS’a veya Dörtlü Güvenlik Diyaloğu’na (QUAD) katılmasına kapı aralayabilir.
Bununla birlikte Marcos’un 8 Şubat 2023 tarihinde beş günlük bir Japonya gezisine çıkması önem arz etmektedir. Bu ziyarette güvenlik öncelikli olarak ekonomi ve ticaret alanında görüşmeler gerçekleştirilmiştir.[8] Bu ziyaret de Filipinler ile Japonya’nın ilerleyen dönemde birçok alanda işbirliği geliştireceği şeklinde yorumlanabilir. Elbette bu da Manila’yı Batı’ya yaklaştıran bir unsurdur.
Bir diğer örnek ise Pekin ile Manila arasında önemli bir gerilime neden olmuştur. Filipinler, Güney Çin Denizi’nde bir deniz karakolu olarak kullanılan Sierre Madre adlı gemiye erzak götüren Filipinler’e ait bir botun önünün bir Çin gemisi tarafından kesildiğini, bota askeri sınıf lazer tutulduğunu ve botun yönünü bulmasının engellendiğini açıklamıştır.[9] Nitekim bu durum, bölgedeki gerilimin arttığı ve sıcak çatışma ihtimalinin gündeme gelebileceği şeklinde okunabilir.
Sonuç olarak Asya-Pasifik Bölgesi’nde yaşanan gerilim, devletleri taraf seçmeye ve bir kutba dahil olmaya itmektedir. Böylesi bir konjonktürde Filipinler’in de dış politikasında Batı perspektifini içselleştirdiği söylenebilir. Çünkü bu durumun ilerleyen dönemde Filipinler’in Batı ittifakı içerisinde yer alması veya Manila-Taipei hattında ilişkilerin gelişmesi şeklinde tezahür edebileceği öne sürülebilir.
[1] “The Philippines at A Glance”, Permanent Mission of the Republic of the Philippines to the United Nations, https://www.un.int/philippines/philippines/philippines-glance#, (Erişim Tarihi: 16.02.2023).
[2] “Philippines’ Marcos To Visit Japan in February”, Nıkkei Asia, https://asia.nikkei.com/Politics/International-relations/Philippines-Marcos-to-visit-Japan-in-February, (Erişim Tarihi: 16.02.2023).
[3] “Philippines ‘Concerned’ over China Land Reclamation in Disputed Sea”, Thai PBS World, https://www.thaipbsworld.com/philippines-concerned-over-china-land-reclamation-in-disputed-sea/, (Erişim Tarihi: 19.02.2023).
[4] “US, Philippines Vow to Boost Security Ties to Adress ‘Flashpoints’”, Channel News Asia, https://www.channelnewsasia.com/asia/us-philippines-south-china-sea-flashpoints-security-ties-3221071, (Erişim Tarihi: 19.02.2023).
[5] “Philippine Coast Guard Turns To Japan For More Boats”, NHK World-Japan, https://www3.nhk.or.jp/nhkworld/en/news/20230121_03/, (Erişim Tarihi: 19.02.2023).
[6] “Secretary of Defense Travels to Republic of Korea, Philippines”, U.S. Department of Defense, https://www.defense.gov/News/Advisories/Advisory/Article/3279581/secretary-of-defense-travels-to-republic-of-korea-philippines/, (Erişim Tarihi: 19.02.2023).
[7] “Philippines Agrees to Allow US Wider Access to Military Bases”, Al Jazeera, https://www.aljazeera.com/news/2023/2/2/philippines-set-to-allow-wider-us-access-to-military-bases, (Erişim Tarihi: 19.02.2023).
[8] “Philippines’ Marcos to Meet Japan’s Kishida in 5-Day Tokyo Trip to ‘Further Deepen’ Bilateral Ties”, This Week in Asia, https://www.scmp.com/week-asia/politics/article/3208862/philippines-marcos-meet-japans-kishida-5-day-tokyo-trip-further-deepen-bilateral-ties, (Erişim Tarihi: 19.02.2023).
[9] “Holding out Against China in a Row over Reefs”, BBC News, https://www.bbc.com/news/world-asia-64634814, (Erişim Tarihi: 19.02.2023).
