Slovenya’da 23 Ekim 2022 tarihinde düzenlenen Cumhurbaşkanlığı Seçimleri’nde adaylardan hiçbirinin yüzde 50 oranında oy alamaması üzerine 13 Kasım 2022 tarihinde ikinci tura gidilmesine karar verilmiştir. İkinci turda ise Slovenya Demokratik Partisi’nin (SDS) desteklediği bağımsız aday Anze Logar ile Slovenya Korsan Partisi (Pirati) ve Gençlik-Avrupa Yeşiller Partisi’nin (SMS-Z) desteğini alan Natasa Pirc Musar arasında çetin bir yarış yaşanmıştır.
İkinci tura ilişkin sonuçlara göre Musar, yüzde 54’lük oyla Logar’ı geride bırakmıştır.[1] Cumhurbaşkanlığı zaferinin kesinleşmesinin ardından konuşan Musar; özgürlük, diyalog ve saygı unsurlarına vurgu yapmış, bağımsız ve siyasi bir engeli olmayan bir cumhurbaşkanının seçilmesinin “halkın isteği” olduğunu ifade etmiştir. Bununla beraber son dönemde sağ-sol ayrımına doğru giden Slovenya siyasetinde iki taraf arasında köprü rolü üstleneceğini de vurgulamıştır.[2]
Burada dikkat çekilmesi gereken bir nokta; henüz siyasette ismini yeni duyurmuş Musar’ın Slovenya siyasetinde çok daha köklü bir geçmişe sahip olan Logar karşısındaki galibiyetidir. Dolayısıyla bu durum, ülke siyasetindeki değişime işaret etmektedir. Aslında söz konusu değişimin başlangıcını, 2022 yılının Nisan ayında gerçekleştirilen Parlamento Seçimleri’ne dayandırmak mümkündür.
24 Nisan 2022 tarihinde gerçekleştirilen seçimlerde aşırı sağ partiler mağlubiyet almışlardır. Bu kapsamda Janez Jansa, yerini “özgürlük” vurgusuyla gelen Robert Golob’a bırakmıştır. Mevzubahis durum, Slovenya için önemli bir gelişme olarak yorumlanmıştır. Nitekim Jansa’nın yolsuzluklarla anıldığı ve yargı ve medyayı kontrol altına almaya çalışmasıyla gündeme geldiği bilinmektedir. Bununla birlikte Jansa, Avrupa Birliği (AB) içerisinde de işbirliğinden uzak bir aktör olarak değerlendirilmekteydi.[3]
Köklü bir siyasi partinin tecrübeli siyasetçisi olan Jansa, henüz seçimlerden birkaç ay önce siyasete atılmış bir isme yenilmiştir. Bu bakımdan Golub’un zaferi, aşırı sağın yenilgisi anlamına gelirken; demokrasi yolunda önemli bir gelişme şeklinde nitelendirilebilir. Aynı zamanda bu gelişme, Brüksel’in zaferi olarak da okunabilir.[4]
Bu noktada Musar’ın ikinci turda rakibi olan Logar’ın da Jansa’yla olan bağlarına değinmekte fayda vardır. Logar, sağ kanatta yer alan SDS’nin bir üyesidir ve Jansa Hükümeti döneminde Dışişleri Bakanı olarak görev almıştır. Seçimlerin ilk turunda yüzde 34’lük bir oy oranına sahip olan Logar, ikinci turda Musar karşısında yüzde 46 oy almıştır. Bu çerçeveden bakıldığında, aslında Logar’ın Musar karşısında güçlü bir aday olduğu; lakin Jansa Hükümeti’ndeki görevi sebebiyle dezavantajlı duruma düştüğü öne sürülebilir. Logar, Jansa’yla olan ilişkilerinden dolayı ister istemez “onun adamı” olarak görülmüştür. Bu da seçimi kaybetmesinde belirleyici rol oynamıştır. Bu suçlamaların farkında olan Logar ise her ne kadar seçim kampanyası boyunca bu “popülist” imajını üzerinden atmaya çalışsa da pek başarılı olamamıştır.[5]
Diğer taraftan Musar’ın seçimlere gazeteci kimliğiyle katıldığı görülmektedir. Eski bir televizyon sunucusu olan ve aynı zamanda avukatlık yapan Musar, Jansa döneminin basına ve yargıya uyguladığı baskının karşısında bir kahraman olarak algılanmıştır. Özellikle de önceki ABD Başkanı Donald Trump’ın eşi Melania Trump’ın avukatlığını yapmış olması, Musar’ın popülaritesini arttırmıştır.[6]Bununla birlikte Jansa ve onun dönemiyle ilişkilendirilen Logar gibi bir adayın karşısında rakip olarak bulunması da elini güçlendirmiştir. Bu bağlamda Sloven halkının Jansa’ya ve temsil ettiği düşünceye tepki olarak Musar’a yönelmesi, Slovenya’da aşırı sağa gösterilen desteğin azaldığını ortaya koymaktadır.
Slovenya’da cumhurbaşkanlığı makamı her ne kadar sembolik bir görev olsa da hala bir otorite figürüdür ve bu makama saygı duyulmaktadır. Dahası cumhurbaşkanının merkez bankası ve yargı organları gibi çeşitli önemli kurumlara atanması için parlamentoya isim önerme yetkisinin bulunması ve anayasanın bir koruyucusu olarak tanımlanması da mühimdir.[7]
Sonuç olarak Yugoslavya’dan 1991 yılında ayrıldığından bu yana Slovenya’nın ilk kadın cumhurbaşkanı unvanını elde eden Musar’ı zorlu bir görev beklemektedir. Zira sağ-sol kavgasının eşiğine gelen ve popülist söylemlerin arttığı Slovenya’da, bu durumu düzeltecek ve tarafları bir araya getirecek bir çözüm olarak Musar ön plana çıkmıştır.[8] Nitekim insan hakları, diyalog ve yolsuzlukla mücadele gibi söylemlerle yolan çıkan Musar’ın cumhurbaşkanlığı makamını Pahor’dan farklı olarak tekrar aktif hale getirmeye çalışacağı öngörülebilir.
[1] “Slovenia Heads For Runoff in Presidential Election”, Politico, https://www.politico.eu/article/slovenia-election-results-anze-logar-heads-for-runoff-in-presidential-election/, (Erişim Tarihi: 17.11.2022).
[2] “Nataša Pirc Musar: Potrudila Se Bom, Da Bom Resnično Predsednica Vseh”, N1 Info Slovenija, https://n1info.si/novice/slovenija/natasa-pirc-musar-verjamem-v-zmago/, (Erişim Tarihi: 17.11.2022).
[3] “Slovenian Elections: A Win For Democracy, A Loss For Populism in Europe”, International Institute for Democracy and Electoral Assistance, https://www.idea.int/blog/slovenian-elections-win-democracy-loss-populism-europe, (Erişim Tarihi: 17.11.2022).
[4] “‘Significant Win’ For Brussels As France, Slovenia Back Pro-EU Leaders”, Euronews, https://www.euronews.com/my-europe/2022/04/25/significant-win-for-brussels-as-france-slovenia-back-pro-eu-leaders, (Erişim Tarihi: 17.11.2022).
[5] “Analiza Volitev-Zmaga Nataše Pirc Musar Pričakovana, Logar Presegel Pričakovanja”, Mladina, https://www.mladina.si/220595/analiza-volitev-zmaga-natase-pirc-musar-pricakovana-logar-presegel-pricakovanja/, (Erişim Tarihi: 17.11.2022).
[6] Dusan Stojanovic, “Slovenia Elects First Woman President in A Runoff Vote”, The Washington Post, https://www.washingtonpost.com/politics/slovenia-votes-for-president-could-elect-first-woman/2022/11/13/baeb6bdc-6341-11ed-b08c-3ce222607059_story.html, (Erişim Tarihi: 17.11.2022).
[7] Maja Pavlin, “Analiza Volitev: ‘Predsednik Države Mora Biti Svetilnik’”, 24ur, https://www.24ur.com/novice/volitve/predsedniske-volitve-2022/analiza-volitev-predsednik-drzave-mora-biti-svetilnik.html, (Erişim Tarihi: 17.11.2022).
[8] Alem Maksuti, “Slovenians Won’t Vote for Jansa’s Puppet as President”, Balkan Insight, https://balkaninsight.com/2022/11/02/slovenians-wont-vote-for-jansas-puppet-as-president/, (Erişim Tarihi: 17.11.2022).
