Macaristan, jeopolitik konumu gereği önem arz eden bir Orta Avrupa ülkesidir. Bu anlamda doğusunda Ukrayna ile Romanya ve batısında Avusturya yer alan Macaristan’ın iki bölge arasında bir köprü rolü oynadığı söylenebilir. Ayrıca ülke, Orta Koridor’un Batı’ya ulaşmasında rol oynayan önemli rotalardan biridir. Zira Orta Koridor, Türkiye-Bulgaristan-Sırbistan-Macaristan güzergahında ilerlemektedir. Bu da Macaristan’ın jeopolitik önemini arttıran bir husustur.
Bu kapsamda Türkiye, Macaristan, Bulgaristan ve Sırbistan’ın Ulaştırma Bakanları, Bulgaristan-Macaristan-Sırbistan-Türkiye Dörtlü Bakanlar Koordinasyon Konseyi adı altında ilk toplantısını 5 Temmuz 2022 tarihinde gerçekleştirmiştir. Toplantıya dair yapılan açıklamada, 2053 yılına kadar demir yolu aracılığıyla taşınan yük miktarının yıllık 38 milyon tondan 440 milyon tona çıkarılmasının planladığı açıklanmıştır.[1]
Bununla birlikte Türkiye, Azerbaycan, Kazakistan ve Macaristan Enerji Bakanları, 28 Eylül 2022 tarihinde Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) bünyesinde düzenlenen 2. Enerji Bakanları Toplantısı’nda bir araya gelmiştir. Kazakistan’ın Almatı kentinde yapılan toplantıda, enerji alanındaki işbirliği ve fırsatlar tartışılmıştır.[2]
Almatı’da gerçekleştirilen toplantıya bakıldığında, Macaristan’ın sadece ticaret ve taşımacılık boyutunda değil; enerji konusunda da Orta Asya, Kafkasya ve TDT’nin Avrupa’ya ulaşmasındaki ana merkezlerden olacağı görülmektedir. Kısacası Budapeşte, enerji ve ticaret güzergahları bakımından Asya’nın Avrupa’ya açılan kapısı haline gelmektedir.
Macaristan’ın Orta Koridor’da bir merkeze dönüşmesinin birçok aktör için önemli kazanımlar yaratacağı aşikardır. Öncelikle Orta Koridor’un Avrupa’ya ulaşması noktasında Zengezur Koridoru’nun hayata geçirilmesi, TDT’nin ehemmiyetini arttıracaktır. Bu durum, Macaristan’ın Orta Koridor’da bir merkez olmasına ve Avrupa jeopolitiğinde TDT’nin etkili bir aktöre dönüşmesine hizmet edecektir. Çünkü Avrupa’nın özellikle de Rusya-Ukrayna Savaşı’nın başlamasından itibaren Kafkasya’ya ve Orta Asya’ya olan ilgisini arttırdığı bilinmektedir. Avrupa ile söz konusu bölgeler arasında kurulacak ilişkilerin önemli boyutlarından biri de enerji meselesidir. Bölge ülkeleri arasında enerji kaynakları noktasında zengin olan devletler ise Azerbaycan, Kazakistan, Özbekistan ve Türkmenistan’dır. Nitekim bu dört devletin üçü üye, biri de gözlemci üye statüsüyle TDT bünyesindeki çalışmalara katkı vermektedir.
Macaristan’ın bir merkez olması, doğal olarak bu ülkeye önemli ekonomik, siyasi ve stratejik kazanımlar sağlayacaktır. Öncelikle Avrupa’nın enerjiye ve güvenli güzergahlara ihtiyaç duyduğu bir süreçte Macaristan, jeopolitik konumunu bir etki unsuruna dönüştürebilecektir. İkincisi; Macaristan; ticaret ve taşımacılık konusunda da Avrupa’nın merkezlerinden biri olacak ve böylece önemli bir gelir elde edecektir. Üçüncü olarak Macaristan’ın Avrupa Birliği’yle (AB) ilişkilerinde birtakım sorunlar yaşadığı bilinmektedir. Fakat hiç şüphe yok ki; Orta Koridor’un kazanımlarından faydalanan bir Macaristan, Avrupa’nın açısından da vazgeçilmesi zor kilit bir aktöre dönüşecektir.
Kazanım elde edecek olan diğer aktörler de Orta Asya ve Kafkasya devletleridir. Bu ülkeler, Çin ile Avrupa arasında inşa etmeye çalıştıkları istikrarlı güzergahın Avrupa boyutunu tamamlamış olacaktır. Bununla birlikte Macaristan, bölge devletlerinin güvenilebileceği bir partnerdir. Bu da Orta Koridor’un Avrupa kısmının güvenliğinin sağlanması demektir.
Kuşkusuz Avrupa ve Çin, bu sürecin en önemli kazananları olacaktır. Zira taraflar arasındaki ticaretin en kısa sürede, asgari maliyetle ve en güvenli rota kullanılarak gerçekleştirilmesi büyük önem arz etmektedir. Dolayısıyla Macaristan’ın Orta Koridor’da bir merkez haline gelmesi, Çin’den Avrupa’ya uzanan güzergahta kesintisiz ulaşımın sağlanmasına imkân yaratacaktır.
Son olarak Orta Koridor, Bulgaristan ve Sırbistan’a da fayda sağlayacaktır. Öncelikle söz konusu devletler, jeopolitik ve jeoekonomik önemlerini arttıracaktır. Ayrıca iki ülke de Kafkasya, Orta Asya ve Çin’e ulaşma noktasında herhangi bir engelle karşılaşmayacaktır.
Neticede Macaristan, Orta Koridor’da önemli bir merkeze dönüşmektedir. Söz konusu ülkenin Avrupa’da güvenli bir liman olması, Orta Koridor’un da değerini arttırmaktadır. Dolayısıyla Budapeşte yönetiminin bu konuda üstleneceği misyonun sadece kendisinin değil, birçok aktörün çıkarlarına hizmet edeceği söylenebilir.
[1] Hatice Şenses Kurukız, “Bakan Karaismailoğlu: Orta Koridor’da Ticaretin Geliştirilmesi İçin Üzerimize Ciddi Sorumluluklar Düşmekte”, Anadolu Ajansı, https://www.aa.com.tr/tr/gundem/bakan-karaismailoglu-orta-koridorda-ticaretin-gelistirilmesi-icin-uzerimize-ciddi-sorumluluklar-dusmekte/2630480, (Erişim Tarihi: 01.10.2022).
[2] Ayya Lmahamad, “Azerbaijan Discuss Energy Cooperation with Kazakhstan, Turkiye, Hungary”, Azernews, https://www.azernews.az/business/200086.html, (Erişim Tarihi: 01.10.2022).
