Özbekistan Cumhurbaşkanı Sayın Şevket Mirziyoyev, 17 Ocak 2023 tarihinde Singapur’u ziyaret etmiş ve Singapur Cumhurbaşkanı Halime Yakub ve Singapur Başbakanı Lee Hsien Loong’la temaslarda bulunmuştur.[1] Bu görüşmeler sırasında iki ülkenin cumhurbaşkanları tarafından ilişkilerin derinleştirilmesine karar verilmiştir. Bunun yanı sıra iki lider, politik yaşamın demokratikleştirilmesine yönelik reformlar noktasında işbirliği olanaklarını da değerlendirmiştir. Mevzubahis işbirliği, devlet idaresi için personel eğitimini, yeşil teknoloji alanını, şehir planlama konusunu ve iletişim sektörünü kapsamaktadır.
Bu noktada belirtmek gerekir ki; iki ülke arasında 5.600 kilometreden fazla mesafe bulunmasına rağmen Özbekistan ile Singapur arasında birçok alanda işbirliği bulunmaktadır. Bu yüzden de taraflar arasındaki ilişki dinamik bir biçimde devam etmektedir.
Günümüzde Özbekistan, inovasyon meselesine önem vermektedir. Bu bağlamda, ekonomik özgürlük, seyahat güvenliği ve biyoteknolojilerin geliştirilmesi konularında dünya sıralamasında lider konumda bulunan Singapur, Taşkent yönetiminin ehemmiyet atfettiği bir partnerdir.
Nitekim Singapur ile Özbekistan arasındaki işbirliği, karşılıklı güven ve saygı temelinde gelişmiştir. Düzenli iletişim sayesinde siyasi temaslar en üst seviyede sürdürülmektedir. Bu bağlamda parlamentolar ve kurumlar arası ilişkiler de istikrarlı bir şekilde gelişmektedir. Uluslararası örgütler de söz konusu münasebetlere katkıda bulunmaktadır.
Singapur, Özbekistan tarafından bilhassa Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu’nda başlatılan “Orta Asya Bölgesinde Barış, İstikrar ve Sürdürülebilir Kalkınma için Bölgesel ve Uluslararası İşbirliğinin Güçlendirilmesi” (2018), “Eğitim ve Dini Hoşgörü” (2018), “Orta Asya’da Sürdürülebilir Turizm ve Sürdürülebilir Kalkınma” (2019), “Aral Denizi Bölgesi’nin Çevresel İnovasyon ve Teknoloji Bölgesi İlan Edilmesi” (2021) ve yakın zamanda kabul edilen “Orta Asya’da Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerine Ulaşılmasının Hızlandırılması’nda Parlamentoların Rolünün Güçlendirilmesi” konulu kararları desteklemiştir. Özbekistan da Singapur’un çeşitli girişimlerini desteklemiştir.[2]
Nitekim Sayın Mirziyoyev’in Singapur’a gerçekleştiği resmi ziyaret esnasında ikili işbirliğinin durumunu ayrıntılı olarak ele alınmıştır. Öncelikle taraflar arasında olumlu bir ilişkinin bulunduğu belirtilmiştir. Nitekim Singapur’dan Özbekistan’a yapılan doğrudan yatırımların toplam 700 milyon dolar olduğu bilinmektedir. Bu yüzden de iki ülkenin birçok alanda işbirliğini geliştirmek istediği vurgulanmıştır.[3]
Ayrıca Sayın Mirziyoyev, kısa vadede Singapur’la işbirliği yapılabilecek beş temel alanı ana hatlarıyla ortaya koymuştur.[4] Bunlardan ilki, insan sermayesinin geliştirilmesi ve kamu yönetimi için yüksek nitelikli personel yetiştirilmesidir. Lee Kuan Yew Kamu Politikası Okulu’yla yönetişim, kentsel gelişim, altyapı geliştirme, dijital dönüşüm, inovasyon, eğitim ve sağlık alanlarında kamu görevlilerinin eğitimi ve mesleki gelişimi için ortak bir program uygulanması konusunda anlaşmaya varılmıştır. Buna ek olarak, Özbekistan Kamu Yönetimi Akademisi’nde Singapur’un önde gelen uzmanlarının katılımıyla devlet memurlarına yönelik yoğun bir eğitim programı da başlatılacaktır.
İkinci alan ise Singapur’un Özbekistan’daki özelleştirme süreçlerine dahil edilmesidir. Bu bağlamda taraflar, Özbekistan’daki büyük işletmelerin özelleştirilmesine Singapur şirketlerinin dahil olmasını görüşmüşlerdir. Taraflar, halka arzların başlatılması ve yabancı yatırımların çekilmesi amacıyla kamu iktisadi teşebbüslerinin dönüştürülmesi ve yeniden yapılandırılması için ortak bir yatırım fonu oluşturulmasını da önermiştir. Bu çerçevede kuruluş sermayesi 500 milyon dolar olan bir Özbek-Singapur yatırım şirketi kurulması konusunda anlaşmaya varılmıştır.[5]
Üçüncü öncelik ise gelişmiş “yeşil” teknolojilerin ve dijital çözümlerin kullanımının arttırılmasıdır. Singapur’un dijitalleşme başarılarının yanı sıra yeşil kalkınma için ülkenin inovasyon teknolojilerinden yararlanma fırsatları tartışılacaktır.
Dördüncüsü ise kentsel altyapı ve iletişim ağlarının geliştirilmesidir. Bu doğrultuda kentsel planlama, inşaat, çevre düzenlemesi ve belediye hizmetleri konularında işbirliği kararlaştırmıştır. Buna yönelik ilk adım, Özbekistan’da altyapı ve sanayi projelerinin uygulanması maksadıyla ortak bir tasarım ve mühendislik merkezi kurulmasına ilişkin anlaşmanın imzalanmasıdır.
İşbirliğinin beşinci boyutunda taraflar, ortak projeleri teşvik ederek yatırımları desteklemenin ve karşılıklı ticareti genişletmenin önemini vurgulamıştır. Bu kapsamda müşterek çalışılabilecek alanlar, liderler tarafından değerlendirilmiştir.
Sonuç olarak, coğrafi mesafeye rağmen Özbekistan ile Singapur arasındaki ilişkiler gelişmektedir. Mevzubahis ziyaret de ikili münasebetlerdeki genişleme ve derinleşme eğiliminin süreceğine işaret etmektedir. Bu işbirliğinin reform süreçlerinden ekonomik işbirliğine, uluslararası örgütlerden dijitalleşmeye kadar pek çok alanda yürütüleceği ifade edilebilir.
[1] “Узбекистан и Сингапур договорились о сотрудничестве по 5 направлениям”, Gazeta.Uz, https://www.gazeta.uz/ru/2023/01/17/singapore/, (Erişim Tarihi: 30.01.2023).
[2] “Узбекистан-Сингапур: перспективное сотрудничество на пути к прогрессу и процветанию”, UzDaily, https://www.uzdaily.uz/ru/post/74874, (Erişim Tarihi: 30.01.2023).
[3] Aynı yer.
[4] “Узбекистан и Сингапур договорились о создании совместной инвестиционной компании с уставным капиталом $500 млн”, Podrobno, https://podrobno.uz/cat/economic/uzbekistan-i-singapur-dogovorilis-o-sozdanii-sovmestnoy-investitsionnoy-kompanii-s-ustavnym-kapitalo/, (Erişim Tarihi: 30.01.2023).
[5] Aynı yer.
