Romanya gerek ekonomik gerekse de politik açıdan stratejik öneme sahip bir Balkan ülkesidir. Ancak Rusya-Ukrayna Savaşı’ndan sonra bölgede devletlerin eşitliği ilkesinin ve egemenlik haklarının ihlal edilmesinden endişe duymaya başlamıştır. Söz konusu savaş, ulusal ve uluslararası aktörlerin güvenlik kaygılarını arttırmıştır. Bununla birlikte ülke, son dönemde savaşın getirdiği olumsuzlukları azaltma gayesiyle politikalarını yenileyerek diplomaside güç kazanmaya yönelik adımlar atmıştır.
Avrupa Birliği (AB), savaşa dair endişeleri sebebiyle iç tartışmaları bir kenara bırakarak entegrasyon politikalarını hızlandırmıştır. AB’yle özdeşleşmiş olan refah ve demokrasi kavramları hala önemini korusa da bu süreçte güvenlik politikalarındaki uyum, daha elzem hale gelmiştir. Bu bağlamda AB, çeşitli devletlerle ilişkilerini güçlendirmeye çalışmaktadır. AB, üyeler ülkelere veya üye olma yolundaki devletlere çeşitli yatırımlarda bulunduğu için mevzubahis ülkeler açısından cezbedicidir.
Romanya, 2007 yılında AB üyeliği sürecini tamamlamış olsa da Schengen’e dahil edilmemiştir. Ancak ülkenin Schengen’e katılımı konusundaki görüşmeler sürmektedir. Bu bağlamda Bulgaristan ve Avusturya’yla görüşmeler yapılmıştır.[1] AB nezdinde Romanya’nın önemli bir jeopolitik konuma sahip olduğu düşünüldüğünde, bu sürecin olumlu seyredeceği öngörülebilir.
Romanya’nın Schengen üyeliği için tüm ülkelerin onayı gerekmektedir. Ancak yeni sağın yükselmesi tartışmalarından uzaklaşıp normalleşme sürecine geçilen bu dönemde, pürüzlerin çıkması da olağandır.
Öte yandan AB, özellikle Rusya’ya ilişkin endişesinden ötürü Bükreş’i söz konusu krizde önemli bir aktör olarak görmektedir. AB’nin, “Ukrayna’daki savaşın etkisiyle mücadele etmesine yardımcı olmak” amacıyla 44 milyonluk hibeyi onaylaması da bu görüşü desteklemektedir.[2]
Günümüzde AB ve Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO) üyesi ülkelerin büyük kısmının ortak olmasından dolayı bu iki uluslararası aktörün çıkarlarının da müşterek hale geldiği düşünülebilir. Uluslararası siyasette Rusya ve Çin’in ön plana çıkmasının ardından Avrupa’nın girişimleri hızlansa da Charles de Gaulle’nin istediği gibi askeri anlamda kendine yeten bir AB’nin var olduğunu söylemek mümkün değildir. Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nin (SSCB) dağılmasından sonra Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) çıkarları ve AB-NATO ilişkisi göz önünde bulundurulduğunda, AB’nin güvenlik endişelerini NATO şemsiyesi altında çözdüğü ifade edilebilir.
Bilindiği üzere, son dönemde ABD’nin Rusya’yı çevreleme politikası hız kazanmıştır. Bu konuda en önemli üslerden biri de Romanya’dır. Rusya-Ukrayna Savaşı’ndan sonra ABD, bölgedeki gücünü arttıracak hamleler yapmaktadır. Savaşın yayılmasından endişe duyan Washington, NATO’nun 5. maddesinden hareketle, bir hamle yapması gerekeceğinin farkındadır. ABD, mutlak gücünün sınandığı bu dönemde, müttefiklerinin güvenlik kaygılarına dair ciddi bir sınav vermektedir. Aynı zamanda NATO şemsiyesiyle olası tehditlere karşı güvenliği sağlayabilme konusunda muktedir olduğunu da uluslararası kamuoyuna kanıtlamaya çalışmaktadır.
Bu bağlamda Ukrayna’ya yakın ülkelere çeşitli zırhlı araçlar ve tanklar gönderen ABD, Romanya’da konuşlu 101. Hava İndirme Tümeni’nin görev süresini dokuz ay uzatma kararı almıştır.[3] Bu hamlelerin olası bir Rus adımına karşı caydırıcı olması beklenirken; her ne kadar düşük ihtimalle de olsa kışkırtıcı bir boyutunun bulunduğunu söylemek yanlış olmayacaktır. Son kertede bu gelişmelerin müttefikler tarafından ABD’ye duyulan güveni arttırdığı öne sürülebilir.
Günümüzde devletlerin güvenlik anlayışı değişmiştir. Caydırıcı politikalar yerine önleyici politikalara yönelim söz konusudur. Fakat konu Rusya olduğunda, devletler tüm önlem yöntemlerini denemektedir. Bu kapsamda Romanya da çeşitli adımlar atmıştır. Savunma bütçesini her yıl arttırmanın yanı sıra Bükreş yönetimi, askeri üslerini de ABD’ye açmıştır. Ayrıca NATO’nun çeşitli tatbikatlarına da ev sahipliği yapmaktadır. Bu sayede Bükreş, caydırıcı politikalara yönelerek NATO açısından önemli bir üye olduğunu uluslararası kamuoyuna göstermeye çalışmaktadır.
Öte yandan Romanya, Ukrayna’ya birçok konuda destek olmaya devam etmektedir. Söz konusu desteği hem ekonomik hem de diplomatik bakımdan sürdüren Bükreş, G7+ Zirvesi’nde de bunu yinelemiştir.[4]
Diğer taraftan AB’yle bütünleşme sürecinde Schengen konusu, taraflarda hayal kırıklığına yol açmıştır. Ancak son zamanlarda Romanya’nın artan çabası, pürüzleri gidermek isteyen AB’den olumlu dönüşler almıştır. Zira Avrupa Parlamentosu Sosyalistler ve Demokratların İlerici İttifakı Milletvekili Erik Bergkvist, Romanya’nın Schengen üyeliğine ilişkin sürecin daha hızlı ilerlemesi yönünde açıklamada bulunmuştur.[5]
Ayrıca Romanya’nın AB’yle bütünleşme sürecinin olumlu bir seyre sahip olduğu gösteren birçok haber yapılmaktadır. Bunlardan biri de Romanya Tarım Bakanı Petre Daea’nın 1,5 milyar avroluk AB fonuna ilişkin ifadeleridir.[6] Dolayısıyla AB’nin Romanya’yla ilişkilerini geliştirmek istediği öne sürülebilir.
Kısacası, Romanya’nın AB’yle bütünleşmeye ve NATO’yla işbirliğine yönelik adımlarını hızlandırdığı görülmektedir. Bu süreçte çeşitli pürüzler ortaya çıksa da Rusya-Ukrayna Savaşı her iki taraf için de bütünleşmeyi teşvik eden bir faktör olarak görülmektedir. Romanya’nın AB kriterlerine uygunluğu tartışılsa da bölgedeki güvenlik endişelerinin artması hasebiyle önümüzdeki dönemde Schengen sürecinin hızlanması muhtemeldir. Zira dışarıya karşı ortak strateji izleme politikasının istikrarı düşünüldüğünde, AB’nin ilgili ülkeleri teşvik edeceği öngörülebilir.
[1] “Romanian President, Foreign Minister Talk Schengen with Bulgarian, Austrian Counterparts”, Romania Insider, https://www.romania-insider.com/romanian-president-foreign-minister-schengen-talks-january-2023, (Erişim Tarihi: 20.01.2023).
[2] “EC Approves Romania’s EUR 44 Mln Scheme to Help Cattle Breeders Fight Effects of the War in Ukraine”, Romania Insider, https://www.romania-insider.com/ec-romania-cattle-breeders-aid-scheme-2023, (Erişim Tarihi: 20.01.2023).
[3] “US Renews Troop Deployment in Southeastern Romania Close to Ukraine”, Romania Insider, https://www.romania-insider.com/us-renews-troops-southeastern-romania-january-2023, (Erişim Tarihi: 23.01.2023).
[4] “Romania Reconfirms Support for Ukraine, Moldova at G7 Summit”, Romania Insider, https://www.romania-insider.com/romania-reconfirms-support-ukraine-moldova-g7-summit-2023, (Erişim Tarihi: 25.01.2023).
[5] “Erik Bergkvist: Umarım Bulgaristan ve Romanya Schengen’e Daha Hızlı Bir Şekilde Girer”, Radio Bulgaria, https://bnr.bg/tr/post/101768545/erik-bergkvist-umarim-bulgaristan-ve-romanya-schengen-e-daha-hizli-bir-sekilde-girer, (Erişim Tarihi: 23.01.2023).
[6] “Romanian Farmers can Access EU Funds Worth EUR 1.5 Bln for Irrigation, Minister Says”, Romania Insider, https://www.romania-insider.com/romanian-farmers-eu-funds-worth-irrigation-minister-says, (Erişim Tarihi: 26.01.2023).
