Ekvador Hükümeti’nin Meksika Büyükelçisini “Persona Non Grata” ilan etmesi, iki ülke arasındaki diplomatik ilişkilerde ani bir gerginlik dalgasını göstermektedir. Bu kararın alınmasının arkasında Meksika Devlet Başkanı Andres Manuel Lopez Obrador’un (AMLO) son açıklamaları yatmaktadır. Obrador’un, 9 Ağustos 2023 tarihinde Quito’da düzenlenen kalabalık bir siyasi miting sırasında silahlı bir grup tarafından suikasta uğrayarak hayatını kaybeden başkan adayı Villavicencio hakkındaki yorumları, Ekvador Hükümeti’nin bu kararı vermesinde belirleyici olmuştur.
Ekvador Dışişleri Bakanlığı, ülkedeki yolsuzluklarla mücadelesiyle tanınan Villavicencio’nun hâlâ yas tutulduğunu ve bu olayın demokrasi, barış ve güvenliği tehdit ettiğini vurgulamıştır. Bu olayın ardından iki ülke arasında yaşanan diplomatik kriz, bölgedeki siyasi dinamiklerin ve ilişkilerin nasıl şekilleneceği konusunda önemli soruları gündeme getirmektedir.[1]
Ekvador’un seçimlerinin öne alınmasıyla ilgili Meksika Devlet Başkanı AMLO’nun yaptığı açıklamalar, diplomatik gerilimi daha da artırmaktadır. AMLO, Ekvador’un seçimlerini “çok garip bir şekilde” öne aldığını iddia ederek, seçim sürecindeki belirsizlikleri vurgulamaktadır. Özellikle önde olan adayın suikasta uğrayarak düşmesi ve ikinci olan adayın yükselmesi gibi durumların, seçimlerin adil ve özgür olup olmadığına yönelik soruları gündeme getirdiğini belirtmektedir.
Bu açıklamalar, Ekvador’daki siyasi atmosferin karmaşıklığını ve seçimlerin meşruiyetine ilişkin endişeleri yansıtımaktadır. AMLO’nun sözleri, Meksika ile Ekvador arasındaki diplomatik gerilimi daha da artırabilir ve bölgedeki siyasi dinamikleri etkileyebilir. Ekvador’un, seçim sürecinin şeffaflığı ve adil olup olmadığına dair uluslararası topluma güven vermesi önemli bir konu haline gelebilir.
Bu durum, bölgedeki demokratik değerlerin korunması ve siyasi istikrarın sağlanması açısından önemli bir test olarak değerlendirilebilir. Ekvador’un aldığı diplomatik kararlar ve AMLO’nun açıklamaları, Latin Amerika bölgesindeki siyasi ilişkileri ve güvenlik durumunu etkileyebilir. Bu nedenle, uluslararası toplumun bölgedeki gelişmeleri yakından izlemesi ve uygun önlemleri alması gerekebilir.[2]
Obrador’un bu açıklamaları hâlihazırda çalkantılı ve kanlı bir seçim geçirmiş olan başta Villavivencio’nun eşi olmak üzere Ekvador halkını rahatsız etmiştir. Meksika’daki yerel seçimlerde yaşanan şiddet olaylarıyla paralellik kuran Lopez Obrador, suikastın bir adayla haksız bir şekilde ilişkilendirildiği imasında bulunmuştur.[3] Ekvador makamları tarafından uygunsuz ve müdahaleci bulunan bu yorumlar, Meksika Büyükelçisi’nin “istenmeyen kişi” ilan edilmesine yol açmıştır.
Bu diplomatik kriz, ikili ilişkilerde ciddi bir gerginliğe yol açmıştır. Ekvador’un bu tutumu, demokratik süreçlerinin ve egemenliğinin bütünlüğünü koruma konusundaki kararlılığını ortaya koymaktadır.
Ekvador Dışişleri Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada, söz konusu adımın diplomatik ilişkilere dair Viyana Sözleşmesi’ne istinaden gerçekleştirildiği belirtilmiştir. Ayrıca bunun “diplomatik ilişkilerin kesilmesi anlamına gelmediği, fakat Büyükelçi Raquel Serur Smeke’nin ülkeyi mümkün olan en kısa sürede terk etmesi gerektiğinden” bahsedilmiştir. Büyükelçinin ayrılması için herhangi bir tarih ise açıklamada belirtilmemiştir.
Meksika Hükümeti, ilk açıklamalarında Ekvador’la diplomatik ilişkilerini sonlandırmayacağını belirtmiş olsa da Ekvador Polisi’nin eski bir Ekvador Başkan Yardımcısı’nı tutuklamak için Meksika Büyükelçiliği’ne zorla girmesi üzerine diplomatik ilişkilerini sonlandırmıştır.[4] Ekvador Polisi, başkentteki elçiliğin dış kapılarını kırarak Aralık ayından beri orada yaşayan, yolsuzluk ve rüşvet suçlamalarıyla suçlanmasının ardından siyasi iltica başvurusunda bulunmuş Jorge Glas’ı tutuklamak için elçiliğe girmiştir. Baskın, Meksika Devlet Başkanı Andrés Manuel López Obrador’un 5 Nisan 2024 Cuma akşamı Ekvador’la diplomatik ilişkileri sonlandırdığını duyurmasına neden olmuştur.
Ekvador ve Meksika arasındaki diplomatik sürtüşme, sadece ikili ilişkileri değil, aynı zamanda Latin Amerika’nın genel siyasi manzarasını da etkileyebilir. Bölge, demokratik zorluklarla ve jeopolitik değişimlerle mücadele ederken Ekvador ve Meksika arasındaki gelişen dinamikler, gelecekte önemli sonuçlar doğurma potansiyeline sahiptir.
Bu nedenle, bölgedeki diğer ülkelerin ve uluslararası toplumun bu gelişmeleri yakından izlemesi ve uygun önlemleri alması önemlidir. Ekvador ve Meksika arasındaki ilişkilerin geleceği, bölgesel istikrar ve işbirliği açısından önemli bir belirsizlik kaynağı olabilir. Bu süreçte tarafların diplomatik çözüme odaklanması ve diyalog yoluyla sorunları çözmeye çalışması kritik öneme sahiptir.
[1] “Ecuador declares Mexican ambassador persona non grata and says she will leave ‘shortly’”,AP News, https://apnews.com/article/ecuador-mexican-ambassador-diplomatic-rift-f9b18957f71ba8e9688c0e4106b20168 (Erişim Tarihi: 06.04.2024).
[2] “AMLO invade a Ecuador y lastima a viuda del candidato Villavicencio”,Eleconomista.com, https://www.eleconomista.com.mx/opinion/AMLO-invade-a-Ecuador-y-lastima-a-viuda-del-candidato-Villavicencio-20240405-0019.html, (Erişim Tarihi: 06.04.2024).
[3] Aynı yer.
[4] “Mexico is breaking diplomatic ties with Ecuador after police stormed the embassy in Quito”, AP News, https://apnews.com/article/mexico-ecuador-diplomatic-crisis-de5aa3a638b54fdfa3474c8ee25ca57e, (Erişim Tarihi: 06.04.2024).
