Ekvador’un en azılı karteli Los Choneros’un Lideri José Adolfo Macías, nam-ı diğer “Fito”, Amerika Birleşik Devletleri’ne (ABD) iade edilmeyi kabul ederek sınır aşan suçlara karşı bölgesel işbirliğinde önemli bir kilometre taşına imza atmıştır. Oldukça zorlu bir takibin ardından 25 Haziran 2025 tarihinde Manta’daki bir sığınakta yakalanan Fito, Brooklyn’de aralarında kokain kaçakçılığı, kara para aklama ve Sinaloa karteliyle bağlantılı silah ticaretinin de bulunduğu yedi federal suçlamayla karşı karşıyadır.[i] Fito’nun iadesini kabul etme kararı sadece iki kez kaçtığı Ekvador hapishanelerindeki güvenliğine ilişkin şahsi endişelerini yansıtmakla kalmamakta, aynı zamanda bu tür bir işbirliğinin önünü açan Başkan Daniel Noboa liderliğindeki 2024 Referandumu’nun uygulanmasına da işaret etmektedir.
Suçluların iadesi, çok katmanlı bir diplomatik önem taşımaktadır. Özellikle ülke içinde Noboa’nın yaygın çete şiddeti ve yolsuzlukla mücadele eden bir lider olarak imajını güçlendirmektedir. Uluslararası alanda ise Ekvador’un ABD yasal çerçevelerine bağlılığını teyit etmekte ve uyuşturucu ve silah şebekelerinin uluslar ötesi niteliğini tanımaktadır. Bu dava, suçluların iadesini benimseme konusunda egemenlik anlayışına dayalı isteksizlikten ABD ve uluslararası kanun uygulama hedefleriyle pragmatik uyuma doğru bölgesel bir değişimi örneklemektedir.
Fito vakası, yalnızca Latin Amerika’daki organize suçla mücadele bağlamında değil, aynı zamanda değişen küresel güç dengeleri içinde jeoekonomik ve stratejik diplomasi araçlarının nasıl kullanıldığını göstermesi açısından da dikkat çekicidir. ABD’nin son dönemde dış politika yaklaşımı, klasik diplomatik araçların ötesine geçerek ekonomik yaptırımlar ve askeri yardımları ön plana çıkarmaktadır. Özellikle Başkan Trump yönetiminde bu eğilim daha da belirgin hale gelmiştir. Avrupa finansmanıyla Ukrayna’ya sağlanan Patriot hava savunma sistemleri bu stratejik yönelimin somut bir örneğidir. Aynı şekilde Rusya’ya yönelik olarak barışın sağlanmaması durumunda %100’e varan gümrük vergileri tehdidi, Washington’un ekonomik baskıyı bir dış politika aracı olarak nasıl devreye soktuğunu göstermektedir.[ii] Bu tür uygulamalar, ABD’nin sadece geleneksel diplomatik söylemle değil, ekonomik ve askeri kaldıraçlarla da küresel düzlemde etkisini artırmaya çalıştığını ortaya koymaktadır. Bu bağlamda Fito’nun ABD’ye iadesi süreci, Latin Amerika’daki devlet-dışı aktörlerle mücadelenin ötesinde daha geniş jeopolitik stratejilerin bir parçası olarak okunabilir.
Fito’nun iadesi aynı zamanda ABD’nin geleneksel devlet-aktör yapıları dışında organize suç şebekelerini hedef alan ve böylece bir tür yasal yumuşak güç ortaya koyan daha geniş bir stratejisiyle de paralellik göstermektedir.[iii] Ekonomik ve hukuki araçlar (tarifeler, yaptırımlar ve iadeler) artık askeri konuşlanmalar kadar devlet yönetiminin merkezinde yer almaktadır. ABD, kartel liderlerini yurtdışında yargılayarak tedarik zincirlerini sekteye uğratmayı, şiddeti azaltmayı ve yargı kurumlarının erişimini yeniden teyit etmeyi amaçlarken, uluslararası hukukla ittifakın sonuç ve koruma getirdiğinin sinyalini vermektedir.
Bu durum, ortaya çıkmakta olan otoriter ittifaklarla tezat teşkil etmektedir. Pyongyang’ı ziyaret eden Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, ABD, Güney Kore ve Japonya arasındaki üçlü güvenlik işbirliğine karşı açıkça uyarıda bulunurken; Kuzey Kore’yle olası asker ve mühimmat desteği de dahil olmak üzere bağlarını güçlendirmiştir.[iv] Bu arada Çin, altyapı ve yardım girişimleri yoluyla Latin Amerika’da daha önce Washington’un sahip olduğu boşluklara adım atmaktadır. Bu tür dengeleyici güç değişimleri, ABD’nin suç konusunda bile olsa etkileşiminin tek taraflı dayatmadan ziyade stratejik yatırım olarak çerçevelenmesi gerektiğini göstermektedir. Asya’da ABD-Japonya ittifakı, Trump’ın ticari duruşuyla sınanmaktadır.
Diğer yandan Hindistan ve Çin yakınlaşma yönünde adımlar atmaktadır. Hindistan ve Çin dışişleri bakanları arasındaki son görüşmede, ABD-Çin rekabeti ile eş zamanlı olarak bölgesel diplomasinin bir örneği olan sınır gerginliğinin azaltılması konusunda ilerleme kaydedildiği vurgulanmıştır.[v] Avrupa, Amerika’nın taahhüdü konusundaki belirsizlik ortamında kolektif güvenliği güçlendirmek için 800 milyar avroluk bir savunma girişimi olan “Hazırlık 2030” aracılığıyla kendi stratejik özerkliğini geliştirmektedir.
Bu karmaşık ortamda Fito’nun iadesi, askeri ve ekonomik angajmanları tamamlayan bir jeostratejik ortaklık biçimini örneklemektedir: Hukuki İşbirliği. Ekvator, Fito’yu iade ederek ABD’yle güvenlik bağlarını derinleştirirken; ABD de yasadışı ağlara karşı küresel yargı erişimini göstermektedir. Bu işbirliği, büyük güç rekabeti ve değişen ittifaklarla karakterize edilen küresel parçalanmanın ortasında bile işbirliğine dayalı kolluk kuvvetlerinin istikrar sağlayıcı bir mimari işlevi görebileceğine işaret etmektedir.
Uluslararası düzen yeniden ayarlanırken üç ders ortaya çıkmaktadır: birincisi, suç şebekeleri sınırlar ötesinde faaliyet göstermekte ve uluslar ötesi yasal müdahaleler gerektirmektedir. İkincisi, jeopolitik rekabet artık hukuki ve ekonomik araçları da içermektedir. Üçüncüsü, bir zamanlar temkinli olan bölgesel devletler, meşruiyeti ve kamu güvenliğini güçlendirmenin bir yolu olarak küresel işbirliğini benimsemektedir.
Sonuç olarak Fito’nun iadesi sadece bir ceza davası değildir. Aynı zamanda iç politika, uluslararası diplomasi, hukuk normları ve jeopolitik stratejinin kesiştiği bir bağlantı noktasıdır ve orta ölçekli devletler ile küresel güçlerin giderek daha parçalı ve stratejik bir dünyada nasıl hareket ettiklerini yansıtmaktadır.
[i] “El narco ecuatoriano alias ‘Fito’ acepta su extradición a Estados Unidos”, El Pais, https://elpais.com/america/2025-07-11/el-narco-ecuatoriano-alias-fito-acepta-su-extradicion-a-estados-unidos.html, (Erişim Tarihi: 14.07.2025).
[ii] “Trump confirms new weapons deal for Ukraine and threatens ‘severe’ tariffs on Russia if war doesn’t end in 50 days – as it happened”, The Guardian, https://www.theguardian.com/world/live/2025/jul/14/europe-ukraine-russia-donald-trump-tariff-latest-live-news-updates, (Erişim Tarihi: 14.07.2025).
[iii] “The US Just Unsealed Drugs and Weapons Charges Against Ecuadorian Gang Boss ‘Fito’”, Insight Crime, https://insightcrime.org/news/indictment-ecuador-most-wanted-criminal-is-shift-security-policy/, (Erişim Tarihi: 14.07.2025).
[iv] “Russia warns US, South Korea and Japan against forming security alliance targeting North Korea”, AP News, https://apnews.com/article/north-korea-russia-lavrov-us-27e06451ab945fbfc74d9703fac7b581, (Erişim Tarihi: 14.07.2025).
[v] “Jaishankar meets Chinese counterpart: EAM says India-China relations improved in past 9 months; raises border, de-escalation issues”, Times of India, https://shorturl.at/uJmeA,(Erişim Tarihi: 14.07.2025).
