28 Temmuz 2025 tarihinde Kolombiya’nın eski Devlet Başkanı Álvaro Uribe Vélez’in “yargı sürecini kötüye kullanma” ve “bir kamu görevlisini rüşvet yoluyla etkileme” suçlarından mahkûm edilmesi, ülke tarihinin hem siyasi hem de hukuki açıdan en çarpıcı dönüm noktalarından birini teşkil etmektedir. Kolombiya’da ilk kez bir eski devlet başkanının ceza mahkemesi tarafından suçlu bulunmuş olması, yalnızca iç siyasette değil, aynı zamanda Kolombiya’nın uluslararası alandaki demokratik meşruiyeti ve hukuk devleti kimliği üzerinde de derin etkiler yaratmıştır. Bu gelişme, yargı bağımsızlığının işlerliğini, demokratik denetim mekanizmalarının gücünü ve devletin küresel itibarını yeniden değerlendirmeyi zorunlu kılmaktadır.[i]
Uribe, 2002-2010 yılları arasında Kolombiya’nın devlet başkanlığını yapmış ve ülkenin son yirmi yıldaki siyasi rotasında belirleyici bir rol oynamıştır. 28 Temmuz’da Yargıç Sandra Heredia tarafından verilen karar, aslında 2012 yılında Uribe’nin muhalefetteki senatör Iván Cepeda’ya karşı açtığı iftira davasıyla başlayan ve zamanla tanık manipülasyonu suçlamalarına dönüşen uzun soluklu bir hukuki sürecin ürünüdür. Soruşturma sürecinde, Uribe’nin avukatlarının eski paramiliter tanıklara ceza indirimleri veya maddi çıkarlar teklif ederek ifadelerini değiştirmeye çalıştığına dair güçlü deliller ortaya konmuştur.[ii]
Uribe’nin mahkûmiyeti, Latin Amerika bölgesinde son yıllarda belirginleşen daha geniş bir siyasi ve hukuki dönüşümün parçası olarak değerlendirilebilir: Eski devlet başkanlarının yolsuzluk, görev suistimali ve insan hakları ihlallerine ilişkin iddialar çerçevesinde hukuki denetime tabi tutulması. Brezilya, Peru, Arjantin ve Ekvador gibi ülkelerde görülen bu hukuki denetim eğilimi, bölgedeki demokratik kurumların güçlendirilmesi ve hesap verebilirlik mekanizmalarının derinleşmesi bağlamında önemli bir gelişme olarak kabul edilmektedir.
Kolombiya özelinde ise tarihsel olarak siyasi elitlere karşı daha temkinli ve zaman zaman çekimser bir tutum sergilediği için eleştirilen yargı organları, Uribe davası vesilesiyle bağımsızlıklarını pekiştiren ve demokratik işleyişe daha aktif katılım gösteren bir konuma erişmiştir.[iii] Bu durum, başta Avrupa Birliği ve Amerika Birleşik Devletleri (ABD) olmak üzere uluslararası aktörler tarafından, Kolombiya’nın demokratik olgunlaşmasının ve hukukun üstünlüğü normlarına bağlılığının somut bir göstergesi olarak yorumlanmaktadır.
Uribe, özellikle George W. Bush yönetimiyle olan yakın ilişkisi sayesinde Washington’ın bölgedeki önemli stratejik ortaklarından biri hâline gelmiştir. “Plan Colombia” adlı askerî ve ekonomik yardım programı sayesinde Kolombiya, ABD’den milyarlarca dolarlık destek almış ve uyuşturucu kaçakçılığıyla mücadele ile FARC’a karşı yürütülen askerî operasyonlarda önemli ilerlemeler kaydetmiştir. Ancak bu süreçte, sivil ölümler ve “Falsos Positivos” skandalları nedeniyle ciddi ihlaller yaşanmış, Uribe’nin yönetimi zaman zaman uluslararası kamuoyunda eleştirilere maruz kalmıştır.
2025 yılındaki bu mahkûmiyet kararı, Uribe’nin ABD’deki destekçileri ile eleştirmenleri arasındaki bölünmeyi daha da derinleştirmiştir. Amerikan Kongresi’nin ilerici kanadı, bu gelişmeyi Kolombiya’ya yapılan askerî yardımların gözden geçirilmesi için bir fırsat olarak değerlendirirken; muhafazakâr çevreler ise yargı kararını “politik rövanş” olarak nitelendirmekte ve Uribe’ye desteğini sürdürmektedir.[iv]
Kolombiya, genellikle Latin Amerika’nın istikrarlı demokrasilerinden biri olarak değerlendirilmiştir. Uribe’nin mahkûm edilmesi, bu imajı hem güçlendirme hem de zedeleme potansiyeli taşımaktadır. Uluslararası kurumlar (örneğin Amerikan Devletleri Örgütü (OAS), Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Konseyi veya Uluslararası Ceza Mahkemesi’ne taraf ülkeler) için bu karar, hukukun üstünlüğü ilkesinin işlerliğini teyit eden bir örnek teşkil etmektedir.[v]
Devlet Başkanı Gustavo Petro, kararı temkinli bir şekilde “yargının bağımsızlığına saygı” çerçevesinde yorumlamış ve mahkeme sürecine müdahil olmaktan kaçınmıştır. Kolombiya, 2016 yılında FARC ile imzalanan barış anlaşmasının ardından uluslararası alanda “çatışma sonrası demokratik geçiş” örneği olarak lanse edilmeye çalışılmıştır. Bir yandan güçlü bir siyasi figürün yargı önüne çıkarılması yargının işlerliğini ve hesap verilebilirliği pekiştirirken; diğer yandan bu sürecin siyasi manipülasyon iddialarıyla gölgelenmesi ülkenin istikrarına dair endişeleri artırabilir.
Uribe’nin mahkûmiyeti, sadece Kolombiya iç hukukunun bağımsızlığının ve işleyişinin bir göstergesi olmakla kalmayıp aynı zamanda uluslararası hukuk normlarının, bölgesel güç dengelerinin ve demokratik değerlerin nasıl uygulandığının da somut bir sınavıdır. Bu karar, Kolombiya’nın hukukun üstünlüğüne bağlılığını ve hesap verebilirlik mekanizmalarını güçlendirme kararlılığını ortaya koyarken, ülkenin demokratik kurumlarının sağlamlığına yönelik küresel bir mesaj niteliği taşımaktadır.
Uluslararası toplum açısından bakıldığında, mahkûmiyet, devletlerin kendi vatandaşları ve liderleri nezdinde hukukun uygulanabilirliğine dair beklentileri artırmakta; aynı zamanda bölgesel istikrar ve adalet arayışında önemli bir dönüm noktası olmaktadır. Ancak bu süreç, Kolombiya’nın iç siyasetinde ve bölgesel ilişkilerinde yaratabileceği etkilerle de bir dizi zorluğu beraberinde getirmektedir. Bu nedenle Uribe’nin mahkûmiyeti, Kolombiya’nın uluslararası saygınlığını yükseltme potansiyeline sahip olmakla birlikte, demokratik kurumların güçlendirilmesi, hukukun üstünlüğünün yaygınlaştırılması ve toplumsal uzlaşı için de kritik bir fırsat olarak değerlendirilebilir. Özetle bu karar, yalnızca bir yargı sonucu değil, aynı zamanda Kolombiya’nın demokratik olgunluğunu ve uluslararası normlara uyumunu yeniden tanımlayacağı stratejik bir dönemeçtir.
[i] “Colombia ex-president Uribe guilty of abuse of process, bribery of public official”, Reuters, https://www.reuters.com/world/americas/colombia-ex-president-uribe-guilty-abuse-process-bribery-public-official-2025-07-28/, (Erişim Tarihi: 29.07.2025).
[ii] “Uribe, la justicia y la política”, El Pais, https://elpais.com/america-colombia/2025-07-29/uribe-la-justicia-y-la-politica.html, (Erişim Tarihi: 29.07.2025).
[iii] “Uribe joins list of former Latin American presidents with criminal convictions”, Reuters, https://www.reuters.com/world/americas/uribe-joins-list-former-latin-american-presidents-with-criminal-convictions-2025-07-29/, (Erişim Tarihi: 29.07.2025).
[iv] “US joins Colombia’s right in denouncing ‘lawfare’ over ex-president Álvaro Uribe’s bribery conviction”, El Pais,https://english.elpais.com/international/2025-07-29/us-joins-colombias-right-in-denouncing-lawfare-over-ex-president-alvaro-uribes-bribery-conviction.html, (Erişim Tarihi: 29.07.2025).
[v] Aynı Yer.
